جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بی تردید یکی ازموضوعات مهم در حوزه دانش تفسیر قرآن،آشنایی با روش های تفسیر قرآن کریم است. آشنایی با روش و مبانی هر مفسر،مقدمهقضاوت هر تفسیر و مفسری است. از این رو در این پژوهشبه بررسی روش تفسیری « آیت الله جوادی آملی و آیت الله مکارم شیرازی »در دو تفسیر« تسنیم و نمونه»می پردازیم. با توجه به این‌که هر دو مُفسربر اساس یافته هایی از قرآن به مباحث مورد نیاز جامعه پرداخته اند و بسیاری از سوالات ونیازهای روز، در عرصه های مختلف زندگی راپاسخ داده اند،با شناخت روش تفسیری این دو مفسر بزرگوار می توان به نتایج مطلوبی دست یافت.از رهگذر این پژوهش ،روش دو مفسر در تفسیر،دیدگاه آنان از روایات تفسیری،میزان عقل گرایی در دو تفسیر و برجستگی ها و ویژگی های دیگر و همچنین مواجهه آنان با موضوعات جدید و حل آنان مورد ارزیابی قرار می گیرد. از رهگذر این پژوهش بدست می آید که هر دو مفسر به روش اجتهادی-تحلیلی و عقلی در تفاسیر خود پرداخته اند و مشکلات و معضلات اجتماعی مخاطبان را به خوبی دریافته اند و راه حل های مناسبی به آنها داده اند.البته تفسیر آیت الله جوادی آملی با توجه به مباحث فلسفی و کلامی ،مخاطب خاص می طلبد ولی تفسیر آیت الله مکارم شیرازی چون که به زبان ساده تر بیان شده است می تواند برای عموم مفید واقع شود.همچنین در نوع نگارش و فصل بندی تفاوتهایی با هم دارند که همین موضوع و تبیین و تشریح های آیات در تفسیر تسنیم، سبب حجیم تر شدن آن نسبت بهتفسیر نمونه شده است.به هرحال با توجه به مباحث انجام شده و بررسی و تطبیق‌هایی که در این پژوهش صورت می‌گیرد ،ارزش واقعی این دو تفسیر تا حدودی روشن می‌شود و قرآن پژوهان را به مراجعه به این دو تفسیر گرانقدر سوق می‌دهد.

در قرآن کریم از پیمان های گوناگونی یاد شده که خدای سبحان از انسان ها گرفته است. یکی از این پیمان ها، میثاقی است که در آیۀ 172 سورۀ اعراف آمده است؛ براین اساس، خدای سبحان تمام فرزندان بنی آدم را از پشت آنان گرفته، تک تک ایشان را بر خودشان شاهد قرار داده، از آن ها بر ربوبیت خویش اقرار گرفته است و همۀ آنان اعتراف کرده اند. این آیه از پیچیده ترین آیات میثاق است که بیشتر مفسران نتوانسته اند آن را به درستی تبیین کنند. در این مقاله، ابتدا به مهم ترین دیدگاه های مفسران پیشین و اشکالات آن ها اشاره می کنیم. سپس دربارۀ دیدگاه علامه طباطبائی و قوت ها و ضعف های آن از نگاه علامه جوادی آملی سخن می گوییم. در پایان، دیدگاه علامه جوادی آملی را تبیین و به برخی از مهم ترین مباحث دربارۀ آن اشاره می کنیم.

این پژوهش نظریبر مبنای هرمنوتیک اندیشه شناسانه اسکینر به بررسی رابطه عقل و سیاست در منظومه معرفتی آیت الله جوادی آملی پرداخته است.فضای فکری متمایز جوادی آملی نسبت به اندیشه های غربی، تعبد در بکارگیری الفاظ سیاسی بر مبنای متون دینی و در عین حال تقید به مبانی مستحکم عقلانی، جامعیت در بسیاری از علوم اسلامی و حضور عملی در عرصه سیاست از جمله جاذبه های اندیشه سیاسی وی برای دانش پژوهان عرصه سیاست است. این پژوهش با فرض استوار بودن سیاست در نظر جوادی بر بنیادهای عقلانی و فروریختن آن در صورت قطع ارتباط با عقل به فحص و کاوش در نظرات ایشان پرداخته است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در نظر جوادی عقل مفتاح و مصباح تمام مراتب سیاست بوده و گستره وسیعی از سیاست را دربر می گیرد.تمامی پرسش های اساسی سیاست از جمله مشروعیت حکومت، کیستی حاکم، غایت حکومت و سیاست، وظایف حکومت، آرمانشهر ترسیم شده، ویژگی های کارگزاران سیاسی، پیوند دین و سیاست، تشخیص مصالح جامعه و نحوه مدیریت سیاسی، در اکثر وجوه خود در رابطه با عقل تبیین می شوند و در صورتی که عقل گوشه نشین عرصه سیاست شود، سیاست نیز کارایی خود را ازدست خواهد داد.

پژوهش حاضر، به استخراج و تطبیق دیدگاه‏های علوم قرآنی آیت‏الله معرفت به عنوان یک دانشمند علوم قرآنی و آیت‏الله جوادی آملی به عنوان یک مفسر قرآن، در سه بحث اسباب نزول، محکم و متشابه و نسخ می‏پردازد.

یکی از مباحث بسیار مهم و ارزشمند کلامی و فلسفی، بحث فطرت است. انسان این اعجوبه ی خلقت، بر فطرت آفریده شده و سرشتی روحانی و معنوی دارد. ارتباط این دو مقوله ی عظیم آفرینش، رابطه ی معناداری است که ما را به تأمّل و تعمّق فراوانی وا می دارد.در این پژوهش، بر تبیین ویژگی ها، متعلّقات و مصادیق امور فطری و بررسی مجموعه ی معارف دین و سرانجام تأثیر عمیق آن در تعالی انسان پافشاری شده است.عمده ی بحث های این رساله مبتنی بر نظریه های حکمت متعالیه است که دارای آراء برتر تئوریک در خصوص فطرت و نیز ارتباط آن با تعالی روحی انسان می باشد. به ویژه در سراسر این پژوهش، استناد ما- بیشتر- به نظرات دو اندیشمند وارسته ی معاصر(شهید مطهری و آیت الله جوادی آملی)در تبیین موضوعات مورد بحث می باشد، از آن جهت که آثار آنان در موضوع این تحقیق، در دسترس تر و آرای ایشان به روزتر و قابل فهم تر برای دانش پژوهان بوده است.هدف اصلی این رساله، پس از بررسی مباحث مربوط به اثبات مبدأ و معاد در موضوع فطرت، با استناد به آیات قرآن وروایات اسلامی، نقش آن در تعالی انسان، از دیدگاه اندیشمندان یاد شده می باشد.برای انجام آن، تحقیق جامعی در معنای لغوی و اصطلاحی فطرت صورت گرفته و از منظر قرآن و روایات به نتایج قابل قبولی دست یافته است. در قسمتی از مقاله به تفاوت ها و شباهت های معنای واژه فطرت با وا ژه هایی چون غریزه، طبع، صبغه و حنیف پرداخته و ویژگی های امور فطری و نقش فطرت را در تربیت و هدایت انسان روشن ساخته است.این تحقیق بر اساس روش کتابخانه ای و مراجعه به منابع و گردآوری اطلاعات و فیش برداری، همراه تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده انجام شده و آنگاه با روش توصیفی تدوین و نگارش یافته است

از مهمترین مفاهیم اصلی در قرآن کریم هدایت انسانهاست. در آیات زیادی از قرآن کریم مسئله هدایت موجودات بخصوص هدایت انسان مطرح می شود. پیرامون مسئله هدایت مباحث مختلفی مطرح است، بدیهی است نوع هدایت هر موجودی متناسب با ساختار وجودی اوست، برهمین اساس در قرآن کریم نوع هدایتی که برای انسان بیان میشود متناسب است با ساختار وجودی انسان که بطور کلی در قرآن کریم مطرح شده است. از جمله مسائل مهم پیرامون هدایت انسان این است که باتوجه به ضرورت هدایت انسان، و ملاحظه وجود عواملی چون اختیار، نسیان، خطا در وجود او، مهمترین عامل به عنوان راهنما در امر هدایت انسان کیست؟ آیا هدایت انسان محصور و محدود به خود آدمی است یا وجود یک مبداء خارجی به نام دین در امر هدایت انسان ضروری می باشد؟ مراجعه و تأمل در آیات قرآن کریم آشکار می سازد که بنا به دلایلی هدایت انسان نمی تواند محدود به خود آدمی گردد و دین نیز منبع و عامل معرفتی و عملی در امر هدایت انسان هاست به نحوی که هدایت انسان بدون آن تقریبا محال به نظر می رسد چرا که قران کریم در این رابطه می فرماید: انّ علینا للهدی. در این پژوهش نویسنده تلاش می نماید با تکیه بر آثار علامه جوادی آملی و منابعی که در مورد اندیشه های ایشان به تحریر در آمده است با روش توصیفی تحلیلی این دیدگاه را که هدایت انسان محدود به آدمی نیست بلکه در هدایت انسان دین نقش اصلی به عهده دارد را تبیین و دفاع نماید. در این رابطه تلاش بر این است که عمده ترین دیدگاه رقیب –یعنی سکولار- که در جهان غرب ظاهر گشت نیز مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

از آنجا که ارتباط مطلوب روحانیت با نسل جوان می‌تواند در تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی دینی کشور سرنوشت ساز باشد. این پژوهش تلاش دارد تا با کمک گرفتن از الگوهای ارتباطی موجود درباره نسل جوان و همچنین با الهام از اندیشه های ناب دینی حضرت آیت الله جوادی آملی به ارائه الگوی مطلوب ارتباط روحانیت با نسل جوان بپردازد. برای دستیابی به چنین الگویی از روش تحلیلی(تحلیل به مولفه های معنایی) استفاده شده است؛ به این معنا که ابتدا مولفه های معنایی روحانیت و نسل جوان در اندیشه آیت الله جوادی، استخراج و سپس با قرار دادن آنها در کنار یکدیگر الگوی ارتباطی آنها ارائه شد. برپایه انسان شناسی ایشان، در ارتباطات انسانی سه الگوی ارتباطی شناسایی شد: الگوی ارتباطی متدانی، متعارف و متعالی. در راستای الگوی ارتباط متعالی، ارتباط روحانیت و نسل جوان که هدف این پژوهش است، مورد واکاوی قرار گرفت. ایشان در این الگو، علاوه بر توجه به ساخت شخصیت روحانی بر پایه الگوی ارتباط متعالی و عضویت گروهی آنها، ویژگی های دوران جوانی را نیز مورد توجه قرار می دهند و بر این باورند که روحانیت با مراعات دو عنصر محوری یعنی عقلانیت(حرف خوب زدن) که ناظر به محتوای پیام است و صداقت(خوب حرف زدن) که ناظر بر نحوه ارائه پیام است، می تواند با نسل جوان ارتباط مطلوب برقرار کند. در این الگو، با توجه به رسالت های روحانیت و ویژگی های نسل جوان، عقلانیت اقتضا می‌کند روحانی در ارتباط با نسل جوان، به مولفه های زیر توجه کند: سعی کند محتوای ارتباطش شناساندن هویت جوان، ترغیب به عقل مداری، شناساندن آموزه های دینی، ترغیب به علم آموزی و مطالعه، توجه به آسیب های مدرن، توجه به شبهات ذهنی، ترغیب به مراقبت از نفس و ارائه الگوهای سازنده باشد. همچنین با توجه به معنای صداقت، شایسته است روحانی، مواردی که به ارائه پیام مربوط می‌شود؛ مراعات نماید که از جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: فصاحت بیان، ادب در گفتار، عطوفت و مهربانی در ارائه دین، بلاغت در کلام، برخورد محبت‌آمیز.