مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

معنای اینکه همه چیز دین، از حجاب و شعائر و ..، را رسمی و تحمیلی کرده‌ایم، اینست که جامعه دینی‌تر شده‌است؟! نه، امروز جامعهٔ ایران غیردینی‌تر از جامعهٔ پیش از انقلاب شده‌است ! 🔹(در الهیات «غیرسلبی»)، سطح امر قدسی چنان پله به پله نزول پیدا می‌کند که در نهایت «گشت ارشاد» خود را نمایندهٔ خدا در برابر خلق می‌نامد ! 🔸در شرایط دموکراسی چون رشد رذیلت و فضیلت‌ ممکن و آزاد است، به‌تعبیر فارابی، امکان رشد «فضیلت‌»های بزرگ هم هست ... 🔹باید به دنبال راهی بود که دین بجای آن‌که در برابر آزادی و عدالت و پیشرفت جامعه بایستد، خود پشتوانهٔ اخلاقی و گشایندهٔ این راه شود ...

سؤال از آموزه‌های تربیتی قرآن و گیتا در ساحت اجتماعی و عقلانی با استفاده از رهنمودهای آیات موجود در قرآن و فقره‌های موجود در گیتا و مقایسه‌ی بین آن دو، موضوعی است که تاکنون مورد مطالعه قرارنگرفته است. این پژوهش، پس از بیان آموزه‌های تربیتی قرآن ‌کریم و گیتا در ساحت اجتماعی و عقلانی با روش توصیفی- تحلیلی و مقایسه ای، آموزه‌های این دو کتاب را مورد مقایسه و تطبیق قرارداده و سپس نکات اشتراک و افتراق آنها را بیان نموده است. نتایج نشان می دهد که قرآن ‌مجید آموزه‌های بیشتر و مفصل‌تری برای رشد اجتماعی و عقلانی دارد و در این کتاب آموزه‌هایی آمده که در کتاب گیتا نیامده است مانند آموزه های راجع به فرزندان و والدین و زن و شوهر در ساحت اجتماعی و مصادیق آیات آفاقی و انفسی مثل مراحل آفرینش انسان و تفکر در آثار و سنن گذشتگان وغیره در ساحت عقلانی. وجود اشتراکات و افتراقات در این دو کتاب، یک امر طبیعی به نظر می رسد، چون بسیاری از تعالیم گیتا شبیه صحیفه آسمانی است و بسیاری از دانشمندان هندو ادعا دارند که گیتا وحی الهی است.. در ساحت اجتماعی، در باره ی بستگان، مانند برخورد محترمانه، رعایت ادب و در رابطه با معلم و مربی، رعایت ادب و فروتنی و درباره ی حاکمان رعایت عدالت و در رابطه با عموم مردم رعایت مساوات و عدم خشونت وغیره و در ساحت عقلانی عوامل تربیت عقلانی مانند آموزه ی اندیشه ورزی و آموزه ی بصیرت، موانع تربیت عقلانی مثل پیروی از هوای نفس و مجادله به باطل و روش های تربیت عقلانی مانند به کار گیری تمثیلات و گفتمان عقلی و استدلالی وغیره. در قرآن، نسبت به گیتا بسیاری از این مطالب از لحاظ کمی و کیفی امتیازاتی دارند که در لا به لای بحث به ان اشاراتی شده است. انتخاب و عمل به این آموزه‌های تربیتی می‌تواند به رشد بعد اجتماعی و عقلانی افراد منجر شود تا در پرتو این آموزه‌ها، آنان بتوانند زندگی مسالمت ‌آمیز داشته باشند.

منتقدان و مدافعان اخلاق اسلامی و آنهایی که فقط اخلاق اسلامی را شرح و توصیف می‌کنند، اغلب ادعا دارند که قرآن منبع هنجارهای رفتاری مسلمانان است. گرچه این مدعا در یک سطح انکارناپذیر است، اظهار آن به طور بی‌قیدوشرطی که از ظریف‌ترین و ممتازترین ویژگی‌های اخلاق قرآنی را مخدوش خواهد کرد، آن ویژگی این است که قرآن مکرراً تصریح می‌کند که آدمی باید مطابق هنجارهایی عمل کند که در قرآن مشخص نشده‌اند، یعنی آدمی باید به منابع دانش اخلاقی که جایی در بیرون از وحی قرار دارند متوسل شود. مقالۀ حاضر این مدعا را موجه خواهد ساخت، و سپس استلزامات این تصریح وحیانی بر متابعت از هنجارهای اخلاقی غیر‌وحیانی را بررسی خواهد کرد. چنین آموزه‌ای مقدمتاً سازگار با ویژگی‌های انسان‌شناسی و کیهان‌شناسی قرآنی به نظر می‌آید، که برای مثال، بر خلاف اکثر شکل‌های مسیحیت، تفاوت مطلق بین جهان آخرت و این جهان، و بین ماهیت انسان و استعداد انسان را از میان برمی‌دارد. برخی از پیامدهای این نظام اخلاقی برای اسلام شیعیِ امامی و اسلام سنی نیز مورد ملاحظه قرار خواهد گرفت.