مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

آیین کشورداری از دیدگاه امام علی علیه السلام تالیف آیت الله محمد فاضل لنکرانی با تقریر و تنظیم حسین کریمی از سوی دفتر نشر فرهنگ اسلامی به چاپ یازدهم رسید. آیت الله لنکرانی در مقدمه چاپ دوم کتاب در سال 66 نوشته است : این کتاب تقریر مجموعه بحثهایی است که به عنوان شرح عهدنامه حضرت مولی به مالک اشتر توسط اینجانب در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در محضر گروهی از فضلا و طلاب ایراد شد. کتاب در یک پیشگفتار که شرح زندگی و تالیفات نویسنده است و دو بخش "مالک اشتر و حکومت مصر" و "کشورداری از نظر امام علی" مفاهیمی چون "ابعاد تقوی"، "وعده تخلف ناپذیر الهی"، "اهمیت عمل صالح"، "درونگرایی و مالکیت نفس"، "تفرعن و منیت"، "انصاف با مردم"، "تأثیر ناله مظلوم"، "رازداری و خطاپوشی"، "پذیرش عذر و عدم اصرار"، "معیارهای اخلاقی مشاوران"، "اعتماد به مردم"، "سرنوشت مشترک افراد جامعه"، "تشویق، انگیزه تلاش بیشتر"، "خودسازی، بهترین راه جلوگیری از عمل زدگی"، "مساوات در برابر قانون" و... را به عنوان مصادیق کشورداری موفق در جوامع اسلامی معرفی کرده است. در بخش دوم در مطلبی با عنوان "اشتباه در اشتباه، برای انسانی که خود را مصون از اشتباه می داند" آمده است : اصولا یک عیب اساسی انسان این است که می پندارد مصائب و فجایع سایر افراد بشر به سراغ او نمی آید. مثلا در راه اشتباه قدم برمی دارد اما اشتباها خیال می کند که از هر اشتباهی برکنار است و این خود اشتباهی دیگر است که در واقع او را به چاهسار اشتباه در اشتباه سرنگون می کند. در این نکته خوب دقت کنید تا ببینید که انسان چگونه بدون اینکه خود بداند در مسیر خطا می لغزد و پیش می رود. اشکال در این است که ما انسانها در اکثر اعمال و مسائل محیط اطرافمان به قدری دچار اشتباهات ناشی از کوردلی یا خوش باوری هستیم که از سوی هیچ مشکل و مصیبتی برای خود احساس خطر و فاجعه نمی کنیم، در حالی که مصائب و فجایع از هر طرف ما را احاطه کرده است ولی هرچه نگاه می کنیم در اطراف خود اثری از آنها نمی بینیم. در بخش دیگری با اشاره به لزوم توجه به نیازهای روحی و معنوی رزمندگان، بر تشویق و تقدیر از آنان از سوی والی و حکمران تاکید شده است. در این زمینه می خوانیم : رزمندگان که با تمام وجود مسئولیتهای بزرگ و خطرناک جنگی را به عهده گرفته و به قیمت جان خود برای حفظ و گسترش اسلام و امنیت مردم جامعه تلاش و فداکاری می کنند، می بایست همواره دلگرم و امیدوار باشند و از طرف ولی امر و زمامداران بی اعتنایی و بی تفاوتی نبینند و احساس دلسردی نکنند.

کتاب حاضر به بررسی جنبش های ضد حکومت و در برخی موارد جنبش های اسلامی در دولت های اسلامی در نقاط مختلف جهان می پردازد.

حسین علیه السلام شهید آگاه و رهبر نجات بخش اسلام کتابی است درباره‌ی هدف امام حسین از قیام و رد کتاب «شهید جاوید تالیف نعمت الله صالحی نجف آبادی» که توسط لطف الله صافی گلپایگانی نوشته شده است. کتاب حاضر که به شهید آگاه نامبردار است، ردّیّه‌ای است بر کتاب شهید جاوید و در میان ردّیه‌هایی که بر آن نوشته‌اند، از همه مهم‌تر. به نظر نویسنده، هدف امام حسین (ع) در قیام، شهادت بود، نه تأسیس حکومت، و کتاب شهید جاوید، که هدف امام را تشکیل حکومت اسلامی دانسته، از اساس باطل است. نویسنده در آغاز کتاب می‌گوید: آنچه از اخبار صحیح متواتر استفاده می‌شود، این است که امام حسین (ع) متعبّد به قیام و شهادت بود و شهادت آن حضرت محبوب و مطلوب خداوند بود و تعبد به شهادت امری بی‌سابقه نیست. به عبارت دیگر، امام مأمور بود علیه یزید قیام کند و ابطال حکومت او را اعلان نماید و امتناع خود را از این بیعت شوم، علنی و آشکار سازد (ص 34). وی سپس می‌افزاید: بررسی مختصر در احادیث شیعه و دقت در مضمون زیارت‌ها و احادیثی که دربارهٔ علوم امامان رسیده و اینکه خداوند علم پیغمبر (ص) را به آنان عطا فرموده است، ثابت و آشکار می‌کند که امام از آینده‌ای که در جلو داشت [شهادت]، آگاه بود و تأسیس حکومت اسلامی و پیروزی نظامی و ظاهری را [که نویسندهٔ کتاب شهید جاوید گفته است]، پیش‌بینی نمی‌فرمود (ص 45)، فراتر از این، نویسنده می‌گوید: در چگونگی علم امام هرگونه رأی و نظری باشد، در خصوص امام حسین (ع) یقین است که از شهادت خود در کربلا به است بنی‌‎امیه خبر داشت و نظر به اخبار بسیار که از جد و پدرش رسیده بود. می‌دانست که تأسیس حکومت اسلامی در برنامهٔ کار امامان، به استثنای مدت خلافت ظاهری حضرت امیرالمؤمنین (ع) و حضرت مجتبی (ع) فقط در برنامهٔ حضرت قائم آل محمّد (ع) است (ص 51). همچنین نویسنده در بحثی مستقل با عنوان «امام علیه‌السلام آگاه بود» (ص 56-72)، 33 دلیل آورده است که امام می‌دانست در کربلا به شهادت می‌رسد. به نظر نویسنده «اساس کتاب شهید جاوید باطل است» (ص 80)، و دلایل نویسندهٔ آن، که نظر خود را موافق نظر شیخ مفید و سید مرتضی و شیخ طوسی دانسته، مردود است و سخنان ایشان در پاسخ اهل سنت و با توجه به مقتضیات عصرشان است. در جایی از کتاب تصریح شده که همهٔ کتاب شهید جاوید بر محور سخنی از سید مرتضی در تنزیه الانبیاء دور می‌زند (ص 149)، اما در نهایت تفاوتی میان نظر سید مرتضی و مؤلف شهید جاوید گذاشته شده است. کتاب شهید آگاه، مانند شهید جاوید، در پنج بخش تنظیم شده و هر بخش آن در ردّ یک بخشی از کتاب مزبور است. نویسندهٔ شهید جاوید، در چاپ دوازدهم کتابش بحثی مستقل با این عنوان گشوده است: «نقد شهید آگاه: پاسخ به حجت الاسلام آقای لطف الله صافی گلپایگانی» (ص 473-524). وی در این بحث، که در کتاب عصای موسی (ع) نیز آمده (ص 167-211)، عهده‌دار ردّ کتاب شهید آگاه شده و اساس آن را باطل دانسته است.

«حکومتِ حکمت» مروری است بر مهم ترین مباحث حکومتی از دیدگاه نهج البلاغه. نویسنده، با بهره گیری از منابع تاریخی و روایی شیعه و سنی موضوع را بررسی کرده و معتقد است مباحث حکومتی در نهج البلاغه مباحثی صرفا نظری و اندیشه های انتزاعی نیست، بلکه گویای اندیشه و سیره کسی است که همه دوران زندگی خود را در راه تحقق آن گذرانده و برای آن مبارزه کرده است. «حکومتِ حکمت» عنوانی است برای حکومتی که بر پایه حکمت استوار و نویدبخش آزادی، برابری و عدالت برای همگان است. وی، برای تألیف این اثر خود که به صورت تحلیلی به نگارش در آمده از منابع گوناگونی بهره گرفته است. او در پیشگفتاری مفصل در باره جایگاه نهج البلاغه، مؤلف، چرایی و چگونگی تألیف و روش های مطالعه آن سخن گفته است. مهم ترین سرفصل های کتاب از این قرار است: جایگاه حکومت حکمت، مفهوم، ضرورت، خاستگاه، حق و اهداف حکومت، نقش مردم در حکومت، رابطه زمامداران و مردمان، شروط زمامداری و سلوک زمامداران.

این اثر در حدود 44 سالگی در پاسخ به رساله ‏‏«اسرار هزار ساله‎‏»‏‏ علی اکبر‏‎ ‎‏حکمی زاده (منتشره در سال 1322 در 38 صفحه) به رشته تحریر درآمد.‏‎ ‎‏حکمی زاده در جزوه خویش علاوه بر طرح شبهاتی نسبت به مذهب تشیع و اهانت‏‎ ‎‏و تبلیغات سوء علیه روحانیت، درباره مسائل حکومتی اسلام نیز اظهار نظرها و‏‎ ‎‏خرده گیرهای نموده بود. امام پس از مشاهده این جزوه انحرافی دو ماه‏‎ ‎‏درس های خود را تعطیل نمودند تا در اسرع وقت پاسخی مناسب برای آن فراهم و‏‎ ‎‏از حریم روحانیت و تشیع دفاع کنند. ‏‏کشف الاسرار‏‏ اولین بار در سال 1323 و‏‎ ‎‏چاپ سوم آن در سال 1327 در 334 صفحه توسط کتابفروشی علمیه اسلامیه‏‎ ‎‏تهران انجام شده و سپس بارها تجدید چاپ گردید. کتاب فوق از فصل بندی و‏‎ ‎‏نظم مشخص در مطالب برخوردار نبوده و ظاهراً به مقتضای مسائلی که در کتاب‏‎ ‎‏اسرار هزار ساله‏‏ نوشته شده پاسخگویی پرداخته است. کتاب ‏‏کشف الاسرار‏‎ ‎‏محتوی مطالب متنوع اعتقادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بوده و در عین حال‏‎ ‎‏خیانتهای رضاخان در آن با صراحت بیان شده است. نقدهای حکمی زاده درباره‏‎ ‎‏مسائل حکومتی اسلام بناچار امام را که متکفل پاسخ به همه اشکالات او بودند را‏‎ ‎‏به وادی مباحث ولایت فقیه و شأن فقها کشانده است. مطالب مربوط به ولایت فقیه‏‎ ‎‏را در صفحات 179 تا 192 و 221 تا 224 این کتاب می توان مورد مطالعه قرار‏‎ ‎‏داد. ولایت فقیه در عصر غیبت در این کتاب بدون توضیح وافی و پرداختن به‏‎ ‎‏فروع مسأله مطرح شده است و حتی با تردید همراه بوده است امام در این زمینه‏‎ ‎‏می فرمایند: «ولایت مجتهد که مورد سؤال است از روز اول میان خود مجتهدین‏‎ ‎‏مورد بحث بوده؛ هم در اصل داشتن ولایت و نداشتن و هم در حدود ولایت و دامنۀ‏‎ ‎‏حکومت او، این یکی از فروع فقهیه است که طرفین دلیلهائی می آورند که عمده‏‎ ‎‏آنها احادیثی است که از پیغمبر و امام وارد شده است.‎ امام با توجه به شرایط‏‎ ‎ ‎‏زمانی و حال و هوای تألیف کتاب و هوچیگریهای نویسنده کتاب ‏‏اسرار هزار ساله‏‎ ‎‏و وضع استثنائی کشور به نظریه نظارت فقها بر قوانین مجلس و حکومت پادشاهان‏‎ ‎‏صحه گذاشته‏‎‏ تا بلکه از این طریق در حفظ و اجرای دستورات اسلام و نگاه‏‎ ‎‏داشتن حکومت از فساد موفق شوند. البته حضرت امام اشاراتی مبنی بر حداقل‏‎ ‎‏بودن این نظریه داشته و روایاتی که به شأن مطلوب فقها اشاره دارد را ذکر‏‎ ‎‏نموده اند. ‏ ‏‏این کتاب مجموعاً سند گویایی از ظلم ستیزی و مبارزه با استعمار و افشای چهره‏‎ ‎‏رضاخان و عمال او بوده و نشان دهنده عمق تفکر ضد استبدادی و ضد استعماری‏‎ ‎‏امام خمینی می باشد. (منبع : http://www.imam-khomeini.ir/fa/c78_124286)