مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«روش تفسیر علمی»، در کنار سایر روش­ها ـ همچون «تفسیر قرآن به قرآن»، «تفسیر قرآن به سنّت» و «تفسیر عقلی» ـ ازجمله روش­های تفسیر قرآن است که از جایگاهی ویژه برخوردار است. روش تفسیر علمی، عبارت است از روشی که مفسّر تلاش می­کند با بهره­گیری و استخدام علوم اطمینان­آور تجربی ـ به­عنوان منبعی خاص، در کنار سایر منابع ـ به فهم بهتر و بیشتر اشارات عملی آیات قرآن بپردازد؛ به­گونه­ای که همه معیارها و شرایط یک تفسیر صحیح رعایت شود و هیچ­گونه تحمیل و یا استخراجی در تفسیر به وجود نیاید. با بررسی روایات تفسیریِ برجای‌مانده از امام صادقj پدیدار گشت که آن حضرت، برای «علم» ـ عموماً ـ و یافته­های قطعیِ «علوم تجربی» ـ خصوصاً ـ جایگاهی ویژه قائل بوده و از روش تفسیر علمی در کنار سایر روش­های تفسیری، برای فهمِ بهتر و بیشتر اشارات علمی آیات قرآن بهره­گیری نموده است. یافته­های پژوهش نشان داد، گونه­های تفسیر علمی امام صادقj، گستره­ای متنوع دارد که برخی از آن­ها عبارت است از: حرکت زمین، جاذبه عمومی در هستی، کروی بودن زمین، نقش­های باد، زوجیت در گیاهان و همه اجزای هستی، سفارش به خوردن خوراکی­های حلال، فلسفه تحریم برخی از خوراکی­ها.

انسان فطرتاً موجودی اجتماعی است و برای برقراری روابط صحیح با انسا‌ن‌های دیگر، به تربیت اجتماعی نیاز دارد. تربیت اجتماعی هم‌چون سایر زمینه‌های تربیت، دارای مبانی، اصول و اهدافی است که اگر خلاف آن رفتار شود، نه تنها نتایج مطلوب حاصل نمی‌گردد؛ بلکه آسیب‌های فراوانی نیز به دنبال خواهد داشت. روش‌های مختلفی برای اجرای اصول و رسیدن به اهداف تربیت اجتماعی وجود دارد؛ ولی تنها آن مواردی موفق خواهند بود که از طریق شیوه‌ها و فنون مؤثر، دارای خطای کمتر و نتایج قطعی بیشتری باشند. روش‌های برگرفته شده از سیر معصومان((ع)) به سبب مقام عصمت و هدایت‌گری ایشان، این نیاز را به خوبی تأمین می‌کند. در پژوهش حاضر، از میان معصومان((ع))، بررسی سیره امام صادق(ع) به دلیل فضای بازتر و فرصت بیشتری که آن حضرت نسبت به سایر ائمه((ع)) در اختیار داشتند، مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور از روش تاریخی ـ تحلیلی در تبیین داده‌ها استفاده گردید و در نهایت، سه روش اصلیِ تقویت بینش، تقویت گرایش و تقویت کُنش همراه با شیوه‌ها و فنون کاربردی، در قالبی منسجم و در عین حال، ساده و قابل اجرا از سیره ایشان به‌دست آمد.

توحيد افعالي پس از توحيد ذات و صفات، يکي از مهم‌ترين و چالشي‌ترين باورهاي مسلمانان بوده که حتي باعث شکل‌گيري برخي فرقه‌ها و نحله‌ها در اسلام شده است. مقاله پيشِ‌رو با روشي توصيفي ـ تحليلي، به بررسي توحيد افعالي و بيان مراتب آن در روايات امام صادق پرداخته است. از نظر ايشان، توحيد افعالي به اين معنا است که جز خداي سبحان هيچ مؤثر مستقلي در عالم نيست و قيوميت هستي، آفرينش، مالكيت، ربوبيت، رازقيت و ولايت كه هريک ‌بر ديگري مترتب بوده، تنها از آن خداست. ايشان دربرابر قائلان به ثنويت، روايات استوار و نابي دارد که متکلمان اماميه با تمسک به آنها تفکر اعتقادي شيعه را رقم زده‌اند.

امام صادق (ع) در استدلال وجود خدا با زندیق مصری از برهان انّی استفاده نموده است و از طریق معلول به سمت اثبات علت گام برداشته است. در واقع امام(ع) از دو برهان حرکت و نظم، که در فلسفه نیز مطرح است، برای اثبات خدا درمحاجه با زندیق مصری بهره جسته است. ایشان از براهین و استدلال‌های منطقی نیز به عنوان یک ابزار، در گفتگو و احتجاج خود استفاده کرده است. در همین راستا در کلام رئیس مذهب تشییع‌، برهان «اِنّ» البته با رعایت پیش‌نیازهای متعارف در مفاهمه قابل مشاهده می‌باشد. زندیق مصری با اینکه اعتقادی به وجود خدا نداشت پس از بحث و گفتگوی با امام(ع) به وجود خدا معتقد و در مقابل استدلال وی تسلیم شده است. در این مقاله ضمن صحه گذاشتن بر بکارگیری برهان «اِنّ» برخی از نکات برجسته این مناظره از نگاه آیت جوادی آملی طرح و بازخوانی شده تا از این طریق، رویکرد امام صادق‌(ع) در این مناظره به عنوان الگویی برجسته در مباحث اعتقادی، عقلانی و منطقی مطرح و مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

"مقاله حاضر به بررسی مراسم «حسی» در کشور ترینیداد می‏پردازد. مراسم «حسی» صورت بومی شده (کرولی شده) مراسم عاشورای امام حسین علیه‏السلام در این کشور است. مؤلّف از یک سو، روند ورود مسلمانان به این شبه جزیره و برگزاری مراسم عاشورا را بررسی می‏کند و از سوی دیگر، فرایند ایجاد دگرگونی و تحوّل اساسی در این مراسم و پیوند آن با نوعی کارناوال محلی را تبیین می‏نماید. استدلال مؤلّف این است که حضور گروه‏های مختلف در این مراسم (حتی غیرمسلمان‏ها) یک مسئله هویّتی است که بر اساس آن، هر یک از گروه‏های اجتماعی تلاش می‏کند تا با تصوری که خود از این مراسم دارد و آن را صحیح و معتبر می‏داند، در این مراسم شرکت نماید و می‏توان از آن به عنوان یک «رقابت فرهنگی» نام برد. "