جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله می‌خواهیم به مفهوم میل در فلسفة دلوز و گاتاری پرداخته و از رهگذر آن به درک هستی‌شناسی دلوز نائل شویم. آن‌ها در صورت‌بندی مفهوم «میل» در پی پاسخ به مسئلة جهان آشوب‌ناک انسان معاصر هستند. جهانی که برای تاب‌آوری‌اش، انسان معاصر در پی پناه بردن به انواع و اقسام راه‌های فرار است. دلوز و گاتاری برای پاسخ به چرایی این وضعیت و ترسیم راه‌های گریز از آن، دست به خلق نظام مفهومی جدیدی با محوریت مفهوم «میل» می‌زنند. در این متن تلاش بر آن داشتیم تا از منظر دلوز گاتاری مفهوم میل را در پیوند با مفهوم «آپاراتوس» فوکو-آگامبن واکاوی کرده و درنهایت به درکی نوین از مفهوم «رخداد» به مثابة راه گریز او از تنگنای پسامدرن نزدیک شویم. مفهومی که دلوز آن را ذیل مفهوم «توان زندگی» در واپسین نوشتارش گنجانده و بدین سیاق نظرگاهی غریب و با این‌حال آشنا از توان زندگی را به ما عرضه می‌دارد.

ژیل دلوز در کتاب «منطق احساس» که شرحی بر نقاشی‌های فرانسیس بیکن است به صراحت و مکرر از نقد روایت می‌گوید؛ اما حقیقت این است که او نه روایت به طور کلی که روایت فیگوراتیو و بازنمایانه را رد می‌کند و از نحوه روایتی بدیل در نقاشی‌های بیکن سخن می‌گوید. موضوع این مقاله آشکار کردن این شیوه بدیل روایت نه در کار بیکن که در کار خود دلوز در این کتاب است. به زعم نگارنده دلوز در «منطق احساس» شیوه روایت بسیار جالب توجهی دارد، او در این کتاب یک کارگردان تئاتر است. او با زدودن همه عناصر روایت فیگوراتیو و بازنمایانه به دو عنصر می‌رسد: صحنه و فیگور، صحنه خالی و فیگور منزوی و میخکوب در صحنه. ما در کل روایت‌مان از «منطق احساس» تنها به این دو عنصر پایبند می‌مانیم و درصدد آشکار کردن نسبت‌های تغییریابنده میان این دو عنصریم که همچون موتور محرک روایت‌مان عمل می‌کند. اگر این دو، عناصر اصلی این روایت باشند موضوع روایت از این قرار است: رهایی فیگور منجمد در صحنه‌؛ اما این آزادی بی‌واسطه رخ نمی‌دهد و شامل پنج مرحله یا پرده است: یک) انزوا و گیرافتادگی فیگور. دو) کژسانی فیگور. سه) متلاشی شدن فیگور. چهار) ناپدید شدن فیگور. پنج) تولد فیگور رهایی یافته به‌منزله یک بندباز، به بیان دیگر ورزشکارانگی در اتاق خواب. این پنج مرحله پنج پرده روایت اجرای تئاتری‌اند که در نهایتِ آن رهاییِ فیگورِ در بند محقق می‌شود.

کتاب "سرزمین، فلسفه، مفهوم آفرینی" به قلم رودولف گاشه یکی از آثار فلسفی جدید و متمایز است که به موضوعاتی نوین در حوزه فلسفه پرداخته است. در این اثر، گاشه به تفکری آمیزه‌ای از جغرافیا و فلسفه پرداخته و نقش مکان‌ها و زمین‌ها در شکل‌دهی به فلسفه‌ها و دیدگاه‌های ما مورد بررسی قرار می‌دهد. رودولف گاشه در این کتاب به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه مکان‌ها، فضاها و سرزمین‌ها تأثیر مستقیمی بر فکر، تفکر و فلسفه انسان‌ها دارند. وی باور دارد که ما نمی‌توانیم فلسفه را از جغرافیایی که در آن بوجود آمده و پرورش یافته جدا کنیم. گاشه با استفاده از مثال‌های متعددی از فلاسفه‌های مختلف، نشان می‌دهد که چگونه محیط طبیعی، فرهنگ‌ها، تاریخ‌ها و جغرافیای مناطق مختلف، دیدگاه‌ها و مفاهیم فلسفی متمایزی را بوجود آورده‌اند. از فلسفه‌های شرق تا فلسفه‌های غرب، تأثیر سرزمین و مکان در تفکر و فلسفه آن‌ها قابل مشاهده است. کتاب "سرزمین، فلسفه، مفهوم آفرینی" همچنین به بررسی تأثیر مکان‌ها بر روی مفهوم‌ها و مفاهیمی مانند آزادی، هویت، وجود و غیره پرداخته است. گاشه با نگاهی عمیق به فلسفه‌های مختلف، نشان می‌دهد که چگونه هر فلسفه‌ای تحت تأثیر مکان و زمان خاصی شکل گرفته است. این کتاب نه تنها برای علاقه‌مندان به فلسفه، بلکه برای کسانی که به جغرافیا، تاریخ و فرهنگ علاقه‌مند هستند نیز جذاب است. رودولف گاشه با ارائه‌ی این مفهوم جدید از "جئوفلسفه"، چالش‌ها و سوالات جدیدی را در مقابل خواننده قرار می‌دهد. کتاب "سرزمین، فلسفه، مفهوم آفرینی" یک نگاه نو به رابطه میان مکان و فلسفه ارائه می‌دهد و بر تأثیرات متقابل این دو بر یکدیگر تمرکز دارد. این اثر بدون شک یکی از نوآوری‌های معاصر در حوزه فلسفه محسوب می‌شود و به هر فیلسوف، دانشجو یا علاقه‌مند به موضوعات فلسفی، توصیه می‌شود.

واضح است که مجموعه حاضر با تمرکز بر یک کانون معین بسط یافته است. از ایجابات یک مقدمه آن است که میزان تمرکز فصول آن مجموعه را شرح دهد و توجیه کند که چرا به برخی چیزها پرداخته شده و چیزهایی که می توانسته به آن ها پرداخته شود اما مورد توجه قرار نگرفته است. در این مجموعه به آثاری از کانت که اخیرا دلبستگی به آنها افزایش یافته، یعنی نوشته های پیشاانتقادی و بسیاری از کارهای کوتاه ترش که در مدت دوره ی انتقادی نوشته پرداخته می شود…

رهنمودهای اونتینوم برای سرگشتگان مقدمه ای روشن، مختصر و در دسترس برای اندیشمندان، نویسندگان و موضوعاتی است که دانشجویان و خوانندگان می توانند به ویژه چالش برانگیز باشند. با تمرکز ویژه بر آنچه که فهم موضوع را دشوار می کند، این کتابها موضوعات و ایده های اصلی را توضیح داده و بررسی می کنند، خواننده را به سمت درک کامل مطالب مطالبه گر راهنمایی می کنند. بدون شک ژیل دلوز یکی از شخصیتهای اساسی در اندیشه قاره مدرن است. با این حال، فلسفه وی مطالبات قابل توجهی را از دانشجو ایجاد می کند.

این اثر با مفروض قرار دادن وجود صداهای متکثر در متون مارکس در پی آن بوده است تا نشان دهد چه ردّپاهایی از پساساختارگرایی و پسامدرنیسم را در متون مارکس می‌توان یافت و همچنین اندیشه‌ی مارکس در متون گریزپای آلتوسر و برخی از برجسته‌ترین پساساختارگرایان، یعنی لیوتار، دریدا، فوکو و دلوز به صورت سلبی یا ایجابی، واجد چه تصویر و جایگاهی است. مولف بر آن است تا آشکار سازد در بطن مواجهات پرخطر و پرتنش پساساختارگرایان با مارکس چه امکان‌های متکثر و خلاقانه‌ای می‌تواند وجود داشته باشد، مواجهاتی همزمان ویران‌گر و سازنده که امکانات درونی آثار مارکس را در کانون توجه خود قرار می‌دهد و تقلیل تمام عیار اندیشه‌ها به جبهه‌های مارکسیست یا ضدمارکسیست را به سخره می‌گیرد.

در فلسفۀ شیزوفرنیک یا اُنتو-اِتیکو-اِستتیکِ دلوز-گتاری، هستی ارتباطی وثیق با زیباشناسی و اخلاق دارد؛ و این یعنی برقراری پیوندی انقلابی و بدیع میان حوزه­هایی که پیش­تر منفک از یکدیگر دیده می­شدند. چنین نگرشی به هستی، مستلزم بازنگری­ در حوزه­های پیشاپیش موجود است؛ این نگرش همچنین مستلزم نقد هر نهاد آموزشی، اجتماعی و درمانی­ای است که در روندِ آفرینش­گرِ ماشین­های میل­گر و امیال شیزوفرنیک و انقلابی مانع ایجاد می­کند و سعی در سرکوب آن و القای الگویی غیر درون ­ماندگار دارد. از آنجاکه ماشینِ سرمایه­داری و تمام مجموعه­ها و آپاراتوس­های تابع آن امیال شیزوفرنیک ماشین­های میل­گر را محدود می­سازد، لذا بیش از هر نهاد دیگری نیازمند نقد است؛ این در حالی است که نقد و تحلیلِ نهادهای سرکوب­گر و سرمایه محور بسیار دشوار خواهد بود، زیرا این نهادها تمایلی وصف­ناشدنی در جهت آکسیوماتیک ­کردن هر امری -حتی انقلاب و هر آنچه مرتبط با فلسفه­های شیزوفرنیک است- دارند. در این پژوهش می­کوشیم ضمن طرح مسیر انقلابیِ فلسفۀ ژیل دلوز و فلیکس گتاری و نقدهای آن بر نظام‌های سرکوب­گر و آپاراتوس­های ذیل آن، نقش مفاهیم بنیادینی چون بس­گانگی و سوبژکتیویته را تحلیل کنیم و تقابل حاصل­شده میان فلسفۀ انقلابی و نهادهای سرکوب­گر را در بحث از امکان انقلاب و خروج از موقعیّت­های ایزوتوپیک سرمایه­داری بررسی و ارزیابی نماییم