مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

‫انسجام محتوايي قرآن كريم، به معناي هماهنگي و سازگاري تمام و كمال محتوا و معاني آيات قرآن و همچنين نفي هر گونه اختلاف و تناقض از ساحت مقدس قرآن، موضوعي است كه در اين نوشتار به دنبال تحليل و بررسي آن مي‌باشيم. تاريخچة اين بحث نشان مي‌دهد كه، موضوع ادّعاي وجود تناقض در نصوص قرآن كريم از گذشتة دور يعني از همان آغاز ظهور اسلام مطرح بوده است و عده‌اي آيات قران را متناقض مي‌پنداشته‌اند كه بررسي آراء و نظرات اين افراد نشان مي‌دهد كه انگيزه‌هاي آنها در طرح اين بحث‌ها يكسان نبوده است، بلكه برخي از سر جهالت و برخي با انگيزه‌هاي اسلام‌ ستيزي به آن دامن زده‌اند. ما بر آنيم تا با بررسي ادّعاي وجود تناقض و اختلاف در قرآن كريم و بيان علل و أسباب توهّم تناقض در قرآن و همچنين بررسي اشكالات وارد شده در اين زمينه، به كمك آيات و روايات معصومين (ع)، انسجام معنايي آيات قرآن كريم را ثابت نمائيم و از آن بالاتر، ثابت كنيم كه اين انسجام و هماهنگي، فراتر از آثار بشري است و اينكه اين ويژگي ممتاز قرآن، يكي از وجوه اعجاز قرآن مي‌باشد. كليد واژه‌ها: قرآن كريم، انسجام، محتوا، تناقض، خاورشناسان

‫پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم در مسير انسان سازي، عدالت ، اخلاق و ... ، به خاطر رضاي خدا، مصائب و مشکلات فراواني را تحمل نمود و خداوند به پاس اين خدمات، در قرآن حقوقي را نسبت به آن حضرت بر امت فرض کرد. اين پژوهش درصدد بيان و تحليل و توصيف اين حقوق است. نويسنده پس از مفاهيم و کليات، اين حقوق را در سه دسته کلي بررسي نموده است. دسته نخست از حقوقي که پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بر امت دارد، حقوق سياسي و اجتماعي است که قرآن، آنها را براي مردم بيان کرده است. يکي از آنها، حق ولايت است که خود سه گونه است: ولايت محبت و مودّت، ولايت زعامت و پيشوايي ديني و سياسي که پس از آن حضرت، به اهل بيت? رسيده است، و ولايت تصرف يا ولاي معنوي که بالاترين مراحل ولايت است. حق ديگر، حق اطاعت است. قلمروهاي سه گانه اطاعت عبارتاند از: اطاعت در مسائل سياسي، قضايي و نظامي. حق مرجعيت علمي، حق تبري از دشمنان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، حق صلوات و سلام بر آن حضرت، حق ترفيع بيوت، حق الگو پذيري از آن حضرت و حق حرمت ازدواج با همسران پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، از ديگر حقوق سياسي و اجتماعي است. دسته دوم، حقوق اقتصادي است. حقوق اقتصادي آن حضرت بر امت عبارتاند از: حق انفال، حق فيء، حق خمس، حق زکات و حق حرمت صدقه. دسته سوم، حقوق اخلاقي است. حقوق اخلاقي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بر امت عبارتند از: حق تقدم پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بر امت و اينکه امت در قول و فعل بر آن حضرت پيشي نگيرند، حق اذيت نکردن پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم با سخن و رفتار، حق پايين بودن صداي امت از صداي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، حق صدا نکردن حضرت از پشت حجرهها، و حق رعايت وقت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم . نتيجه اينکه خداوند در قرآن کريم، حقوقي را براي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بيان کرده است که امت نخست بايد آن حقوق را بشناسد و آنگاه آنها را رعايت کند.

‫از ظهور اسلام تاكنون كسانى كه با سخنورى به تغذيه ذوقها پرداخته و شهد ادب در كام ادب دوستان ريختهاند، دستى در خوان پربركت قرآن داشته و انديشه خود را به عصاره الوان نعمت آن آميختهاند و بهترين تمثيل، فنىترين استعاره، زيباترين تشبيه، كاملترين تصوير، گوياترين عبارت و سختترين تركيبات را در قرآن جستهاند. حافظ، سعدى و سنايى از جمله اين افراد بودند. ايهامگويى، صورتگرى و شخصيتپردازى، استفاده از تناسبهاى لفظى، آهنگ و وزن، تشبيه، استعاره، تمثيل اقتباس، تلميح و اشاره از موارد مشخصى هستند كه تحت تأثير كلام قرآن در سخن حافظ تجلى پيدا كرده است. استفاده از واژههاى قرآنى، تضمين و اقتباس آيات و معانى آنها، تشبيه، استعاره، مجاز، كنايه، مثل، طباق نمونههايى ا زتأثير قرآن در آثار سعدى است. بهرهجويى از آيات يا قسمتى از آنها، معانى و مضامين آنها در گستردهاى وسيع در اكثر قصايد سنايى به چشم مىخورد. اقتباس، تلميح، حل، تشبيه، تمثيل و كنايه نيز مواردى هستند كه تحتتأثير قرآن در آثار سنايى نمودار است. حافظ، سعدى، سنايى در تنوع اسلوب بيان در زمينه استفهام، امر، نهى و معانى متعدد آنها، اطناب و ايجاز و التفات كلام خود را به شيوه قرآنى آراستهاند.

‫يكي از مهم ترين مشكلات ، در جوامع امروزي، مسأله تجمل گرايي است. تجمل به معناي آراستگي ظاهر و تجمل‌گرايي به معناي افراط و و زياده‌روي در آراستگي است. تجمل‏گرايي در ديدگاه عرف، به معناي روي‏آوري بيش از حد به ماديات و گردآوري اشيا و لوازم غيرضروري و دل‏بستن به آنهاست، به گونه‏اي که اين عمل، به يک هدف براي انسان‏ها تبديل شود. اين نوع تجمل‏گرايي نه تنها سفارش نشده، بلکه به دليل پي‏آمدهاي ناخوشايند آن، نکوهش نيز شده است. البته زيبايي هاي مصنوعي وتجمل وخود آرايي مورد عنايت مخصوص قرآن کريم وروايات مذهبي است اما توجه بيش از اندازه به اين امر ممكن است باعث پيدايش عادات ناپسندي هم چون،غرور،غفلت از ياد خدا ،خود پسندي ، خود نمايي شود . وانسان با پرداختن به اين مسائل راه سعادت وتکامل را که هدف نهايي از خلقتش مي¬باشد از بين مي برد. از اين رو در جهت کمرنگ کردن اين مسأله بايد مقدماتي از قبيل عوامل تجمل گرايي، آثار فردي و اجتماعي تجمل-گرايي،راهکار هاي جلوگيري از آن را بايد شناخت و آن ها را درمان کرد. کلمات کليدي: تجمل‌گرايي، تجمل و آراستگي، اعتدال و ميانه‌روي، اسراف، اتراف، رفاه-زدگی