مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهشی تحلیلی تطبیقی درباره مذاهب و فرقه‏های اسلامی است. این تحلیل مبتنی بر آثار اولیه و منابع هر یک از این مذاهب است. در این جلد به تفصیل آراء و عقاید و آثار فرقه‏های زیر بررسی و ارزیابی شده است: ما تریدیه، مرجئه، قدریه، جهمیه، کرامیه، ظاهریه و معتزله. در شرح اندیشه‏های معتزله زندگینامه شخصیت‏ها و اصول عقاید آنها و نیز تأثیرات فکری آنها بحث گردیده است.

در این کتاب آیات قرآنی، سخنانی از نهج البلاغه و اشعاری در وصف مراحل مرگ و عالم بعد از مرگ به همراه تصاویری درج شده است.

در این کتاب، پاره‌ای از مباحث کلامی ـ اعتقادی به زبان عربی و به شیوه‌ی تطبیقی میان مذاهب اسلامی، بررسی گردیده است. موضوعات کتاب عبارت‌اند از: فرقه‌های مختلف اهل تسنن، مذهب شیعه و فرقه‌های آن، صفات خدا، اراده‌ی خدا و افعال بندگان، علم خدا و مساله‌ی "بداء"، موضوع حسن و قبح عقلی، مذاهب کلامی و مساله‌ی "اختیار" و علمای علم کلام و موضوع "عصمت" انبیا.

نگارنده در کتاب که به زبان عربی تدوین شده سعی کرده علل اختلاف و افتراق مسلمانان، و پدید آمدن فرقه‌های مختلف را مطرح ساخته و طی آن، سیر تاریخی پیدایش عقاید متفاوت را نشان دهد و از این منظر، فرقه‌ها و آیین‌های گوناگون، به ویژه مکتب تشیع را معرفی نماید.

یک دوره عقاید و اندیشه‏های کلامی شیعه است که براساس آیات قرآنی و سیره و سخن معصومین در 5 فصل سامان یافته است. در فصل اول مبانی و دلایل مبحث توحید ارائه شده و به اصل خلقت، نظم، تدبیر و فطرت در اثبات خداوند و برهان تمانع در اثبات توحید استناد شده است. در مبحث عدل از جبر و اختیار و رابطه فعل انسان و اراده الهی و فلسفه تفاوتهای موجود در خلقت و فلسفه شروع بحث شده است. در فصل سوم ذیل مبحث نبوت از معجزه، عصمت، معراج و خاتمیت سخن رفته سپس مبحث امامت به عنوان تداوم نبوت در اندیشه شیعه آمده است و به آیات تطهیر، احکام و ولایت در اثبات امامت حضرت علی (ع) و فرزندان او استناد شده و در ذیل این موضوع نظریه ولایت فقیه ارائه شده است. در فصل پنجم احوال عالم آخرت و دلایل معاد، برزخ، عذاب قبر و شفاعت و رجعت تحلیل شده است.

پژوهشی مختصر پیرامون اهمیت اندیشه تقریب میان مذاهب، ساختارها، راهکارها و عناصر وحدت‏زا در اندیشه اسلامی. رویکرد نویسنده سیاسی فقهی است. از لحاظ سیاسی به اوضاع گذشته مسلمانان، فرقه‏ها و مبانی اختلاف و ریشه‏های تفرقه می‏پردازد و سپس با تکیه بر مبانی اجتهادی و استنباط از نظام‏های فقهی شیعه و اهل‏سنت از مشترکات و پیوندهای وحدت‏بخش مذاهب اسلامی بحث می‏نماید. در تشریح ساختار تقریب به 6 پایه و قاعده که چارچوب وحدت اسلامی را سامان می‏دهند اشاره شده و وجوه و ابعاد عقیدتی وحدت از طریق نظریه ثابتات و متغیرات شریعت بررسی گردیده است. این نظریه در شناسایی وجوه اتحاد و تقریب به هر یک از فرقه‏ها کمک می‏کند تا جایگاه مخالفان را در اندیشه خود تنظیم و تنسیق نمایند.

پاسخ به سئوالات و شبهات دینی و اعتقادی در زمینه‌های مختلف فقهی، عرفانی، سیاسی و تاریخی است. در این اثر به پرسش‌هایی در مورد تصوف و فرقه‌های صوفیه، مبانی عرفان ناب اسلامی و عرفان التقاطی و ساختگی، نقد اعمال و افکار صوفیانیه برخی از گروه‌های صوفی به ویژه فرقه تیجانیه، مشروعیت یا عدم مشروعیت برخی از اوراد و اذکار وارد شده از سوی اقطاب صوفیه و اعمالی مانند رقص و سماع، نسبت بین تشیع و عقاید شیعی با تصوف، نقد تصوف از منظری فقهی و برخی دیگر از شبهات اعتقادی در این زمینه پاسخ داده شده است. نگارنده با استناد به ادله قرآنی و روایی به تبیین میزان انطباق یا عدم انطباق عرفان و تصوف، با آموزه‌های اسلام و دیدگاه فقهای شیعه پرداخته و به برخی از شبهات در زمینه توحید و ولایت و اسماء و صفات الهی پاسخ داده است.