مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

ذوالقرنین به عنوان شخصیتی قدرتمند و مؤمن در سورة کهف ظاهر شده است. داستان با محوریت شخص او و اقداماتی است که در سفرهای خود انجام می دهد. در این قصه از عناصر داستانی به شیوه ای ادبی و هنری مخصوصاً مکان هایی که ذوالقرنین به آنجا سفر کرده است و گفتگوهایی که با مردم مناطق مختلف داشته است بهره گرفته شده و در غالب آن ها مفاهیم ارزشمندی از صفات کارگزاران حکومتی مانند ایمان، تواضع، و... و وظایف آن ها همچون اجرای عدالت و مدیریت شایسته بیان شده است. مقالة حاضر با هدف نشان دادن ساختار ادبی قصه و فهم عمیق تر آیات آن نگاشته شده که در ابتدا عناصر داستانی قصه مورد تحلیل قرار گرفته و سپس به ویژگی های شخصیتی ذوالقرنین و اقداماتی که وی در فرماندهی خود در مناطق گوناگون و در ارتباط با مردم انجام داده است اشاره شده است.

این مقاله به دنبال نشان دادن لزوم عطف توجه به نقش و جایگاه دین در الگوی توسعه جمهوری اسلامی است و آن را از مسیر تامل در اغراض تشکیل حکومت اسلامی دنبال می کند. این کار در گام نخست با تفکیک میان جنبه های مختلف بحث «دین و توسعه» و در گام دوم با طرح و رفع تردیدهای واردشده به نقش آفرینی دین در توسعه انجام می گیرد. «نگرش دین به توسعه»، «تاثیر توسعه بر دین» و «نقش دین در توسعه» عناوین جداکننده بحثهای فراوانی است که از اوان تاسیس جمهوری اسلامی در ایران مطرح بوده است. بحث و مدعای این مقال ناظر به «نقش دین در توسعه» است که پس از سپری شدن سه دهه و پشتِ سر گذاردن مباحث قبلی، اینک به نحو جدی تری مورد پرسش قرار گرفته است. فرض این نقش برای دین با سه تردید «سکولار»، «روشنفکرانه» و «عمل گرایانه» مواجه است. مقاله با مروری بر مدعای رویکردهای فوق در این باره، از نقش تاثیرگذار دین در توسعه رفع تردید خواهد کرد و آن را بر مبانی اتخاذ شده هر یک از آنها، یعنی «اقتضائات توسعه»، «اقتضائات روشنفکری» و «غرض از تشکیل حکومت دینی» استوار خواهد ساخت. روش این مقاله در مراجعه به آرا، استنادی و در اثبات مدعا، برهانی ـ منطقی است.

امروز الگوی حکومتی دموکراسی یا مردم سالاری، جذبه و مشروعیت جهانی داشته و آرمان های را که در باب حقوق بشر، صلح، آزادی و توسعه مطرح شده اند در معنای فراگیر دموکراسی درج نموده اند. اصطلاح مردم سالاری دینی، اصطلاح تازه ای در گفتمان سیاسی دنیا می باشد که -بر خلاف واژه های همانند جمهوری اسلامی، پارلمان اسلامی و ... که تماما ترکیب هایی از یک مفهوم غربی به علاوه یک قید اسلامی هستند- در بستر مبانی سیاسی اسلام رشد یافته و بر آنند تا ضمن پاسداشت حقوق مردم در حوزه سیاست و اداره امور جامعه و پرهیز از الگوهای حکومتی استبدادی، رعایت اصول و مبانی ارزشی را بکند و به این ترتیب نظام اسلامی را از الگوهای سکولار غربی تمییز بدهد. پرسش اساسی که در این تحقیق مطرح است این است که نقش مردم در نظارت و مهار قدرت سیاسی از دیدگاه فقه مذاهب اسلامی و حقوق افغانستان چیست. پژوهش حاضر در پاسخ به این سوال، با روش توصیفی-تحلیلی از طریق جمع آوری مطالب از منابع فقه مذاهب اسلامی و حقوق افغانستان به شیوه کتابخانه ای، به یافته های زیر رسیده است: مردم‌سالاری دینی‌، راقی‌ترین نوع مردم‌سالاری‌ای است؛ زیرا انتخاب مردم است، اما انتخابی در چارچوب احکام و هدایت الهی. مردم سالاری دینی موافقان و مخالفان خود را دارد. عده موافقان آن را جز جدا نشدنی نظریه حکومت اسلامی می دانند و عده دیگر حکومت اسلامی را با روش های گوناگون قابل تحقق می دانند که یکی از آنها مردم سالاری دینی می باشد. گروهی ترکیب مردم سالاری دینی را ناسازگار می دانند؛ زیرا متضمن دو عنصری می باشد که نمی توان هیچ گونه مفهومی بین آنها برقرار کرد. با وجود موافقین و مخالفان مردم سالاری دینی، یک سری از اصول و ویژگی ها را می توان بر آن شمرد؛ از جمله: عدالت و عدالت محوری؛ قانون محوری؛ تنوع سیاسی مبتنی بر آزادی مثبت؛ رضایت و قبول عامه؛ حاکمیت الهی ارزش مداری، التزام به آرمان های دینی؛ مشارکت مردمی و اتکا به آراء عمومی؛ پاسخگویی به مردم و حق نظارت از ناحیه آنان؛ و پذیرش اصل امامت و رهبری مستمر. جمهوری اسلامی افغانستان، نام دولت افغانستان است که مطابق قانون اساسی 1382 ه.ش بر مبنای جمهوریت و اسلامیت بنا نهاده شده است. جمهوری ناظر به شکل حکومت و قید اسلامی مربوط به محتوای آن است. در قانون اساسی افغانستان، از یک طرف نظام دموکراسی یا مردم سالاری تسجیل گردیده و توسعه آن را از وظایف دولت دانسته است و از طرف دیگر در بر احکام دین مقدس اسلامی نیز تاکید به عمل آمده است؛ یعنی همان مردم سالاری دینی.