مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

آموزه ی بداء یکی از ویژگی های تفکر شیعی است که از خصوص دینی برداشت می شود. بنا براین استعمال وا ژه ی بداء به معنی تغییر مقدرات از سوی خداوند، از باورهای شیعه است و در روایات جایگاه ویژه ای دارد.با وجود انکار بداء از ناحیه اهل سنت تناقض های فراوانی در آثارش ، مبنی بر تغییر سرنوشت می یابیم . اما همواره جمعی از اهل سنت این آموزه را بهانه و شیعه را مورد هجوم قرار داده اند. البته معنای لغوی آن یعنی «ظهور و پیدایش رأی جدید» بر خداوند محال است؛ زیرا لازمه آن سبق جهل و حدوث علم بوده که هر دو بر خداوند محال است.بداء در مورد خداوند به معنای پیدایش رای جدید نیست . نزاع هایی که در منابع اهل سنت بر سر مسئله «بَداء» جریان دارد لفظی است و حقیقت «بَداء» نزد آنان پذیرفتنی است. «بَداء» با علم و اراده الهی هیچ گونه منافاتی ندارد و هرگز مستلزم جهل و پشیمانی در ذات خداوند نیست. از سویی رابطه نزدیکی بین «بَداء» و «نسخ» وجود دارد. اعتقاد به «بَداء» فواید زیادی در حوزه اعتقادی و عملی به دنبال دارد. از طرفی چگونه می شود انسان مظهر اسما ء و صفات خدای قادر و مختار بالذات باشد و فاعل مجبور باشد. همان گونه که عقیده به قضا و قدر الهی آثار و نتایج اجتماعی و اخلاقی و حتی سیاسی در زندگی انسان دارد ، انکار قضیه آثار سویی در پی دارد. تمام دانشمندان در عین اختلاف نظر در مقام ثبوت بداء در مورد خدا ، این معنی را قبول دارن که خدا آنچه را که تغییر می دهد پیش از آنکه چیزی بیافریند ، می دانسته است . از مجموع آیات و روایات ، تفاسیر علما نسبت به دعا بدست می آید که دعا در همه ادیان پذیرفته شده و مطابق فطرت بشری است و منافاتی با نظام عللی و معلولی نیست بلکه جز ء اسباب و علل معنوی جهان هستی است. تفاوت و اختلاف آفریده نمی شود بلکه لازمه ذاتی آفریدگان هست . آنچه می تواند نقض برعدالت یا حکمت باشد ، تبعیض است ،نه تفاوت و آنچه در جهان وجود دارد ، تفاوت است نه تبعیض .

در این رساله سعی شده تا جایی که امکان دارد، حقیقت قضا و قدر به خوبی تشریح گردد و بخصوص این مساله از دیدگاه حکیم متاله، ملاصدرای‌شیرازی که تمامی افکار و آرای خود را از مشکات پر نور ولایت دریافته و با آمیزه‌ای از عرفان منصبغ نموده، تبیین گردد. همچنین روشن شود با وجود آنکه هستی هر چیز از عنایت و علم ذاتی حق ناشی می‌شود، و ذات و صفات او ثابت و بی‌بدیل است ، تاثیر دعا در سرنوشت انسان چگونه است ؟ و مساله بدا چیست ؟ آیا علم الهی تغییر پذیر است و قضا و قدر دگرگون می‌شود؟ یا آنگونه که قوم یهود گفته‌اند، "یدالله مغلوله" آیا نظر اشاعره درست است ، که معتقدند دعا بی‌فایده است و آنچه تقدیر از قبل رقم زده، همان می‌شود؟ اگر چنین است پس بیانات معصومین که فرموده‌اند، دعا یکی از عوامل مهم در تغییر قضا و قدر است و خود مظهری از مظاهر قضا و قدر به حساب می‌آید، چیست ؟ و چگونه انسان با وجود محاط بودن در عالم ماده و با تمام کوچکی و تعلق خود به عالم بالا، در عالم ملکوت تاثیر گذارده به مطلوب خویش می‌رسد؟ هدف رساله حاضر پاسخ به این سوالات و روشن ساختن اذهان از بحث احیانا شبه برانگیز قضا و قدر است . در این رساله سعی شده با دیدی واقع بینانه و جستجوگر و به دور از نزاعهای کلامی و در یک تحلیل نسبتا عمیق فلسفی، نظریات عمده فلسفی پیرامون موضوع، مورد بررسی قرار گرفته و مبنا و استدلالات هر کدام تشریح گردد. البته سعی آن است که همواره نظرات صدرالحکما و المتالهین محور اصلی قرار گیرد. این رساله با همین انگیزه در سه بخش و 12 فصل تدوین و تنظیم شده است . در بخش اول، ابتدا "قضا و قدر" از لحاظ لغوی و اصطلاحی مورد بررسی قرار گرفته، سپس حقیقت آن دو از نظر فیلسوف عالیقدر به طور مبسوط روشن می‌گردد. از عالی‌ترین مفاهیم قرآن در معارف بلند اسلامی، موضوع امکان تغییر و دگرگون ساختن تقدیر و سرنوشت است و اینکه انسان می‌تواند قسمتی از سرنوشت خود را با دعا و اعمال خود دگرگون سازد. این مساله تحت عنوان "تاثیر دعا در قضا و قدر"، موضوع بخش دوم این رساله است . دعا منبع عظیم تغذیه روح و نفس انسانی است و نیایش به درگاه خدای بزرگ در طول تاریخ، عامل تلطیف روح انسانی و سازندگی جوامع بشری بوده است . هیچ جامعه‌ای نتوانسته به دور از یک ارتباط عمیق با خداوند به فلاح و رستگاری رهنمون گردد. از این رو، اگر دعا با همه ابعادی که دارد و همه ریزه‌کاریهای که در آن نهفته است ، رعایت شود، وسیله‌ای خواهد بود برای نیل به سعادت جامعه و فرد. در بخش پایانی این رساله نیز به مساله تغییر سرنوشت با دیدی برتر و با عنوان "بدا" اشاره می‌شود حقیقت و امکان وقوع آن با توجه به نظریات مختلف بویژه نظر ملاصدرا بررسی می‌گردد.

این گفتار تاملی است تحلیلی - نظری بر کیفیت رابطه بین باورمندی به مقوله اعتقادی قضا و قدر، و مولفه فرهنگ توسعه در دین اسلام. به عبارتی اهم این تحقیق آن است که دریابد، اصل اعتقادی قضا و قدر، به عنوان یک باور دینی اسلام، چگونه رابطه‌ای با پدیده فرهنگ توسعه، به عنوان شرط متقدم و عامل پویای فرایند توسعه برقرار می‌کند. پردازش دو مفهوم "قضا و قدر" و "فرهنگ توسعه" از منظر مفهومی و نظری در جایگاه و ردیف علمی هر کدام، سیری در فرآیند انباشت فکری - فرهنگی این دو در گذر تطور فرهنگ و تمدن اسلامی، بررسی کیفیت کنونی دو مقوله مزبور در جهان اسلام، بیان ضرورتهای گذرا به آینده مطلوب ، ارائه راهبردهای اصلاحی در زمینه چگونگی ایجاد شرایط خوش‌سببی عقیده تقدیر در تکوین و استمرار فرهنگ توسعه در میان مسلمین، و استنتاج نهایی پژوهش ، دربرگیرنده مباحث و محتویات این نوشتار است .

این پایان نامه سعی دارد با نگاهی گذرا به زندگی «یوسف السباعی» ادیب و سیاست مدار مصری به ترجمه رمان وی، «فدیتک یا لیلی» بپردازد. وی از بزرگترین نویسندگان مصر به شمار می رود که در ادبیات این کشور به خاطر آثار رمانتیک ارزشمندش با نام «تک سوار میدان رمانتیک» شناخته شده است. رمان «فدیتک یالیلی»، یکی از زیباترین و مشهورترین آثار رمانتیک این نویسنده به شمار می رود که در سال 1953م نوشته شده است. رمان در فضایی شاعرانه و رمانتیک به تصویر کشیده شده است و بیانگر رابطه پاک عاشقانه ای است که میان قهرمانان داستان وجود دارد و از جنگ انسان و قضا و قدر حکایت می کند. در این رمان علاوه بر اصول جامعه شناختی، با مهارت بسیار از علم روان شناسی استفاده شده و با کمک مکانیزم های آن گره از معمایی می گشاید که از ابتدا ذهن خواننده را درگیر می کند. رمان در 14 فصل به تصویر کشیده شده و می توان آن را از آثار موفق این نویسنده دانست که در عین حال بر پایه علمی نیز استوار است.