مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در بحث ربط ذات با صفات خداوند، کمتر از رابطۀ صفات فعلی خداوند با ذات الهی سخن گفته شده است. مسئله این است درحالی‌که ذات خداوند، ثابت و لایتغیر است و صفات فعلی خدا حادث، متغیر و محدودند، چگونه ذات ثابت الهی با صفات فعلی متغیر مرتبط می‌شود که خللی بر بساطت خداوند لازم نیاید؟ این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی تبیین ملاصدرا از رابطۀ صفات فعلیه با ذات خداوند می‌پردازد. ملاصدرا با توجه به مبنای تشکیک در وجود، صفات خداوند را ذو مراتب می‌داند که این صفات از مرتبه ذات تا مرتبۀ فعل خداوند را شامل می‌شوند و در هر مرتبه، احکام خاص همان مرتبه را دارند. ایشان با تمسک به «قیومیت الهی» و «اضافه اشراقیه» و قاعده «بسیط‌الحقیقه»، صفات فعلیه را به‌گونه‌ای با ذات خداوند مرتبط می‌کند که گردی از کثرت بر ذات بسیط خداوند نمی‌نشیند. در پایان، به بعضی از نتایج کلامی بحث اشاره می‌شود.

در این کتاب، مقوله اسماء و صفات جمال و جلال الهی با استناد به سخنان علی(ع) در کتاب نهج‌البلاغه بررسی شده است .عناوین برخی مباحث به این قرار است : ((اقسام صفات))، ((تقسیم صفات از جهت دیگر))، ((آیا صفات عین ذاتند))، ((اتحاد صفات با ذات در نهج‌البلاغه))، ((مراتب توحید))، ((توحید در نهج‌البلاغه))، ((مراتب توحید))، ((توحید در نهج‌البلاغه))، ((دلیل وحدانیت)) و ((توحید احدی در نهج‌البلاغه)) .در برخی از مباحث، صفات مذکور در عرفان و نهج‌البلاغه مقایسه شده است .

این مجموعه شامل چند گفتار درباره توحید و صفات پروردگار است که با تفسیر سوره توحید آغاز می‏شود و بسیاری از اسماء و صفات خداوند به دنبال آن شرح و بررسی می‏گردد. این مطالب جهت استفاده عموم ایراد گردیده و بیشتر حالت موعظه و تذکر دارد و البته به مناسبت، برخی استدلالهای فلسفی و کلامی در آن آمده است. توحید پروردگار و ابطال شرک‏ورزی، اراده خداوند، بداء، جبر و تفویض، مراتب عبادت و محبت، مراتب یقین، اسماء صفات حق، ملاک سعادت واقعی و برخی از معارف الهی دیگر در این کتاب شرح شده است.

درس‌هایی پیرامون شناخت خداوند متعال و صفات جلال و جمال او است که مجموعه در 30 درس گردآوری شده است. نگارنده سعی نموده تا دیدگاه‌های مکاتب مطرح فکری در جهان اسلام را مورد توجه قرار دهد و به مواضع مشترک و مورد اختلاف شیعه با سایر مکاتب نیز، اشاره نماید. برخی از مطالب عربی مندرج در کتاب نیز، ترجمه نشده است. در این‌راستا، نگارنده ابتدا از مبادی علم کلام و الهیات، سخن گفته و در ادامه مفهوم خدا و اثبات وجود او، مورد توجه قرار گرفته است. مباحث مربوط به توحید و شرک، در فصل سوم سامان یافته و در فصل چهام کلیات اسماء و صفات الهی بررسی شده است. در پایان، به «اسماء الهی» به صورت تفصیلی پرداخته شده است.