مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

روش و شیوه امام باقر؟ع؟ همانند دیگر حضرات معصوم؟عهم؟ در الگوسازی قولی و فعلی شیعیان نقش اساسی دارد. به نظر می‌رسد با تحلیل احتجاجات ایشان در حدیثی از باب الحجه اصول کافی بر اساس نظریه‌های زبان شناسی، بتوان به بینش‌های جدیدی دست یافت. این نوشتار طبق نظریه کنش گفتار جان سرل می‌باشد. این نظریه در تکوین تحلیل گفتمان نقش ویژه‌ای داشته است. از دیدگاه جان سرل کنش گفتاری به بخش‌های اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی تقسیم می‌شود. بررسی نشان می‌دهد که در احتجاجات امام باقر؟ع؟ کنش اظهاری بیش از دیگر کنش هاست و کنش‌های دیگر به مراتب خیلی کمتر به کار رفته است. به عبارتی متن حدیث ابتدا در بیان واقعیت و سپس ترغیب حضرت برای تشویق مخاطب در امر حجت الهی و اعلام شرایط پذیرش یا عدم پذیرش امر امامت بیشترین کاربرد را داشته است. تطابق بافت موقعیتی حدیث با انواع کنش‌های به کار رفته در متن، قدرت بالای مخاطب شناسی و درک عمیق آن بزرگوار از بافت موقعیتی را نشان می‌دهد، چرا که گفتار امام، درحقیقت واکنش ایشان در برابر انحراف جامعه اسلامی در امر حجت الهی و سیاستهای غلط و سودجویانه حکومت اموی است. شیوه استفاده در این تحقیق توصیفی، تحلیلی به صورت تحلیل محتوا (گفتمان) است. واحد تحلیل، جمله قرار گرفته است و ابزار تحقیق کتابخانه‌ای می‌باشد.

انسان کامل، همان عالیترین تجلی الهی است که به مقام خلافت الهی برای هدایت انسان ها به مسیر کمال هدایت، دست یافته است. او ظهور رحمت واسعه الهی است که در تمام حقایق عالم کبیر و جهان خلقی بسط یافته و موجب پیدایش، بقاء وتکامل موجودات است و خداوند او را مظهر اسماء و واسطه فیض و فعل خود قرارداده است. انسان کامل مظهر اسم "هادی" خداوندی است. از اینرو، هدایت فقط به دست او صورت می پذیرد. این مقاله که به صورت توصیفی _ تحلیلی نگارش شده، با استفاده از روایات امام باقر(ع) به مهمترین نقش انسان کامل، یعنی هدایت تشریعی و تکوینی سالک به سوی کمال مطلق می پردازد یافته های تحقیق نشان می دهد که جایگاه انسان کامل و مقام ولایت، حاصل شهود فناء تام اراده، علم و ذات خود و همه هستی در اراده، علم و ذات حق است و اصل این فناء تام برای "حقیقت محمدیه" محقق است. عالی ترین تجلی حقیقت محمدیه در ولایت علی (ع) و اولاد طاهرین ایشان است، که همانا این ولایت "صراط مستقیم" و اساس تمام نبوت ها و رسالت هاست. از نگاه امام باقر(ع) انسان کامل همان اراده، علم و کمالات بروز یافته الهی است که به خلافت از خداوند در هستی، رتق و فتق امور می نماید. و هدایت به سوی حق مهمترین مسئولیت است که منحصرا در اختیار اوست زیرا او حقیقت "صراط مستقیم" است. "اهدناالصراط المستقیم" (الحمد/6). از اینرو، اولین و آخرین فرد به وسیله او هدایت می شود. حقیقت انسان کامل یک حقیقت واحد است که در هر عصری به مقتضای همان عصر جلوه می کند. اعتقاد و ایمان به یکسانی ائمه از کمالات دین و اطاعت از آن ها، اطاعت از پیامبر و خداست.

مسئله رجعت از ضروریات مذهب و مکتب تشیع است. رجعت در اصطلاح امامیه به معنای بازگشت گروهی از مؤمنان حقیقی برای دریافت پاداش و گروهی از معاندان برای رسیدن به عذاب است. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از گزارش‌های مندرج در منابع مختلف روایی و تاریخی، در پی یافتن پاسخ پرسش‌هایی درباره موضوع رجعت در دوران امامت امام باقر؟ع؟ است. بررسی سیر تاریخی روایات نشان می‌دهد که اعتقاد به رجعت قبل از امام باقر؟ع؟ به صورت جدی مورد بحث نبود، امّا از دوران آن حضرت در قالب استدلال و گفت‌وگو مطرح شده است. این روایات براساس ناقل اول روایت به پنج دسته تقسیم می‌شود که نقل‌کنندگان اولیه آنها را ابی‌حمزه ثمالی، جابربن یزید جعفی، زرارة بن اعین، حمران بن اعین و ابی‌صامت حلوانی تشکیل می‌دهند. از مجموع شانزده روایتی که از لحاظ سندی و دلالی مورد بررسی قرار گرفت، تنها سه روایت صحیح است و سایر روایات با ضعف سند مواجه بوده و غیرقابل اعتماد هستند. محدث نوری هم با تکیه بر نمونه‌هایی از روایات رجعت که ضعف سندی دارند، ادعا می‌کند که بخشی از قرآن که درباره ائمه معصومین؟عهم؟ یا دشمنان آنان بوده، حذف شده و اکنون در قرآن فعلی وجود ندارد و همین امر تحریف به نقیصه در قرآن را ثابت می‌کند.