مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

اسناد و مدارک مکتوب کهن از بودن ادیان و مذاهبی دیرینه در ایران باستان و یا سرچشمه گرفتن آنها از این خطه از جهان خبر می دهند. در کتاب حاضر، از دین و آیین زرتشتی، کیش مهر، مانویت، باورهای زروانی و آیین مزدکی در پنج بخش مجزا و مستقل سخن می رود. نویسندگان در هر یک از این پنج بخش اصولاً نظریاتی آورده اند که پژوهندگان عموماً بر آنها باور دارند و به موجب تفاوتی که در ویژگیهای این ادیان و مذاهب هست، درباره هر یک در اندازه و ترازی خاص به بحث پرداخته اند. نیز از مباحثی که به نحله هایی کوچک تر چون کیومرثیه بازمی گردد، و از عقاید و ادیانی که نوشته ای در باره آنها در دست نیست، چشم پوشی شده است و همچنین از آنهایی که ایرانی نیستند، مانند آیین بودا و ادیان یهودی و مسیحی در ایران باستان سخنی به میان نمی آید. کوشش بر آن است تا با معرفی کردن کتاب ها و مقالاتی ارزشمند، راه برای تحقیق بیشتر دانشجو گشوده شود.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسي مراسم و آداب سوگواري زرتشتيان در ايران باستان

نویسنده:

تهمينه رئيس‌السادات، مسعود دادبخش

نوع منبع :

نمایه مقاله

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

دین مجوس , اوستا , آموزه‌های زردشتی (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , دین زردشتی (ادیان آریایی ایران باستان) , آموزه‌های زردشتی (ادیان ایران باستان) , دین زردشتی (دین الهی غیر ابراهیمی) , بررسی مراسم و آداب سوگواری زرتشتیان در ایران باستان (ادیان) , آداب سوگواری (ادیان)

کلیدواژه‌های فرعی :

آداب تدفین , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (آموزه‌ها‌ی ادیان) , ادیان ایران باستان (ادیان آریایی) , ادیان ایران باستان (ادیان خاموش) , ایران شناسی , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (ادیان آریایی) , آداب دین زردشتی (ادیان ایران باستان) , مراسم خاکسپاری زردشتی (آداب دین زردشتی) , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (ادیان خاموش ایران باستان) , مراسم تطهیر (ادیان) , پوشاک سوگواری (ادیان) , خوراک سوگواری (ادیان) ,

چکیده :

سوم سوگواری از وجوه بارز حیات فرهنگی و اجتماعی جوامع مختلف در طول تاریخ بوده و از جمله آدابی است که همة جوامع با ادیان و فرهنگ‌های گوناگون به آن توجه دارند. در ایران نیز این رسم همواره در طول تاریخ تا به امروز، به مناسبت‌های مختلف و با اهمیت خاصی انجام می‌شده است که از جمله می‌توان به مراسم سوگواری زرتشتیان در ایران باستان اشاره کرد. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی مرسوم در تحقیقات تاریخی، و متکی بر داده‌های متون و منابع اصلی و پژوهش‌های انجام‌شده، به بررسی این سؤال می‌پردازد که آداب و رسوم سوگواری (شامل مراسم تطهیر، مراسم تدفین، پوشاک و خوراک) در میان زرتشتیان در ایران باستان چگونه بوده است؟ دستاورد‌های پژوهش حاضر حاکی از آن است که برپایی مراسم سوگواری ساده و به‌دور از تجمل، خودداری از شیون و زاری بسیار، استفاده از خوراک و پوشاک ساده و برگزاری مراسم سوم، از مهم‌ترین آموزه‌های دیانت زرتشتی در برپایی این مراسم بوده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تطبیقی دو آیین میترایی و ایزدی

نویسنده:

مجتبی دماوندی، سامان رحمان زاده

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

یزیدیه ( غلات ) , اسطوره , آیین ایزدی , مهر (میترا) , آموزه‌ها‌ی ادیان , ادیان آریایى , ثنویت (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , یزیدیه ( از فرق اسلامی تصوف) , میتراییسم (ادیان آریایی ایران باستان) , مناسک آیین میترایی , مناسک آیین ایزدی , مراحل هفتگانه میترائیسم

کلیدواژه‌های فرعی :

خیر و شر , جشن مهرگان , توتم (مسائل جدید کلامی) , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (آموزه‌ها‌ی ادیان) , تاثیر میترائیسم بر مسیحیت , ادیان در کردستان , قربانی کردن گاو , جشن یلدا , جشن بلنده , ادیان خاورمیانه ,

چکیده :

آیین میترا آیینی بانفوذ و موثر در تاریخ ادیان و آیین های جهان بوده است. آیین ایزدی نیز آیینی محلی در منطقه ای کوچک از کردستان است که تحت تاثیر آیین های مختلف، از جمله آیین میترا قرار گرفته است. پرسش اصلی این مقاله این است که آیین میترا بیشتر بر چه بخش هایی از آیین ایزدی تاثیر نهاده است. به منظور پاسخ گفتن به این پرسش با روش اسنادی و با بررسی نظریات محققان درباره دو آیین، جنبه های تشابه آن ها استخراج شده است. بر این اساس، در چهار بخش مناسک، باورها، اساطیر و جشن ها تطبیق و همسانی مشاهده می شود و در بخش تاریخ و جغرافیا نیز بررسی اشتراکات نیازمند تحقیقات بیشتر است؛ در قسمت مناسک دینی، در نماز، روزه و حج (ضیافت همگانی) و در بخش باورها، در رازآمیزی، درجات هفت گانه سلوک، تثلیث خدایان و نقش اهریمن در هر دو آیین همسانی وجود دارد. در بحث اساطیر نیز در تولد میترا و یزید بن مسافر و توتم هایی مانند خروس، گاو، مار، سگ و عقرب اشتراکاتی دیده می شود. دو جشن مهرگان و میلاد میترا نیز با جشن همگانی و بلنده برابر هستند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 117 تا 142

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تطبیقی ایزدان داوری در اوستا و شاهنامه

نویسنده:

قدسیه رضوانیان، محمد زارعی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

داوری , اوستا , شاهنامه , مهر (میترا) , ایزد سروش , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (آموزه‌ها‌ی ادیان) , آموزه‌های زردشتی (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , آیین زروان (ادیان آریایی ایران باستان) , خویشکاری ایزد مهر , ایزد داوری , ایزد عهد و پیمان , خورشید در اساطیر , خورشید در اوستا , ایزد رشن

کلیدواژه‌های فرعی :

اسطوره های ایرانی , اندیشه های زروانی , اعتقادات زرتشتی , آیین «ور» , سپهر , داستان ها و آیین های شاهنامه , ایزدان ایرانی , اساطیر زروانی ,

چکیده :

«مهر» در اساطیر ایران ایزد داوری و پیمان است که پیوندی استوار با خورشید دارد و در انجام خویشکاری خود از او یاری می گیرد. دو ایزد «سروش» و «رشن» نیز «مهر» را در کار داوری همراهی می کنند. هر یک از این ایزدان علاوه بر داوری، خویشکاری های دیگری نیز برعهده دارند که از آن میان می توان به برکت بخشی، همراهی با روان مرده، راستی و نبرد با دیوان اشاره کرد. از این رو در این مقاله کوشیده ایم با روش اثباتی و بر اساس تحلیل محتوا نخست نشان دهیم که ویژگی های ایزدان داوری چیست و همچنین این ویژگی ها چه پیوندی با ایزد داور در شاهنامه دارند. در این پژوهش گذشته از ابیاتی که آشکارا بر داوری مهر و خورشید گواهی می دهند، مواردی را نیز که بر اساس محور همنشینی کلام با واژه «داور» ارتباط دارند، و نشانه حضور ایزدان داوری ایران باستان به شمار می روند، بررسی کرده ایم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 195 تا 223

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تطبیقی ور جم در اساطیر ایرانی و طوفان نوح در تورات

نویسنده:

جواد تراب پور، میرجلال الدین کزازی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اسطوره‌شناسی (میتولوژی) , اسطوره های ایرانی , ور جمکرد , اسطوره شناسی تطبیقی , طوفان نوح , آموزه‌ها‌ی ادیان , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (آموزه‌ها‌ی ادیان) , آموزه‌های زردشتی (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , نمادشناسی اسطوره , یمه , جمشید در اساطیر , اسطوره طوفان , پایان جهان در اساطیر

کلیدواژه‌های فرعی :

گیاه خواری , فریدون , مهر (میترا) , اساطیر هند , کیومرث , کشتی نوح , عدد سه , نخستین انسان , نماد نور , آفرینش در اساطیر , فرزندان فریدون در شاهنامه , قربانی در اساطیر , جمشید در اوستا , اساطیر زرتشتی , کوه در اساطیر , اعداد در اسطوره , اسطوره رستاخیز , گوشت خواری , اساطیر سامی , عدد چهل ,

چکیده :

در اسطوره های رستاخیزی ویرانی و آبادانی جهان امری ناگزیر می نماید. همان گونه که جهان در آغاز از جفتی اولیه تکثیر شد، در اساطیر پایان جهان نیز سخن از جفتی در میان است که جهان نو را از تخمه خود پر خواهند کرد. با توجه به اینکه در بینش اسطوره ای، واقعیت عبارت است از عمل تقلید از یک نمونه مینوی یا ازلی، این جفت های نرینه و مادینه عمل آفرینش زوج نخستین را تجدید و تکرار می کنند. از دیگر سو عمل آفرینش کیهان و انسان تنها در مرکز که سرچشمه هر واقعیت و نیروی زندگانی است، رخ می دهد. حادثه طوفان نوح در روایت تورات و ماجرای ور جمکرد در اساطیر ایرانی در زمره اساطیر رستاخیزی به شمار می روند؛ کشتی نوح و ور جم نمادهایی از مرکز (فضای قدسی) قلمداد می شوند که ورود بدان ها معادل با مرگ آیینی انسان قدیم و تولد انسان نو است؛ این بازگشت به آغاز، نیروهای قدسی را که نخست بار در مرکز ظهور کرده بودند، فعال می سازد و جامعه انسانی را به همان وضعیت نخست خود، یعنی پاکی و خلوص باز می گرداند. در این جستار اسطوره ور جم در اساطیر ایرانی و طوفان نوح به روایت تورات از دید نماد شناسی با هم سنجیده شده اند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 45 تا 75

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تطبیقی مفهوم عدالت در شاهنامه (ایران باستان) و آثار افلاطون

نویسنده:

عیسی امن خانی، زهرا نظام اسلامی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

افلاطون , عدالت , فردوسی , عدل ( صفات ) , شاهنامه , عدالت در نظر افلاطون , سیاوش و شاهنامه , اشه , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (آموزه‌ها‌ی ادیان) , آموزه‌های زردشتی (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , دین زردشتی (ادیان آریایی ایران باستان) , کتاب جمهوری (افلاطون) , خصوصیات سیاوش در شاهنامه , عدالت در ایران باستان , ساختار طبقاتی در ایران , تاثیر ایران بر یونان

کلیدواژه‌های فرعی :

مدینه فاضله , مدینه فاضله افلاطون , خویشکاری , یونان و ایران باستان , اسطوره و حماسه در شاهنامه , ساختار جامعه , جامعه طبقاتی , گذر سیاوش از آتش , فر ایزدی , جامعه شناسی افلاطون , ایزدان ایرانی , ضحاک در شاهنامه , فریدون در شاهنامه , ایزد رشن , حکایت انوشیروان و مرد کفشگر , تربیت در ایران باستان ,

چکیده :

ایران و یونان، دو تمدن کهن، در طول تاریخ همواره با یکدیگر در ارتباط بوده اند. به رغم برخوردهای نظامی که گاه میان آنها درمی گرفته است، تاریخ گویای دادوستدهای فرهنگی آنها نیز بوده است؛ چنان که در دوره ای ایرانیان از اندیشه فلاسفه یونان بهره ها برده اند و در زمانی دیگر یونانیان از فرهنگ ایرانیان تاثیر گرفته اند. بررسی مفهوم عدالت در شاهنامه (ایران باستان) و آثار افلاطون و به ویژه کتاب جمهوری او می تواند روشن کننده بخشی از این دادوستدهای فکری و فرهنگی باشد که در این مقاله به چگونگی آن خواهیم پرداخت. آنچه از بررسی تطبیقی مفهوم عدالت در میان این دو تمدن برمی آید، گویای تاثیرپذیری افلاطون از اندیشه های ایرانیان باستان - که انعکاس آن را در شاهنامه می توان دید - است. جدای از وجود یک ساختار طبقاتی ایستا در نظریه افلاطون که ظاهرا باید متاثر از نظام طبقاتی ایرانیان باستان بوده باشد، می توان به موارد دیگری چون فضای دموکراتیک یونان که با نظام طبقاتی بیگانه بوده است، نزدیکی برخی از تمثیل ها و آموزه ها و... اشاره کرد که می تواند اثبات کننده تاثیرپذیری افلاطون از نظریه سیاسی ایران باستان باشد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 39 تا 70

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

آناهيتا و يا مادر مهر كيست و چه ارتباطي با دراويش آذربايجان دارد؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ

پاسخ تفصیلی:

آئين مهر از كهن‌ترين آئين‌هاي ايران باستان است. پيروان اين دين در جايگاهي به نام مهرابه به نيايش با خدايان‌شان مي‌پرداختند. خدايان يا ايزد بانوان در اين آئين نام‌هاي گوناگوني داشتند كه «آناهيتا» از شناخته‌ترين آن‌ها بود. در آن زمان ايرانيان خداي ديگ بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ادیان ایران باستان , آیین مهر , میتراییسم (ادیان آریایی ایران باستان) , ادیان و فرق متفرقه

کلیدواژه‌های فرعی :

آناهیتا , آناهیتا (ناهید) , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (آموزه‌ها‌ی ادیان) , ادیان ایران باستان (ادیان آریایی) , ادیان ایران باستان (ادیان خاموش) , پرستش آناهیتا , دراویش آذربایجان ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بازتابش‌های نقش اسطوره‌ای خورشید در مثنوی مولانا

نویسنده:

زهرا قریشی ، مهین حاجی‌زاده

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

کاشان : دانشگاه کاشان ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عرفان اسلامی , اصطلاحنامه عرفان , اسطوره خورشید , معنای عرفانی خورشید , کهن الگوی عرفان , اسطوره شناسی دینی

کلیدواژه‌های فرعی :

عمومیت قدرت الهی , اسطوره‌شناسی (میتولوژی) , پرومته , خلود , توحید(الهیات بالمعنی الاخص)) , عقل(منطق) , 1. ادیان religions , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (آموزه‌ها‌ی ادیان) , تقدس آتش , میتراییسم (ادیان آریایی ایران باستان) , هندوییسم (ادیان شرق) , ظهور وحدت در کثرت(مقابل ظهور کثرت در وحدت) , خورشید در دین زرتشت , خورشید در هندوئیسم , تشبیه حق به خورشید , جان آفتاب گونه , تفسیر نمادین نفس , اسطوره های عقل ,

چکیده :

خورشید، مهر و آفتاب از عناصر پرکاربرد در حوزه ادبیات فارسی به ‌ویژه در شعر عرفانی و در شکل نماد و کاربرد آن در نماد حق و وحدت است. مقاله حاضر علاوه بر پرداختن به جنبه‌های نمادین خورشید در مثنوی مولانا و دلالت‌های آن، با بررسی تمام ابیات مثنوی درباره خورشید و آفتاب و نیز منابع مرتبط با اسطوره و کهن‌الگو، در پی یافتن ریشه‌ها و پیوندهایی برای این کاربردهای نمادین در اسطوره و اصل و منشأِ توجه به خورشید و خورشیدستایی در شعر مولاناست. در این راستا آن‌چه روزنه‌هایی رو به پاسخ می‌گشاید، موضوع صور نوعی و مثالی است که در ناخودآگاه جمعی شاعر به شکل نماد بروز و ظهور می‌یابد. به عبارتی مولانا آن‌چه از صفات طبیعی خورشید و کهن‌الگوهای مرتبط با آن در ذهنیت بشری بوده است، در ناخودآگاه جمعی خویش دارد؛ باوری که درباره نور و خورشید بر اساس آیات قرآن و نیز جهان‌بینی و نظام خاص فکری خویش دارد نیز به او ایده می‌دهد تا سخنش درباب خورشید از سویی روی به سوی اسطوره و اندیشه‌های مهرپرستی داشته باشد و از سویی از آن فراتر رفته، معانی موردنظر و اندیشه‌های عارفانه‌اش را در قالب نماد خورشید و بر محور نماد حق بسط دهد. پژوهش حاضر در صدد است تا با تکیه بر روش توصیفی_ تحلیلی، بازتابش‌های نقش اسطوره‌ای خورشید را در مثنوی مولانا مورد بررسی قرار دهد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 99 تا 132

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

آیین زرتشت و دلالت های تربیتی آن (بر اساس متن گات ها)

نویسنده:

افضل السادات حسینی دهشیری ,ادریس اسلامی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

مشهد: معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اختیار انسان , اصول تربیت , اختیار انسان , انسان کامل (کلام) , روش تربیت , گاهان زردشت , هدف تربیت , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (آموزه‌ها‌ی ادیان) , آموزه‌های زردشتی (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , آداب دین زردشتی (آیین ادیان) , دین زردشتی (ادیان آریایی ایران باستان) , منش نیک , آرای تربیتی زرتشت , انسان کامل از دیدگاه زرتشت , آموزش سخنوری

کلیدواژه‌های فرعی :

علم لدنی(کلام) , پند و اندرز , اخلاق مداری , اشه , اهورا , عقل(قوه عاقله) , ویژگی های انسان کامل , دئنا , تدبر در طبیعت , سدره پوشی ,

چکیده :

هدف اصلی این پژوهش، بررسی اندیشه های تربیتی آیین زرتشت بر اساس متن گات ها است. برای دستیابی به این هدف، نخست به معرفی زرتشت پرداخته شد. سپس، مبانی فلسفی این آیین در چهارچوب انسان کامل و ویژگی های آن بیان شد. در نهایت، دلالت های تربیتی این مبانی در قالب عناصر تربیتی مانند غایت، هدف های کلی، اصول و روش های تربیت استخراج شدند. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که انسان کامل دارای ویژگی هایی مانند قرب به اهورا، پیروی از اشا یا راستی، منش نیک، برخورداری از دانش لدنی و ارشاد است. بر اساس این مبانی، غایت تربیت، قرب به اهورا و هدف های کلی آن، شناخت قانون جهانی و عمل به آن، اخلاق مداری، اشراق گرایی و رشد حس مسوولیت اجتماعی است. اصول تربیتی متناظر با این مبانی و هدف های کلی عبارتند از خردورزی، آزادی در انتخاب و پیروی از دئنا، پرورش ابزارهای شناسایی انسان و تلاش و پیکار اخلاقی. بر پایه این اصول، هدف ها و مبانی، روش های تربیتی چون تدبر در طبیعت، آموزش فعال آیین زرتشت، پند و اندرز، آموزش فن سخنوری، ستایش و عبادت، بازی، ورزش و آموزش های جنگاوری استنتاج شد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 127 تا 146

مشخصات اثر

ثبت نظر