جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابعاد روحی مختلف و روحیۀ گشترده ویژگی انسان است. در جریان مسائل زندگی احتمال خستگی و افسردگی در روح و روان بسیار طبیعی است. لذا با روی­آوری به تفریح و سرگرمی و پرداختن به مسائل سرورانگیز و نشاط­آور می­توان جسم و روانی فعال و بانشاط داشت. خنداندن و شادکردن دیگران خداوند اسلام ارزشی مذهبی است و طبق صریح روایات ایجاد چنین فضایی، عبادت محسوب می­شود. همان­گونه که قرآن، حد و مرز شادی­های ممدوح و مذموم را معین نموده، در سخنان امام علی(ع) نیز اشارات صریحی به استفادۀ درست از اوقات فراغت و زمینه سازی برای آرامش روحی و فکری انسان شده است. مقالۀ حاضر، فواید و معایب شادی و نشاط را در قالب روایات و حکایات برشمرده و سعی در به تصویر کشیدن اعتدال اسلام دارد.

اين متن شرحي است بر كلام اميرمؤمنان علي (ع) در باب اوصاف شيعيان واقعي. آن حضرت ايمان را بر چهار ستون و پايه قرار داده كه عبارتند از: صبر، يقين، عدل و جهاد. در جلسات گذشته سه ركن نخست و ارتباط اين چهار رکن را با يکديگر و تأثير آنها را در تقويت ايمان بيان كرديم. اكنون به بررسي و تفسير آن ركن چهارم از منظر آن حضرت، يعني جهاد مي‌پردازيم. حضرت در اين زمينه مي‌فرمايند: «والجْهِادُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ: عَلَى الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ وَالصِّدْقِ فِي الْمَوَاطِنِ وَشَنَآنِ الْفَاسِقِينَ»؛ و جهاد از ميان آنها بر چهار گونه است: امر به ‌معروف و نهي ‌از ‌منکر، راستي در گفتار، و دشمني بدکاران. حضرت در اين كلام به شرح مبسوط ركن چهارم ايمان مي‌پردازد.

واپس گرایی و بازگشت به رسوم جاهلیت، دوری از سیره رسول خدا (ص)، فساد اقتصادی و انحراف سیاسی، میراث برجای مانده برای امام علی (ع) است. زندگی مولودی که از والدین ‏هاشمی ‏نسب است و تربیت یافته رسول خدا (ص) و اولین مسلمان است در دو پاره تاریخ، یعنی دوران سکوت و خانه‏ نشینی و دوران خلافت، مملو، از رخدادهای زشت و زیباست که از جمله زشتی ‏های آن کژاندیش ی‏ها و بدرفتاری ‏های مردمان آن روزگار است. هدف از این پژوهش، بررسی و تحلیل شیوه مواجهه حضرت با این باورها و رفتارهای ناصواب است. این تحقیق به لحاظ هدف، بنیادی و و کاربردی و با روش (Grounded Theory)‏ یا نظریه ‏پردازی زمینه ‏بنیان از نوع گلاسری انجام شده است که از نوعی رویکرد استقرایی بهره می ‏گیرد و هدف آن، ساختن نظریه ‏ای است که در زمینه مورد مطالعه صادق و روشن‏گر باشد. جامعه تحقیق تمام روایات امیر المؤمنین (ع)، بر اساس دو مجموعه مسند و دانشنامه الامام امیرالمؤمنین(ع) است و از نهج البلاغه و بعضی از شروح آن نیز استفاده شده است.‏ بعد از مراحل کدگذاری باز و انتخابی و نظری مدل مواجهه حضرت با باورها و رفتارهای ناصواب ارائه شده است.

سوزاندن زنادقه توسط امام‌علی(ع) از روایات جنجال‌برانگیز در متون کهن روایی اهل سنّت است. عکرمه به نقل از ابن ‏عباس گزارش می‌کند که امام‌علی(ع)، مرتدین را سوزاند. هنگامی‌که خبر به ابن‏ عباس رسید، گفت: اگر من جای علی(ع) بودم، آنها را آتش نمی‌زدم. بنا بر روایتی از رسول‌ خدا(ص) که فرمود: «مَنْ بَدَّلَ دِینَهُ فَاقْتُلُوهُ». نظر به تعدد نقل روایت مزبور در مصادر روایی و نیز تعارض آن با عصمت آن امام همام، ارزیابی آن امری ضروری به نظر مى‌رسد. عداوت عکرمه از خوارج با امام ‌علی(ع)، تناقض روایت با آیات و روایات، تعارض با سیره نبوی در مواجهه با مرتدان و نیز تعارض با حکم فقهی مجازات مرتدین، در کنار ادلّه متعدد دیگر از جمله ارتکاب سوزاندن توسط برخی از خلفاء و نسبت‌دادن آن به امام (ع) در جهت تخریب شخصیت ایشان و نیز سرپوشی به خشونت‌های آنان، عواملی هستند که احتمال جعلی‌بودن روایت ‌را تقویت می‌ کند.