مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود). در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر- باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن- باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)،- باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. آنچه در این جلد به آن پرداخت شده است: - تتمه أبواب کتاب القرآن - باب ما ورد عن أمیر المؤمنین علیه السلام فی أصناف آیات القرآن و أنواعها و تفسیر بعض آیاتها بروایه النعمانی و هی رساله مفرده مدوّنه کثیره الفوائد نذکرها من فاتحتها إلی خاتمتها - باب احتجاجات أمیر المؤمنین علیه السلام علی الزندیق المدّعی للتناقض فی القرآن و أمثاله - باب النوادر و فیه تفسیر بعض الآیات أیضا الجزء الثانی أبواب الأذکار و فضلها - باب ذکر اللّه تعالی - باب فضل التسبیحات الأربع و معناها - باب التسبیح و فضله و معناه و أنواع التسبیحات و فضلها و فیه تسبیحات الأنبیاء و الملائکه - باب الکلمات الأربع التی یفزع إلیها و معناها و القصص المتعلقه بها - باب التهلیل و فضله و من کان آخر کلامه لا إله إلّا اللّه و من قال لا إله إلّا اللّه مخلصا و فضل الشهادتین زائدا علی ما مرّ و یأتی فی الأبواب السابقه و الآتیه - باب أنواع التهلیل و فضل کلّ نوع منه و أعداده - باب التحمید و أنواع المحامد - باب التحمید عند رؤیه ذی عاهه أو کافر - باب التکبیر و فضله و معناه - باب فضل التمجید و ما یمجّد اللّه به نفسه کل یوم و لیله - باب الاسم الأعظم - باب من قال یا اللّه أو یا ربّ أو یا أرحم الراحمین - باب أسماء اللّه الحسنی التی اشتمل علیها القرآن الکریم و ما ورد منها فی الأخبار و الآثار أیضا - باب فضل الحوقله و ما یناسبه زائدا علی ما مرّ فی باب الکلمات الأربع التی یفزع إلیها و فی غیره - باب الاستغفار و فضله و أنواعه - أبواب الدعاء - باب فضله و الحثّ علیه - باب آداب الدعاء و الذکر زائدا علی ما مر من تقدیم المدحه و الثناء و الصلاه علی النبی صّلی الّله علیه و آله و ما یختم به الدعاء و رفع الیدین و معناه و استحباب تقدیم الوسیله أمام الحاجه و نحو ذلک - باب المنع عن سؤال ما لا یحلّ و ما لا یکون و منع الدعاء علی الظالم و سائر ما لا ینبغی من الدعاء - باب فضل البکاء و ذمّ جمود العین - باب الرغبه و الرهبه و التضرّع و التبتّل و الابتهال و الاستعاذه و المسأله - باب الأوقات و الحالات التی یرجی فیها الإجابه و علامات الإجابه - باب من یستجاب دعاؤه و من لا یستجاب - باب أن من دعا استجیب له و ما یناسب ذلک المطلب - باب علّه الإبطاء فی الإجابه و النهی عن الفتور فی الدعاء و الأمر بالتثبّت و الإلحاح فیه - باب التقدّم فی الدعاء و الدعاء عند الشدّه و الرخاء و فی جمیع الأحوال - باب الدعاء للإخوان بظهر الغیب و الاستغفار لهم و العموم فی الدعاء - باب الاجتماع فی الدعاء و التأمین علی دعاء الغیر و معنی آمین و فضله و معنی التأوه

در بعضی از کتب روایی و تفسیری، برای سوره‌ها و برخی آیات قرآنی، خواصی را آورده‌اند؛ برای شماری از آنها خاصیت اخروی و برای شمار دیگری خاصیت دنیوی و گاه خاصیت اخروی و دنیوی را توأمان نوشته‌اند. تردیدی نیست که قرآن کتاب دنیا و آخرت است؛ نسخه هدایتی است از جانب پروردگار عالم که راه رستگاری و سعات دنیوی را به انسان می‌نمایاند و در آخرت، بندگان صالح و رهروان خالص را به درجات و پاداش‌هایی چندین برابر نوید می‌دهد و کافران و گنهکاران را متناسب با اعمالی که کرده‌اند تهدید می‌نماید.1 پس بشارت و نذارت، هدف و خصوصیت اصلی قرآن است و بدیهی است این دو ویژگی،‌ خواص دیگری را در فکر، اخلاق، رفتار و کردار انسانی ایجاد کرده و او را متحوّل می‌نماید. هر چه اُنس انسان با قرآن بیشتر شود و با تدّبر خوانده شود، به همان اندازه نفوس رحمانی در او اثر کرده و به ویژگی‌های روحی برتری نائل خواهد شد.