مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

معرفی کتاب این کتاب از یک مقدمه و شش فصل و یک نتیجه گیری و جمع بندی تشکیل شده است. مقدمه این کتاب که در واقع، خلاصه ای از طرح اجمالی پروژه جریان شناسی فکری فرهنگی فمینیسم است، مباحثی از قبیل بیان مسأله، اهمیت و ضرورت، اهداف، پیشینه پژوهش، نوع و روش پژوهش، چارچوب نظری و تعریف مفاهیم ذکر شده است. در فصل اول، نخست، مبانی اندیشه ای و اصول جریانی فکری فرهنگی فمینیسم در ایران تبیین شده است و سپس، این جربان با توجه به مبانی و اصول اسلامی در خصوص مسأله زن، ارزیابی شده است. در فصل دوم، وضعیت جریان فمینیستی در ایران از ابتدای قاجاریه تا قبل از دوره مشروطه تبیین و تحلیل شده است. در فصل سوم، وضعیت جریان فمینیستی از ابتدای مشروطه تا پایان دوره قاجار مورد بررسی قرا رگرفته است. در فصل چهارم، وضعیت جریان فمینیستی در دوره رضاخان تبیین و تحلیل شده است. در فصل پنجم، وضعیت جریان فمینیستی در دوره پهلوی دوم بررسی شده است و در فصل ششم نیز وضعیت جریان فمینیسم در دوره پس از انقلاب اسلامی تا اوایل سده 1390 تبیین شده است. در بخشی از «مقدمه» این کتاب می خوانیم: فمینیسم به عنوان یکی از جریان های فکری ـ فرهنگی تاریخ معاصر ایران؛ از بدو ظهور تا کنون سبب ایجاد تحولاتی اثر کنار در عرصه های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایران شده است. فمینیسم؛ به مثابه جنبش اجتماعی، ریشه در وضعیت زنان در غرب پس از رنسانی، مانی اندیشه ای جدید، اندیشه سیاسی ـ اجتماعی نوین و تحولات نظام سرمایه داری غرب دارد. این جنبش با اتخاذ رویکرد ایدئولوژیک به تدریج، در جامعه غرب ریشه دوانید و در نیمه دوم قرن بیستم میلادی، با نفوذ و گسترش کامل در همه زمینه های حقوقی، منجر به تصویب قوانین برابری طلبانه به ویژه در اسناد بین المللی شد. در ایران نیز گرایش به آن جنبش پس از انقلاب مشروطه بر اثر افزایش بیش از بیش ارتباط ایرانیان با دنیای غرب آغاز و با اقبال روشنفکران و دولت های پس از مشروطه به افکار غرب گسترش یافت. با پیروزی انقلاب اسلامی، برخی مخالفان نظام جمهوری اسلامی، از یک سو، در خارج از کشور در قالب جنبش فمینیستی به فعالیت علیه نظام اسلامی روی آوردند و از سوی دیگر، در داخل کشور نیز با افزایش فعالیت گروه های متمایل به غرب، به ویژه در دهه دوم و سوم انقلاب اسلامی، اندیشه های فمینیستی به صورت آشکار یا در پوششی اسلام گسترش یافت. اگرچه جنبش فمینیستی معنای اعم در مباحث دانشگاهی شامل هرگونه مطالبات حقوق و طلب منزلت اجتماعی برای زن است، اما آنچه که در حال حاضر به عنوان جنبش مطرح می شود یک جنبش کاملا سیاسی ـ ایدئولوژیک حمایت شده از کانون های مشخصی در جهان، به ویژه از سوی نظام سلطه است و مبلغ نوعی خاصی از مطالبات زنانه یا به ظاهر زنانه است که در تقابل با گفتمان اسلامی است. با در نظر گفتن این نکته که مبانی ایدئولوژیک فمینیسم در ایران برگرفته از اومانیسم و سکولاریسم است؛ از این رو، سنخیتی، با مبانی اعتقادی، فرهنگی و اجتماعی زنان مسلمان ایران ندارد. بنابراین؛ ترویج و گسترش آن در جامعه اسلامی، همانند اروپا و آمریکا، ضمن سست کردن اعتقادات دینی، بی بند و باری، ابتذال جنسی، نابودی متلاشی شدن کانون خانواده و سرانجام، تضعیف نظام اسلامی را ـ که بر آموزه های دینی درباره زن تأکید می کند ـ به دنبال خواهد داشت. به همین دلیل، لازم است جریان فمینیستی و ابعاد مختلف آن در ایران به خوبی شناخته شود تا اقدامات ضروری برای خنثی سازی آثار مخرب آن صورت می پذیرد. با توجه به این ضرورت، مسأله این پژوهش این است که هنوز شناخت کافی از جریان فمینیستی در ایران، به ویژه پس از انقلاب اسلامی، وجود ندارد. در پاسخ به این مسأله، فرایند شکل گیری، مبانی و اصول، فعالان برجسته، طیف و گروه های وابسته، تحولات فکری، دیدگاه ها، عملکرد، روش های نفوذ و اثرگذاری این جریان در این معاصر بررسی می شود.

کوشش‌های فکری زنان در کم‌تر از 200 سال گذشته، چشم‌اندازهای تازه‌ای به روی دانش بشر گشوده و پرسش‌های مهم بسیار به میان آورده است. در سدة نوزدهم که موج اول فمینیسم پا گرفت. تنها جنبشی برای دست‌یابی زنان به حقوقی برابر با مردان در عرصة سیاست و اجتماع بود؛ اما از نیمة سدة بیستم به این سو، نظریه‌های فمینیستی به کاوش در چند و چون حضور و غیاب «زن» در علم، فلسفه و معرفت‌شناسی و طرح مقوله‌هایی هم‌چون «زنانه‌نگری» و «فراروی از جنسیت» پرداخته‌اند. در کتاب حاضر، نظریه‌های فمینیستی بررسی شده است و از آن می‌توان به فمینیسم لیبرال، فمینیسم مارکسیستی، فمینیسم رادیکال و مباحث تولید مثل و مادری، فمینیسم روان‌کاوانه، فمینیسم سوسیالیستی، فمینیسم اگزیستانسیالیستی، و فمینیسم پسامدرن اشاره کرد. برخی از عناوین فرعی کتاب نیز عبارت‌اند از: علت ستم بر زنان، جنس زیست‌شناختی و جنسیت مردسالارانه، مفهوم مارکسیستی طبیعت بشر، هستی و نیستی سارتر: زمینه‌ای برای جنس دوم و...

کتاب حاضر، يکي از کتاب‌هاي مجموعه «دانشنامه فلسفه استنفورد» است. کتاب‌هاي اين مجموعه حاصل طرحي براي ترجمه و انتشار گزيده‌اي از مدخل‌هاي اين دانشنامه است که با هدف گستردن دامنه تأثير آن و فراهم کردن امکان دسترسي هر چه بيشتر خوانندگان فارسي‌زبان به اين مقالات نگاشته شده‌اند. در اين کتاب بيان مي‌شود که اخلاق زنانه نگر تلاشي است براي بازبيني، صورت‌بندي مجدد يا بازانديشي اخلاق سنتي از آن حيث که چنين اخلاقي تجربه اخلاقي زنان را ناچيز مي‌انگارد يا بي‌ارزش مي‌کند.

از ورود متفکران فمینیست به حوزه متافیزیک، بیش از چند دهه نمی‌گذرد. این ورود بیشتر انتقادی و سلبی بوده و به نقد برخی وجوه متافیزیک سنتی و جدید بسنده کرده است. در واقع، رویکردهای زنانه به متافیزیک، هیچ بنیاد جدیدی را برای متافیزیک پیشنهاد نداده‌اند و در حد نقد باقی مانده‌اند. در این نوشتار، نخست نقدهای فیلسوفان فمینیست به روش‌ها و محتوای متافیزیک سنتی و جدید بازخوانی می‌شود و سپس نشان داده می‌شود که این نقدها، در واقع، بر اساس تعریف/ فهم بسیار تقلیل‌یافته‌ای از متافیزیک یا بر اساس فهمی یکسره نادرست از این حوزه صورت‌بندی شده‌اند و اساساً حوزه‌ای با عنوان متافیزیک فمینیستی ناممکن یا نامعتبر است. در پایان توضیح می‌دهم که در عین حال، بینش عمیقی که در برخی نقدهای فمینیست‌ها به متافیزیک نهفته است، می‌تواند مبنای یک بازخوانی عمیق و راهگشا از متافیزیک باشد و از برخی بنیادهای ناپیدا در تاریخ متافیزیک پرده بردارد

کتاب حاضر، به جریان تحلیلی فمینیسم فلسفی در حوزة معرفت‌شناسی اختصاص یافته است. نگارنده در این تحقیق به دنبال بیان و تبیین مبادی و مواضع معرفت‌شناسی‌های فمینیستی است. در عین حال برخی از نقدهای اساسی بر این حوزه را نیز ناگفته نگذاشته است. همچنین وی در این کتاب مسئلة ایمان و عقل را به عنوان مهم‌ترین موضوعات معرفت‌شناسی معاصر مطرح و بررسی کرده است. مطالب این کتاب در چهار فصل تدوین شده است. فصل اوّل این نوشتار یک بررسی تحلیلی موضوعی تاریخی است. در این فصل در دو سطح، زمینه‌های پیدایش و تکامل معرفت‌شناسی‌های فمینیستی بیان شده است. در فصل دوّم، به رویکردهای اصلی فمینیستی به معرفت‌شناسی پرداخته شده است. نقادی‌های معرفت‌شناسان فمینیست به ساختار‌ها و محتوا و روش‌شناسی معرفت‌شناسی مدرن، یکی از محورهای اصلی در بررسی انواع معرفت‌شناسی فمینیستی است که فصل سوّم بر همین اساس آغاز می‌شود. در نهایت فرآیند نه مرحله‌ای ساختار و روش عقلانیت در معرفت‌شناسی فمینیستی بررسی شده است. در فصل چهارم نشان داده شده که در این فرآیند نه مرحله‌ای، در کل ساختار و محتوا و هر یک از مؤلفه‌ها، یک ساحت هستی‌شناسانه قابل تشخیص است.