جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پایان نامه حاضرباهدف تحلیل فرشته شناسی ازمنظرفارابی و ابن سینا ،مقایسه شباهت ها وتفاوت ها ی فرشته شناسی این دو فیلسوف،تبیین علم فرشته از منظر فارابی و بوعلی و هستی شناسی فرشته از منظر فارابی و بوعلی نوشته شده است.فرشته شناسی یا علم به مجردات قدسی از جمله معارفی است که به دلیل غیر حسی بودن آن، از مباحث دشوارمحسوب می شود.متألهین همواره درصدد ارائه ی شناختی عقلانی از ماهیت و اوصاف این موجودات شریف برآمده و ضرورت وجودشان راتوجیه کرده اند.پایان نامه حاضراز نوع کتابخانه ای و به شیوه ی مقایسه ای صورت گرفته و برای انجام آن از کتاب ها ،مقاله ها و پایان نامه ها استفاده شده است.سوالاتی که نویسنده درصدد پاسخ به آنها بوده عبارتند از:محدوده علم فرشته چه اندازه است؟ تفاوت فارابی و بوعلی در فرشته شناسی چیست؟جایگاه فرشته دراندیشه فارابی و بوعلی چگونه است؟هستی شناسی فرشته در اندیشه فارابی و بوعلی چگونه ترسیم شده است؟نتایج بدست آمده حاکی از آن است که مبدأ اندیشه هردوفیلسوف فلسفه نوافلاطونی است و نظر هردو تااندازه ای مشابه یکدیگراست .فارابی و بوعلی افلاک را ملائکه خوانده اند،خدا فرشتگان را آفریده است تا جهانش را خلق کند و مخلوقات را سامان بخشدو مردم را نظام دهد، احکام این کواکب در کائنات تحت فلک قمر یعنی«عقل فعال» جاری است. همچنین بوعلی بابیان دو داستان رمزی حی ابن یقظان و سلامان و ابسال به بیان وجود فرشتگان در عالم و نقش و تاثیرات آنها می پردازد.

یکی از احکام مهم مسئله وجود در هستی­شناسی، مسئله تشکیک در وجود است که بطور خاص در فلسفه ملاصدرا مطرح و مختصات آن روشن شده است. لکن به نظر می­رسد با تفطن در آرای پیشینیان نیز بتوان شالوده­ی این مسئله را پیگیری نمود. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، دلالت­های براهین اثبات خداوند در فلسفه ابن­سینا بر مسئله تشکیک خاصی وجود که نوع غالب آن در تشکیک طولی وجود مطرح شده را مورد بررسی و ارزیابی قرار می­دهد. مطابق نتایج این جستار اگرچه مسئله اصالت وجود یا ماهیت در فلسفه ابن­سینا فاقد جایگاه مشخص است، اما براهین اثبات خداوند نزد وی با تفکری کاملاً وجودی ایراد شده است؛ چنان­که سه رکن اصلی مسئله تشکیک در وجود یعنی «وحدت در وجود»، «کثرت در وجود» و «عینیت وحدت و کثرت در وجود»- که خود مستلزم وحدتی فراگیر و کثرت شمول است-، از براهین اثبات خداوند نزد ابن­سینا و مبانی هر یک از براهین، قابل استنباط می­باشد.

رسالۀ اَضحویّۀ ابن‌سینا در‌بر‌دارندۀ دیدگاه هرمنوتیکیِ خاصّی در باب گزاره‌های اعتقادی قرآن و روایات است. وی در این رسالهآورده است که این گزاره‌ها را عموماً باید به معنای حقیقی گرفت نه به معنای مَجازی، امّا ظاهر این گزاره‌ها برای رسیدن به اعتقادات واقعی برای خواصّ حجّت نیست، زیرا دست شرع از آشکار ساختن حقایق اعتقادی برای عموم بسته است. این مقاله به گزارش، تحلیل و نقد این دیدگاه که به یک معنا چالشی بزرگ در برابر امکان تولید علم دینی نیز هست، اختصاص دارد. دیدگاه یادشده که دستاویزِ مخالفان ابن‌سینا هم قرار گرفته است، افزون بر اشکالاتی که خود بدان‌ها مبتلاست؛ با دیگر آرای ابن‌سینا نیز سازگار نیست و او در آثار بعدی خود بر آن پایدار نمانده است.

اهمیت فلسفی و تاریخی دانشنامة علایی به طرز خرسندکننده‌ای روشن نشده است. در این نوشته می‌کوشم که از برخی ویژگی‌های فلسفی، ساختاری و تاریخی دانشنامه و جایگاه آن در میان نوشته‌های ابن‌سینا سخن بگویم. این پرسش را مطرح خواهم کرد که چرا دانشنامه از نظر درونمایة فلسفی هم نوشته‌ای مهم است. در این راستا، ناگزیر به جایگاه تاریخی دانشنامه اشاره خواهم کرد و خاطر نشان می‌کنم که می‌توان از آن به عنوان سنجه‌ای برای شناخت گسترش‌اندیشه‌های او استفاده کرد. همچنین با پرداختن به اهمیت آموزشی دانشنامه به عنوان نوشتاری جامع در فلسفة سینوی، بر ابن‌سینا پژوهان به دلیل کم‌توجهی به این نوشتار ارجمند خرده می‌گیرم. خواهم گفت که این کم توجهی در واپسین چاپ دانشنامة علایی بازتاب یافته است. چرا که چاپ تازة دانشنامة از سوی انتشارات مولی مشوب به خطایی نابخشودنی است. بغرنجی این خطا را با تکیه بر دیدگاه ابن‌سینا پیرامون نظریة دانش و آموزش (تعلیم) مستدل می‌کنم. این خطا را شاهدی می‌گیرم بر اینکه دانشنامه چنان که باید مورد پژوهش و مطالعه قرار نگرفته است و جایی در ابن‌سیناپژوهی معاصر نداشته است. نشان خواهم داد که ویراست تازه اثری‌ است ناکام، که از نظر فلسفی مهم‌ترین نوآوری تعلیمی و ساختاری ابن‌سینا را ضایع کرده است. ادعا می‌کنم که دانشنامه همچنان نیازمند است به ویراستی انتقادی، با بهره‌گیری از دانش نسخه‌شناسی و بر اساس نسخه‌های بیشتر

ابن‌سینا برای اثبات فاعلیت ( و یا خالقیت ) خداوند که یکی از پر چالش‌ترین مسائل الهیات و فلسفه است‌، تلاش مضاعفی انجام داده است؛ چه وی در تبیین‌ این مسئله از یک سو با فیلسوفان مشّائی- که خود وی نیز از پیروان همین نحلة فلسفی است- در نزاع واختلاف است و از سوی دیگر، گرفتار مشاجره و نفی و انکار شریعتمداران در مسئله است.‌ این اختلاف به‌اندازه‌ای است که او بحث « حادث و قدیم » عالم که یکی از مبانی اصلی‌ این مسئله است را مسئله‌ای « جدلی الطرفین» نامیده است، بدین معنی که هم می‌‌توان در جهت اثبات و هم در جهت ابطال آن برهان اقامه کرد. در نزاع با مشائیان، وی تلاش کرده است تا ازلی بودن ماده را که ارسطوئیان به آن قائل‌اند، ابطال کند و در نتیجه‌، حدوث عالم را اثبات کند و در تقابل با متکلمان نیز تلاش کرده است تا میان حدوث ذاتی عالم وحدوث زمانی آن تفاوت قائل شود و در ادامه میان قدیم ذاتی و قدیم زمانی فرق قائل شده است و می‌‌گوید، مانیز همچون متکلمان بر‌ این باوریم که در نظام هستی‌، تنها یک موجود قدیم ذاتی وجود دارد وآن هم وجود خداست‌، لیکن بر‌ این باوریم از آنجا که موجودات قدیم زمانی( عقول مفارق) به لحاظ ذات خود‌، موجود ممکن الوجود‌اند، داغ معلولیت بر پیشانی شان حک شده است و هیچ‌گونه توهم و تصور بی نیازی از علت در بارۀ آنها نمی‌‌رود تا کسی ادعا کند که : اعتقاد به موجودات مجرد ازلی غیر از خدا، ناسازگار با توحید پروردگار است‌؛ آنچنانکه متکلمان پنداشته‌اند. این مقاله باروش توصیفی و تحلیلی و با تمرکز بر متون اصلی ابن‌سینا نوشته شده است.