مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

‫از ميان امامان معصوم?، امام صادق عليه السلام بيشترين تعداد اصحاب و شاگرد را دارا بوده و بيشترين روايات و مباحث فقهي و دستورات ديني، به برکت آن حضرت، تا به امروز به ما رسيده است. اصحاب امام عليه السلام از گروههاي مختلفي تشکيل شده بودند و داراي عقايد و انديشههاي متفاوت و مواضع سياسي مختلفي بودند و حضرت هم با آنها برخوردهاي متفاوتي داشتند. اين پژوهش در چهار فصل به انجام رسيده است. نويسنده در کليات، اشاره اي به زندگي آن حضرت و وضعيت سياسي، فرهنگي و اجتماعي آن دوران داشته و به تعداد اصحاب امام عليه السلام پرداخته است. مبحث ديگر، درباره گونه شناسي اصحاب امام صادق عليه السلام است. اصحاب امام عليه السلام به لحاظ اعتقادي، سياسي و علمي متفاوت بودند. به لحاظ کلامي، يا شيعه بودند و يا از اهل سنت. اصحاب شيعي، اعم بودند از امامي، کيساني، زيدي و غلات و گرايش‌هاي کلامي اهل سنت هم اعم بود از اهل حديث، قدريه، مرجئه، معتزله، و متصوفه و زهاد. به لحاظ سياسي هم آنان متفاوت بودند؛ از معتقدان به تقيه يا قيام گرفته تا باورمندان به همکاري با حکومت يا اصحاب نفوذي حضرت عليه السلام در حکومت. گرايش‌هاي علمي اصحاب امام عليه السلام نيز متفاوت بود. اين گرايش‌ها عبارتاند از: علوم قرآن، علوم حديث، فقه، اصول فقه، کلام، اثبات توحيد و هستي شناسي، سيره و تاريخ، و علوم طبيعي. تعامل و برخورد حضرت، با همه اصحاب يکسان نبوده است. برخي از اصحاب شيعه، هم مدح و هم ذم شده‌اند که اين حاکي از شرايط خاص اين نوع رفتار است. امام عليه السلام با غلات برخورد بسيار تندي داشت؛ تا حدي که برخي از آنان را لعن کرد. همچنين امام عليه السلام با اصحاب پيرو ديگر مذاهب هم تعامل و برخورد داشته است که ضمن ارشاد، به نقد محترمانه معتقدات آنها مي‌پرداخت و راه درست را به آنان نشان مي‌داد و يادآور مي‌شد که معارف دين را بايد از اهلش آموخت.

---

‫نوشتار حاضر، ترجمه کتاب پندهاي امام صادق( به ره جويان صادق تأليف آيت‌الله محمدتقي مصباح يزدي به زبان اردو است، که نصايح امام صادق( به يکي از اصحاب خويش عبدالله بن جندب را بيان مي‌کند و در آن وظايف و مسؤوليت‌هاي شيعيان در بيست و هشت گفتار گردآوري و ارائه شده است. عناوين و مباحث مهم نصايح امام صادق( به عبدالله بن جندب که به نوعي وصايا و تقاضاي امام صادق( به شيعيان خويش محسوب مي‌گردد، چنين است: دوستان واقعي اهل بيت، ضرورت پيروي از اهل بيت(ع)، خطر شيطان براي از راه به در کردن مؤمنان و شيعيان، اجتناب از دنيا و انس با خدا، ويژگي‌هاي دوستان اهل بيت(ع)، ضرورت محاسبه نفس، مراحل محاسبه نفس، عبادت و استغفار شبانه، وسعت نظر در عبادات، دعوت به اهل بيت با گفتار و رفتار، نشانه‌هاي ايمان و مؤمن حقيقي، رابطه ابزارانگاري و جهل ديني، ثمرات استقامت در دين‌داري، شرط نجات بخش بودن ولايت، ولايت اهل بيت(ع)، خوف و رجا داشتن همزمان به خداوند، دام‌هاي گسترده شيطان و توجه به آن‌ها، رفع کردن کاستي‌هاي اخلاقي، پاداش‌هاي بزرگ الهي براي شيعيان واقعي، ويژگي‌هاي شيعه واقعي از منظر امام صادق(، گناه مفغور و نيکي مقبول نزد خدا، برحذر بودن از تملق جاهلان، رابطه مؤمن با دنيا و متعلقات مادي، رابطه مؤمن با مؤمنان ديگر، پندهاي امام صادق( براي خردورزان، سفارش‌هاي عيسي بن مريم به حواريون مبني بر لزوم عيب پوشي از ديگران و مبارزه با خواهش‌هاي دنيوي، اخلاق سالکان، خدا و آخرت، غايت افعال مؤمنان و شيعيان، ويژگي‌هاي نماز مقبول و آثار آن، بحثي درباره حيا و محبت اهل بيت(ع) پايه محکم اسلام و... که عمل به وصايا و پندهاي امام صادق( ضامن سعادت و خوشبختي مؤمنان در دنيا و آخرت است.