مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کریگل در آثار خود، دیدگاهی رایج در فلسفۀ ذهن را نقد کرده است که براساس آن، رابطۀ مستقیم بین آگاهی و خودآگاهی وجود ندارد. وی مشکل این دیدگاه را از این جهت دانسته است که طرفداران آن نتوانسته‌اند بین انواع متفاوت خودآگاهی، تمایز قائل شوند. کریگل پس‌از متمایزکردن چهار نوع خودآگاهی به این نکته اشاره کرده است که نوعی خودآگاهی وجود دارد که مقدّم بر هرگونه خودآگاهی دیگر و ملازم با آگاهی است. این خودآگاهی، حالت ذهنی غیرتراگذار نام دارد و درواقع، نوعی خودآگاهی است که به‌صورت ضمنی، همراه با یک حالت ذهنی آگاهانه تحقق می‌یابد و ریشه و بنیان نگاه اول‌شخص است. این دیدگاه کریگل در تاریخ فلسفۀ غرب، سابقه‌ای دیرینه دارد؛ چنان‌که ریشه‌های آن را می‌توان در اندیشۀ ارسطو یافت. ازنظر ارسطو موجود آگاه ازطریق یا درضمن آگاهی به غیر، به خودآگاهی می‌رسد. ابن‏ سینا این دیدگاه ارسطویی را در آثار خویش نقد کرده و ضمن تقسیم‌کردن خودآگاهی بر دو نوع متفاوت، شامل شعور بالذات و شعور بالشعور تأکید کرده است که نوع اول خودآگاهی، عین ذات و وجود خاص موجود آگاه است؛ لذا به هیچ وجه از وی جدا نمی‌شود، وابسته به وجود هیچ غیری نیست و به همین دلیل، مقدّم بر هر آگاهی دیگری است. این نقد ابن ‏سینا هرچند در اصل، متوجه دیدگاه ارسطویی است، می‌توان آن را به دیدگاه کریگل نیز وارد دانست.

اکثر قریب به اتفاق فلاسفه سنتی و اسلامی، قائل به واقع‌انگاری رنگ هستند و رنگ را موجودی خارجی می‌دانند و بنا به علوم طبیعی هر دوران و دانش فلسفی خود، به بررسی و تبیین چیستی رنگ همت گمارده‌اند. نظریه واقع‌انگاری پیرامون چیستی رنگ، شامل آراء فیلسوفان قبل از ابن سینا و خود وی دربارۀ رنگ می‌باشد. اما از آنجایی که اقوال فیلسوفان مشایی و اشراقی و متعالیه از ابن سینا تا کنون، تغییرات قابل توجهی نداشته است و با کمی تفاوت، همان عبارات، مطالب و دیدگاه‌های ابن سینا دربارۀ رنگ، در کتب بعدی نیز منتقل شده است، بنابراین بررسی نظریات ابن سینا درباره چیستی رنگ حائز اهمیت است. در این نوشتار، ضمن اشاره به اقوال فلاسفه سنتی، به نقل و بررسی چیستی رنگ با تأکید بر دیدگاه ابن سینا می‌پردازیم و ضمن نقد نظریه ابن سینا دربارۀ چیستی رنگ، به ارائه فرضیه جدیدی که چیستی رنگ را ترکیبی از یک فرایند می‌داند، خواهیم پرداخت.

سرنوشت نفوس ناقصه (کودکان، دیوانگان و ابلهان) از چالش‌برانگیزترین مباحث معاد است که از دیرباز ذهن فلاسفه را به خود مشغول داشته است؛ زیرا هر جوابی که به این مسئله داده شود، با مشکلات خاص خود مواجه است. اگر برای این نفوس قائل به معاد شویم، آنگاه تبیین نحوه ثواب و عقابِ این نفوس دشوار است و اگر معاد این نفوس را نفی کنیم، آنگاه هم با برخی تصریحات دینی ناسازگار است و هم با برخی آراء فلسفی که این نفوس را صاحب نفس مجرد می‌دانند. هدف این مقاله، بررسی دیدگاه ابن سینا در مورد سرنوشت این نفوس است. هرچند ابن سینا معنای دقیق و گستره مفهوم «نفوس ناقصه» را روشن نساخته است، اما به صراحت در کتاب‌های متعددش به این بحث ورود نموده است و معتقد است که معاد همگانی بوده و نفوس ناقصه را هم شامل می‌شود. مبانی انسان‌شناسی شیخ، این دیدگاه او را پشتیبانی می‌کنند. اما در باب کیفیت حشر و جایگاه این نفوس در آخرت، کلمات ابن سینا مذبذب است؛ گاه موافقِ کسانی است که معتقدند این نفوس پس از مرگ به افلاک می‌پیوندند، گاه سرنوشت نفوس ناقصه را به رحمت واسعه الهی ارجاع می‌دهد، گاه نفوس ناقصه را در گروه سعادتمندان قرار می‌دهد، گاه این نفوس را نه اهل سعادت می‌داند و نه اهل شقاوت، و گاهی مفهوم نفوس ناقصه را تعمیم داده و در تلفیق با نگاه خوشبینانه‌اش به مسئله نجات، اکثر انسان‌ها را ذیل این مفهوم قرار می‌دهد.

ترجمه ماشینی: این کتاب به موضوع جبر در ابن سینا و آوروئس از طریق تحلیل دیدگاه های آنها در مورد شانس، ماده و مشیت الهی می پردازد. این بحث را در برابر پیشینه فلسفی/تاریخی ارسطویی، نوافلاطونی و الهیات اسلامی قرار می دهد.

ترجمه ماشینی: ارنست بلوخ یکی از مهم ترین متفکران آلمانی قرن بیستم بود، اما همچنان تحت الشعاع معاصران مدرسه فرانکفورت خود قرار دارد. بلوخ که به دلیل درگیری با آرمان‌شهر و تفکر دینی شناخته می‌شود، در مورد پرسش‌های هستی‌شناختی نیز نوشت. بلوخ در شاهکار کوتاه خود ابن سینا و چپ ارسطویی، گزارشی قابل توجه از ماتریالیسم ارائه می دهد که عناصر رهایی بخش اندیشه مدرن را تا رویارویی فیلسوفان اسلامی قرون وسطی با ارسطو ردیابی می کند. بلوخ استدلال می‌کند که ابن سینا، فیلسوف بزرگ قرون وسطایی اسلامی، بذر ماتریالیسم رادیکال را کاشت که هنوز برای نظریه انتقادی امروزی مرتبط است. او تفاسیر ابن سینا و آکویناس از ارسطو را در مورد شکل و ماده در مقابل هم قرار می دهد تا استدلال کند که خوانش ابن سینا قدرت را دموکراتیک می کند و اقتدار روحانی و سیاسی را تضعیف می کند. بلوخ جهان و متافیزیک ابن سینا را به تفصیل بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه حتی مبهم‌ترین دغدغه‌های نظری او قادر به اشاره به دگرگونی اجتماعی رادیکال است. او مسیری اصیل را در طول تاریخ ایده‌ها، از جمله اوروس (ابن رشد)، اسپینوزا، و مارکس و همچنین شخصیت‌های کمتر شناخته شده می‌گشاید. ابن سینا و چپ ارسطویی که در اینجا برای اولین بار به انگلیسی ترجمه شده است، در عین حال خلاصه ای موجز از ماتریالیسم خاص خود بلوخ، بازسازی تحریک آمیزی از سنت فلسفی غرب در پرتو مبادلات آن با اندیشه اسلامی، و منبعی حیاتی برای بحث های معاصر است. درباره ماتریالیسم در نظریه انتقادی

این پژوهش به مقایسه و بررسی تبیین وحی در امور جزئی و نقش قوه خیال(متخیله) پیامبر در این فرایند از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا پرداخته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که منبع معارف وحیانی، عقل فعال(=فرشته وحی) است؛ معارف موجود در عقل فعال، کلی هستند و هر دو فیلسوف، برای تبیین کیفیت دریافت معارف جزئی وحیانی، نقش مهمی به قوه خیال نبی داده اند. نقش قوه خیال از دیدگاه ابن سینا، محاکات و صورت سازی از حقایق کلی وحیانی در ساحت خیال نبی است. از دیدگاه صدرالمتالهین اما، صور تمثل یافته حقایق وحیانی، در عالم مثال(=مثل افلاطونی) حضور دارند و قوه خیال نبی، با این صُورِ تمثل یافته در عالم مثال، متحد می گردد. هر چند در برخی آثار صدرا، محاکات و صورت سازی قوه خیال از حقایق وحیانی نیز مطرح شده است، اما با توجه به شواهد موجود در آثارش، این تبیین، نظریه مشهور است که وی صرفا گزارش نموده است. پژوهش حاضر در گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و در استنتاج از روش توصیفی- تحلیلی بهره برده است.