جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
سنايي غزنوي و سير تكامل در انديشه ديني صوفيانه
نویسنده:
داود سليماني مقدم
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
صفحات :
از صفحه 205 تا 217
1 2 3 4 5
بازنگری نقادانه و سنجشی نشانه‌های تشیع در سنایی غزنوی، عطار نیشابوری و جلال‌الدین مولوی بلخی
نویسنده:
سجاد واعظی منفرد ، حبیب حاتمی کنکبود
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
بازتاب احساسات عرفانی و آموزه‌های عارفان در قالب سرواد و سروده را می‌توان یکی از گسترده‌ترین رهاوردهای عرفان ایران در درازنای تاریخ ادب پارسی دانست. باارزش‌تری... ین نمود و نمایش پیوندهای تشیع و عرفان در ادب صوفیانه فارسی، وداد ائمه اطهار (ع)، و مهر شاعران عارف به اهل بیت نبی (س) و فرزندان امام علی (ع) است. در این پژوهش، به جهت همانندی‌ها و پیوندهای فراوان سنائی، عطار و مولوی با یکدیگر، و ارزش این سه عارف شاعر در گذار تاریخی شعر عرفانی، شمیم و نشان تشیع در ایشان، با درنگ نهایی بر مولانا، هم‌سنجی و کندوکاو می‌شود و اسناد و مدارک این زمینه بنیادین، کاویده و پژوهیده می گردد. درباره وابستگی شماری از بزرگان شعر و عرفان ایران به تشیع از دیرباز دیدگاه‌های گوناگونی وجود داشته، و از قول به تسنن تا قول به تشیع و همچنین قول به تشیع سنی و تسنن شیعیانه (شیعه گرا)، مجموعه ای از دیدگاه‌ها را شاهدیم. در این نوشتار کوشش شده تا با بررسی‌های ژرف، و بازنگری و بازخوانی سروده‌ها و یادبودهای سنائی، عطار و مولانا به برآیند و دستاوردی نوین و در خور نگرش، و روشن سازی کرانه‌هایی از دلبستگی و پیوستگی مثلث شعر عرفانی با مذهب تشیع برسیم.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 167 تا 192
1 2 3 4 5
بررسی تطبیقی جایگاه انسان در عرفان اسلامی و اگزیستانسیالیسم ( بر مبنای مثنوی حدیقۀ‏ سنایی و رمان تهوّع سارتر )
نویسنده:
علی دهقان ، حمیدرضا فرضی ، فرشاد ولی زاده
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
عرفان اسلامی به عنوان نمودِ دینی معرفت باطنی(Esotericism)، ساحتِ حیات مادّی، جایگاه انسان در هستی و در نهایت، حیات آن‏جهانی او را مورد توجّه قرار داده است. وجو... ودمداری یا اگزیستانسیالیسم(Existentialism) نیز با این دو ویژگی که وجود را بر ماهیّت مقدّم می‏داند و دیگر آنکه موضوعِ اندیشه را انسان می‏داند و نه موضوعات فلسفیِ صرف. تحقّق امکان‏های موجودِ انسانی را مورد توجّه قرار داده است و از همین رو بیشتر شاخصه‏های اصلی این مکتب فکری از جمله توجّه به فردیّت، وضعیّتِ وجودی، آزادی، اخلاق و مسؤولیّتِ ناشی از آن‏ها در این مکتب بر محور یگانگیِ انسان می‏گردد. این پژوهش جایگاه انسان در دو جهان‏بینی مزبور را بر اساس «حدیقه» و «تهوع» بررسی کرده و به یافته‏هایی از این دست نایل آمده است که با وجود تفاوت‏های بنیادین فکری، انسان همچون یگانة هستی، در هر دو مکتب فکری جایگاه والایی دارد. هر دو مکتب فکری در جهت دستیابی انسان به مراتب متعالی وجود، او را به پشت پازدن به حیات مادّی صرف ‏فرا می‏خوانند. سنایی، نیل به این هدف را درگرو سلوک عرفانی و پیروی از شریعت و سارتر در رمان تهوّع، آن را در گرو پرداختن به امور متعالی از جمله آفرینش هنری یا شرکت در فرایند نوشتن می‏داند.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 211 تا 242
1 2 3 4 5
ریخت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسی‌ تمثیل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عرفانی با تکیه بر اشعار سنایی، عطار و مولوی
نویسنده:
عبدالله طلوعی آذر ، رحیم کوشش ، علی صمدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
استفاده از تمثیل به عنوان یک صنعت بلاغی و همچنین یک شیوه استدلالی، روشی اساسی در ادبیات عرفانی ایران است. این رویه که ‌از دیرباز در ادبیات ایران‌ متداول بود در... ر متون عرفانی ‌از اشعار سنایی آغاز شد، در اشعار عطّار تکامل یافت و در اشعار مولوی به نقطه اوج خود ­رسید. بررسی تمثیل­های عرفانی از دید «ریخت­شناسی» امکان تحلیل جامع ادبی، اجتماعی و عرفانی ‌آنها ر‌ا فراهم‌ می­کند و فرصتی‌ پدید می­آورد که کاربرد صنعت تمثیل در ادبیات عرفانی با روشی کاملاً علمی مورد بررسی قرارگیرد. این بررسی افق­های جدیدی را در تحلیل، تفسیر و معناشناسی متون عرفانی ادبیات فارسی که شاخه­ اساسی و محوری ادبیات ماست، فراهم می­آورد. در این مقاله ضمن بیان و بررسی دیدگاه­های علمای بلاغت در باب تمثیل، تلاش می کنیم عناصر سازای آن را از دیدگاه نظریه­پردازان ریخت­شناسی تجزیه و تحلیل کنیم تا از این رهگذر روند تکاملی بیان تمثیلی عرفا با تکیه بر متغیرها و عناصر تمثیل تبیین شود.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 55 تا 69
1 2 3 4 5
جلوه‌هایی از پیر و شیخ و نقش آن در دیوان سنایی
نویسنده:
فرزانه دستمرد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
سنایی یکی از شاعران اندیشمند در ادبیات عرفانی و آثارش از رویکردهای مختلف موردتحقیق قرارگرفته، اما کمتر بر دیوان اشعارش کنکاش انجام‌شده است. یکی از عناصر برجسته... ه و پربسامد در عرفان و تصوف و دیوان اشعار سنایی، بحث «پیران و مشایخ» هست که به‌عنوان رهنمایان معنوی، نقش مؤثر و غیرقابل­انکاری در تربیت سالکان و مریدان سفر معنوی طریقت دارند و سالکان با استمداد از ارشادات آنان از گردنه­ها و عقبه­های سیر باطنی رهایی یافته و مسیر پرمخاطرة سلوک را به‌سلامت طی می­نمایند. این نوشتار در­صدد است تا به روشی توصیفی– تحلیلی از رهگذر کشف و تحلیل شواهد شعری، به تبیین دیدگاه این سرایندة ادبیات عرفانی در مورد پیران و مشایخ و نقش آن­ها در سیر و سلوک عرفانی بپردازد و به این نتیجه رسیده است که حضور پیر هدایت­گر به دو شکل و دوبعدی بودن جلوه‌گر است. گاهی طالب برخورداری از لذات مادی و تنعمات دنیوی بوده و هم نیازمند تنعمات عالم حقیقت در جامة زاهد و صوفی و هدایت‌گری و وارستگی از تعلقات دنیوی بوده است و از همه مهم­تر، عشق و فنا را درراه رسیدن به وصال الهی به پیران روحانی نسبت می‌دهند که جامع تمامی صفات انسان کامل است.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 320 تا 338
1 2 3 4 5
سیر غزل مدحی در ادب فارسی (از سنایی تا حافظ)
نویسنده:
طاهره ایشانی
نوع منبع :
نمایه مقاله
چکیده :
شعر غنایی شعری است که با احساسات و عواطف شخصیِ شاعر در ارتباط است و ممکن است دربرگیرندۀ معانی و اندیشه های متفاوتی باشد. پیشینیان غزل را، که ازجمله مصادیق شعر ...  غنایی است، شعری دانسته اند که مضمون عاشقانه دارد. با مطالعۀ سیر غزل درمی یابیم به مرور زمان، مضامینی غیر از مضمون عاشقانه در غزل وارد شده و با توجه به نوع مضمون، صورت های متفاوت غزل، ازجمله غزل مدحی، غزل انتقادی، و غزل تعلیمی شکل گرفته است. در این پژوهش، با استفاده از منابع کتاب خانه ای و به روش توصیفی تحلیلی، غزل مدحی و سیر آن در دیوان غزل سرایان برجسته (از سنایی تا حافظ) بررسی شده است. اگرچه خاقانی را اولین شاعر غزل مدحی معرفی کرده اند، در این پژوهش نتیجه گرفته شده که سنایی مبدع این گونۀ ادبی است.   بیشتر
1 2 3 4 5
تطوّر استعارة عقل در غزلیات سنایی، عطار، مولانا
نویسنده:
امیرحسین مدنی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در منظومة عرفان و تصوف، عارفان بسیاری دربارة بن‌مایة عقل سخن گفته و با توجه به ویژگی‌های زیستی و محیطی و همچنین عوامل برونی و محیطی، دیدگاه‌های سه‌گانه‌ای در ا... این باره بیان کرده‌اند. گروهی عقل را ستوده و با القابی مانند «نور» و «ملازم جان» از آن یاد کرده‌اند؛ برخی دیگر، برخلاف دیدگاه نامبرده، عقل را عاجزی می‌دانند که تنها اهل گزافه‌گویی و دعوی است و عده‌ای نیز گاهی آن را نردبان بام حق و گاهی بند و سلسله‌ای بر پای جان انگاشته‌اند. در این مقاله تلاش می‌شود در سیزده گروه استعارة مفهومی، دیدگاه سنایی و عطار و مولانا، در جایگاه سه شخصیت اصلی در تاریخ شعر عرفانی، نسبت‌به مفهوم کلیدی عقل بررسی شود. این سه شاعر درمجموع در 74 کلان‌استعاره از عقل، به سه نوع استعارة مثبت و منفی و دووجهی در غزلیات خود اشاره کرده‌اند. استعاره‌هایی مثل هدایت‌گری، کاردانی، نردبانیِ بام حق، چشم، بیداری و آگاهی‌بخشی، در قلمرو استعاره‌های مثبت؛ بند، سلسله، خواری، عجز و زبونی، ذرّه‌صفتی، بوالفضولی، شغل‌افزایی و سرکشی در قلمرو استعاره‌های منفی و استعارة پیر در قلمرو استعارة دووجهی قرار دارد. براساس این سه نوع استعاره می‌توان گفت حرکت تاریخی استعاره‌هایی با بار معنایی منفی از سنایی به عطار، سیر صعودی و از عطار به مولوی، سیر نزولی داشته است. مبنای نظری پژوهش نظریة استعاره‌های شناختی است که برخلاف دیدگاه سنتیِ استعاره معتقد است افزون‌بر زبان، نظام مفهومی و ذهن و ضمیر هر روزة ما اساساً ماهیتی استعاری دارد.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 101 تا 126
1 2 3 4 5
فرجام شناسی عرفانی در اندیشه و آثار ابوالمجد سنایی غزنوی
نویسنده:
مرضیه کسرایی فر، حسن ابراهیمی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
معاد و چگونگی زندگی پس از مرگ از مسائل پیچیده و شگرفی است که ادیان مختلف و مکاتب گوناگون کلامی، فلسفی و عرفانی -هریک به گونه ای- به آن پرداخته، و کوشیده اند تا... ا پرسش های بشر دربارۀ آن را پاسخ گویند. در این میان، عرفا جایگاهی ویژه و مهم دارند، زیرا معاد را با بیان تجارب خویش توصیف می کنند. ازجمله عارفانی که به این مسئله توجه بسیار داشته، ابوالمجد مجدودبن آدم سنایی غزنوی، شاعر و عارف نامی سدۀ پنجم، است. او نهایت زندگی و مرگ -زاده شدن و پس، رخت از عالم کون و فساد بربستن- را معاد و حیات واپسین می داند و بدین سبب، بر گذر از این سرا و حرکت به سوی قرارگاه معاد تأکید می کند. سنایی در انسان شناسی خود به جوهر قدسی یا همان نفس ناطقۀ مجرد، در کنار کالبد جسمانی، عقیده دارد و براین اساس، معاد را جسمانی– روحانی ترسیم می کند. او تجرد و بقای نفس ناطقه را همانند حکما و متکلمان و به شیوۀ استدلالی اثبات نمی کند، و حقیقت و کیفیت معاد را به روش اهل نظر و استدلال صورت بندی نمی نماید؛ اما، به مبانی انسان شناسانه و معادشناسانۀ حکمی عصر خویش پای بند است و براساس این مبانی، دیدگاه خود را دربارۀ معاد و احوال انسان در حیات واپسین بیان می کند. تأکید بر این نکته از آن رو ضروری می نماید که بدانیم سنایی نه دغدغه های انسان شناسی و معادشناسی اهل نظر را دارد، و نه معادشناسی او یک سر معاد شرعی است؛ بلکه براساس انسان شناسی حکمی عصر خود، معاد شرعی را از آینۀ سیروسلوک عارفانه و معاد روحانی و عرفانی می نگرد. براین اساس، معاد در آثار سنایی امری نیست که صرفا پس از مرگ جسمانی و در وقت معلوم قیامت روی دهد، بلکه مسیری است که در طی آن انسان، ازنظر جسم و روح، پیوسته تغییر می کند و کامل می گردد. به بیان دیگر، گذر از این مسیر مراحلی دارد که در سلوک عرفانی اسلام در قالب این چهار مرتبه بیان می شود: پاکی از رذایل و تطهیر ظاهر، تهذیب باطن و تزکیۀ قلب از ملکات ناپسند، روشنایی قلب با نور صفات و ملکات پسندیده و در آخر، فنای نفس و استغراق در ذات و صفات الهی. وی ماهیت دوزخ و بهشت و نیز سعادت و شقاوت انسان را بر همین اساس تبیین و تفسیر می کند. ازاین رو پس از پاره ای مقدمات، در این پژوهش ابتدا دیدگاه انسان شناسانه و سپس، اندیشۀ سنایی درباب معاد و فرجام انسانی، به شیوه ای که بیان شد، بررسی می شود.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 277 تا 299
1 2 3 4 5
مطالعۀ تطبیقی برخی از مباحث خداشناسی در نهج البلاغه و حدیقة‌الحقیقۀ سنایی
نویسنده:
زهرا جمشیدی؛ عبدالرضا نادریفر؛ سید محمد آرتا
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
تأثیر مبانی و آموزه­های اسلامی بر متون ادب عرفانی امری مبرهن است. دراین‌بین، نهج­البلاغه تأثیر شگرفی بر شاعرانِ عارف نهاده­ است و بسیاری از آنان کوشیده‌اند تا ...  با توجه به میزان درک و توانایی خود از نهج‌البلاغه و آموزه‌های متعالی آن بهره­مند شوند. سنایی از جمله ‌عارفانی است که در آثار خویش به­ویژه در منظومۀ عرفانی حدیقة‌الحقیقه از نهج­البلاغه تأثیر پذیرفته و میزان این تأثیرپذیری قابل‌تأمل است و می­توان ادعا کرد که نهج‌البلاغه یکی از مهم‌ترین سرمشق‌ها­ و آبشخورهای فکری او در وادی عرفان بوده­ است. ازاین­رو، در این پژوهش می‌کوشیم تا با رویکرد تطبیقی چیستی خداوند را با تکیه بر سخنان امام علی(ع) در نهج‌البلاغه و اندیشه‌های حکیم سنایی غزنوی در حدیقه­الحقیقه بکاویم. برآیند پژوهش نشان می­دهد که در زمینۀ خداشناسی مفاهیمی مانند ناممکن‌بودن شناخت کامل خداوند و ناتوانی عقل و حواس در شناخت پروردگار، محال‌بودن رؤیت حق­تعالی، بی‌مکان و بی‌زمان­بودن معبود، نفی جسمانیت خالق، بی­نیازی به ابزار در خلقت، دیده‌نشدن با چشم سر و... در شمار مشترکات اندیشۀ امام علی(ع) در نهج­البلاغه و آراء حکیم سنایی در حدیقه­الحقیقه است که یکی در قالب نثری فصیح و بلیغ و دیگری در جامۀ شعر نمود یافته­اند.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 99 تا 118