مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر درباره دنیا و شناخت آن می باشد. کتاب حاضر به این حقیقت انسان را توجه می دهد که این دنیا فانی است و باید برای دنیای باقی تلاش کرد و تمام نعمات و نغمات این عالم فانی است...

المحجة البيضاء في تهذيب الإحياء، نوشته مرحوم فيض كاشانى (رض)، بهترين و كامل‌ترين تلخيص و تهذيب كتاب «إحياء علوم‌الدين»، اثر امام محمد غزالى است كه بر اساس مبانى و اعتقادات «شيعه» به رشته تحرير درآمده است. شناخت ارزش و اهميت اين كتاب، منوط به اطلاع از مضمون و محتوا و هم‌چنين نقش«احياء علوم‌الدين» در تفكر اسلامى مى‌باشد. به يقين، در ميان مجموعه‌هايى كه كليت فرهنگ و معارف اسلامى را دست‌مايه تأليف خود قرار داده‌اند، كمتر كتابى همچون «احياء» توانسته است توجه همگان را به خود جلب نمايد. بيان روان، آسان و سليس غزالى در اين كتاب، «احياء» را از كتاب‌هاى هم‌رديف خود، همچون «فتوحات» ابن عربى متمايز ساخته است. همين ويژگى، موجب شده است كه «احياء» در ميان عموم مردم نيز مورد توجه قرار گيرد و جدا از درس و بحث مدرسه‌اى نيز خوانده شود. قطعا كتابى با اين گستره مخاطب، لازم است كه به مطالب درست و صواب اشاره نمايد و از افكار و انديشه‌هاى نادرست و يا حداقل غير اجماعى ميان مسلمانان پرهيز كند. محدث كاشانى، با علم و اطلاع از مرتبت و اهميت «احياء»، به بهترين شكل ممكن با مطالب آن برخورد كرده است و در مجموعه‌اى به وزان اصل كتاب به تلخيص و تهذيب آن پرداخته است. مؤلف، با توجه به قدرت و تسلطش بر علم اخلاق، فقه و حديث، به‌خوبى از عهده اين كار برآمده است. مرحوم فيض، دريافته است كه «احياء» از جهات متعدد زير محتاج پيرايش و ابهام‌زدايى است: - اشتمال بر قصص و روايات عجيب و خرافى كه اهل تصوف در نقل و ذكر آنها بى‌پروا هستند؛ - ابتنا بر فقه و مذاق اهل سنت؛ - بى‌مبالاتى در نقل اخبار و احاديث مجهول و يا ضعيف. اينها از مهم‌ترين مشكلات علمى كتاب به شمار مى آيند، همين مشكلات باعث شده است كه قاطبه «اماميه» از اين كتاب پرهيز نمايند و محدث كاشانى، با اين تهذيب و تلخيص، سعى در از ميان بردن اين بينونت و جدايى، نموده است. محدث كاشانى، خود، در اين باره مى‌فرمايد: «...و كان كثير من مطالبه، خصوصا ما في فنّ العبادات منها مبتنيا علي أصول عامّية فاسدة و مبتدعات لأهل الأهواء كاسدة و كان أكثر الأخبار المرويّة فيه مسندة عن المشهورين بالكذب و الافتراء على اللّه و رسوله(ص) ممّن لا وثوق بأقوالهم مع وجود ما يطابق العقل منها و الدّين في أحاديثنا المرويّة عن أهل العصمة و الطهارة و أهل بيت الوحي و السفارة(ص) ببيان أحسن و طريق أتقن و كان فيه من الحكايات العجيبة و القصص الغريبة المرويّة عن الصوفيّة ما لا يتلقّاه أكثر العقلاء بالقبول لبعدها عن ظواهر العقول مع قلّة فائدتها و نزارة عائدتها إلى غير ذلك من الأمور الّتي كان يشمئز عنها قلوب أهل الحقّ من الفرقة الناجية الإماميّة و ينبو بسببها عن مطالعته و الانتفاع به طباع أكثرهم. فرأيت أن أهذّبه تهذيبا يزيل عنه ما فيه من الوصمة و العيب، و أبني مطالبه كلّها علي أصول أصيلة محكمة لا يتطرّق إليها شكّ و لا ريب، و أضيف إليها في بعض الأبواب ما ورد عن أهل البيت(ع) و شيعتهم في ذلك الباب من الأسرار و الحكم المختصّة بهم(ع). و أختصر بعض مباحثه بنظم فرائده و حذف زوائده لكي يزيد فيه رغبة متناوليه و أفصّل أبوابه الطويلة بفصول قصيرة لئلا يملّ متعاطيه من دون تصرّف في ترتيب أبوابه و فصوله بتأخير ما قدّم أو تقديم ما أخّر و لا في تقرير ألفاظه و عباراته مهما تيسّر؛ لأنها كانت في غاية الجودة و الإحكام و نهاية المتانة و الإبرام...». با همه دخل و تصرف‌هاى فيض، اساس كتاب «احياء» در «المحجة» باقى است؛ به‌گونه‌اى كه تقريبا سه ربع، كاملا حفظ شده است. تنها حذف و تغييرى كه فيض در كتاب‌هاى چهل‌گانه «احيا» داده است، نشاندن كتاب «آداب الشيعة و أخلاق الإمامة» به جای «آداب السماع و الوجد» است؛ آن هم به اين دليل كه «السماع و الوجد، ليس من مذهب أهل البيت(ع)».

عنوان پژوهشی که پیش روی شماست. بیان ویژگی های دنیا و دنیا پرستان در نامه ی 31 نهج البلاغه است. آن چه فراهم شده محصول تلاش پیرامون این پند جاودانه از امام علی علیه السلام به فرزندشان امام حسن علیه السلام است این تحقیق از 3 بخش تشکیل شده است. آن چه در بخشی اوّل به آن اشاره شده است این است که نهج البلاغه یک کتاب کامل و جامع است: و نامه ی 31 در نهج البلاغه که بخشی از آن پیرامون دنیا و دنیاپرستان است نامه ای است که حضرت علی علیه السلام آن را به فرزند خود امام حسن علیه السلام نوشته اند. دنیا در مفهوم لغوی و اصطلاحی توضیح داده شده و حقیقت دنیا در حق بندگان مورد بررسی قرار گرفته و در آخر هم به انواع دنیای مطلوب و مذموم پرداخته شده است. دنیا در قرآن و روایات معصومین علیهم السلام بارها مورد مذمت قرار گرفته. که با دسته بندی آیات در این قسمت آیاتی را که دنیا به عنوان خیر اشاره شده هم بیان شده نکوهش دنیا علاوه بر اینکه در گفتار ائمه ی معصومین تأکید شده در کلام شعرا و بزرگان و عالمان دین هم بارها بیان شده است که در این نوشته در حد توان به آن اشاره شده است. در بخش دوّم: انسان و دنیا بررسی شد. نگاه انسان ها به دنیا، رابطه ی مؤمن با دنیا و رابطه ی دنیا و آخرت بیان شده است. و در ادامه ویژگی های اهل دنیا شمرده شده و توضیحی مختصر در هر مورد بیان شده است و بعد هم عوامل و زیان های دنیاپرستی مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش سوم: ضرورت آخرت گرایی و ذم دنیا در قالب تمثیل های گوناگون بیان شده و در ادامه هم حب دنیا و آثار آن و راه های علاج علمی و عملی آن بیان شده است. که با این توضیحات و رهنمودهای حضرت علی علیه السلام این بخش تمام شده است.