جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الاهیات اجتماعی به آن بخش از دانش الاهیاتی اطلاق می شود که به صورت یکپارچه و منظم؛ و با رویکردی دینی و الاهیاتی به حیات اجتماعی انسان و عوارض و لوازم متفرع بر آن همچون حکومت، تجارت، تعلیم و تربیت، قضاوت، نکاح و طلاق و جنگ و صلح می پردازد. «الاهیات اجتماعی از منظر آیت الله جوادی آملی»، تلاش دارد تا با نظمی منطقی، به حیات اجتماعی انسان، بدانگونه که در آثار ایشان است، پرداخته و با بررسی دیدگاه های عمیق وی، آراء الاهیاتی ایشان را در مقایسه با دیدگاه های سایر متفکران برجسته هم عصر وی، توضیح دهد. پیوند بین مباحث کلامی، فلسفی و اجتماعی از نگاه ایشان، از مهمترین مسائل مورد پژوهش در این تحقیق است.به نظر آیت الله جوادی آملی، اسلام افزون بر اهتمام به زندگی و تهذیب فردی، بر زندگی اجتماعی نیز تأکید فراوان داشته و این آیین آسمانی بدون هیچ افراط و تفریطی، به هر دو جنبه فردی و اجتماعی انسان ها توجه دارد. مطابق آراء این متفکر بزرگ، انسان به حکم فطرت خدادادی، به دنبال دین است و از سویی اسلام نیز آیینی است که از رفع نیازهای واقعی و فطری انسان در تمامی زمینه ها غافل نشده است. نگاه ارزشمند و کرامت بنیاد آیت الله جوادی آملی به انسان، رویکرد فلسفی_الاهیاتی ایشان به جامعه، تفسیر و تلقی ایشان از دین به عنوان آیین زندگی و مبنای نظامات اجتماعی و ابزاری در تحقق بخشیدن به آرمان های بشری و رفع آلام و دردها، به منظومه ای از ارزش های انسانی منسجم منجر گردیده است.این رساله با توجه به ادبیات موجود در موضوع الاهیات اجتماعی و با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی، به تجزیه و تحلیل آراء و اندیشه های آیت الله جوادی آملی می پردازد و با رویکردی تطبیقی، تلاش خود را در تبیین الگوی الاهیاتی ایشان به کار می بندد.این پژوهش همچنین تلاشی است تا زمینه ساز استفاده بیشتر محصلان و دانش آموختگان رشته های علوم اجتماعی را فراهم آورد.

اسلام به عنوان یگانه دین حقه الهی در این عصر، برای هدایت بشر و سعادت ابدی او احکام کاملی برای تمام شئون زندگی بشر دارد، و انقلاب اسلامی از ابتدای پیدایش تا امروز در مسیر رشد و تعالی خویش به سمت هدف بزرگ ایجاد تمدن اسلامی، با این باور شکل گرفت که اسلام، بدون التقاط با تفکرات مادی شرق و غرب، به تنهایی پاسخگوی تمام نیازهای زندگی بشری خواهد بود. بی شک یکی از مهم ترین این نیاز ها حل مسئله معیشت و اقتصاد اسلامی است و یکی از مهم‌ترین مباحث اقتصادی اسلام مسئله ربا و ربا زدایی از جامعه اسلامی می باشد.در این راستا یکی از چالشی ترین ماموریت های انقلاب اسلامی ربا زدایی از نهادهای لیبرالی مانند بانک بود. برای نیل به این هدف متفکرین برجسته اسلامی از جمله شهید بزرگوار آیت الله سید محمد باقر صدر بر این باور بودند که می توان با حفظ این نهادها و بهره مندی از منافع آنان، آنها را به کمک عقود اسلامی ربا زدایی کرد.این پژوهش با روش کتابخانه ای و رویکرد مطالعات تطبیقی ضمن بازشناسی مفهوم ربا در نظرگاه قرآنی شهید صدر و علامه جوادی آملی به این نتیجه رسید که ربا زدایی از نهادهای ربا محور لیبرالی از جمله بانک، به دلیل نارسایی های نظری نشدنی است. بنابراین، انقلاب اسلامی برای ایجاد تمدن اسلامی ناگزیر از نهادسازی اسلامی و جایگزینی نهادهای اسلامی با نهادهای لیبرالیسم است.

پژوهش حاضر با عنوان تبیین مبانی فلسفی تعلیم و تربیت از دیدگاه آیت الله جوادی آملی، به شناخت انسان بر اساس مبانی حکمت متعالیه که مورد قبول ایشان است، پرداخته و نشان داده که با پذیرش اصل اصالت وجود و تشکیک وجود می‌توان مراتب وجود انسان و آثار آن مراتب و این که حقیقت وجود انسان همان مرتبه ای است که به آن می رسد، را اثبات کرد، به عبارت دیگر با اصول مذکور می‌توان وحدت و در عین حال کثرت ظاهری در وجود انسان را تبیین کرد. مشخص شد که طبق حرکت جوهری انسان مراتب نباتی و حیوانی را طی کرده است، لذا میل به آن مراتب در او وجود دارد و جنس سافل بودن انسان نیز بر مبنای همین اصل می باشد که انواع گوناگونی در آن طبق این اصل مندرج است. چکیده به زبان فارسی: پژوهش حاضر با عنوان تبیین مبانی فلسفی تعلیم و تربیت از دیدگاه آیت الله جوادی آملی، به شناخت انسان بر اساس مبانی حکمت متعالیه که مورد قبول ایشان است، پرداخته و نشان داده که با پذیرش اصل اصالت وجود و تشکیک وجود می‌توان مراتب وجود انسان و آثار آن مراتب و این که حقیقت وجود انسان همان مرتبه ای است که به آن می رسد، را اثبات کرد، به عبارت دیگر با اصول مذکور می‌توان وحدت و در عین حال کثرت ظاهری در وجود انسان را تبیین کرد. مشخص شد که طبق حرکت جوهری انسان مراتب نباتی و حیوانی را طی کرده است، لذا میل به آن مراتب در او وجود دارد و جنس سافل بودن انسان نیز بر مبنای همین اصل می باشد که انواع گوناگونی در آن طبق این اصل مندرج است. کوچک‌ترین حالات، صفات و کارهای انسان طبق سیرجوهری نفس در تکامل یا خسران او نقش دارد، لذا پیمودن مسیر رشد و تعالی سخت و دشوار است که لحظه‌ای غفلت و عدم هوشیاری امکان تباهی و سقوطش را دربردارد. بر اساس یافته های تحقیق پی بردیم برنامه ای جامع و کامل و منسجم و صحیح لازم است تا مسیر و هدف پرورش و تربیت انسان را ترسیم کند. بر پایه قاعده امکان فقری، انسان فقر محض و خداوند غنی محض است، بنابراین مربی و تدوین کننده برنامه کمال انسان خداوند است. در این برنامه اهداف نیز همانند مراتب وجود انسان واقعی و دارای مراتب مختلف در طول هم است که اهداف متوسط در راستای هدف نهایی و در جهت محقق کردن خواست نهایی تنطیم شده است و راهکارهای مهم این برنامه که تقریبا شرایط و زمینه عمل به کل برنامه را فراهم می کرد عبارتند از: ذکر و یاد خدا، مراقبه و محاسبه و انذار و تبشیر.

ازدواج، پیمان مقدس، مبتنی بر پایبندی به رعایت حقوق و احترام متقابل است . این پایان نامه با موضوع« نقش آموزه های قرآنی در پایداری ازدواج با تأکید بر آرای علامه طباطبایی و آیت ا... جوادی آملی » با هدف تبیین نقش آموزه های قرآنی در استحکام خانواده، در سه فصل تدوین یافته است . و به بررسی آرای تفسیری علامه طباطبایی و آ... جوادی آملی در ذیل آیات موجود پرداخته شده است .در این نوشتار، پس از بیان کلیات تحقیق، به تبیین مواردی چون؛ جایگاه، اهمیت و ضرورت ازدواج در قرآن پرداخته است و همچنین اهداف ازدواج و معیارهای همسر نظیر، ایمان و حسن خلق مورد بررسی قرار گرفته است . نشان دادن تأثیر آموزه های قرآنی بر استحکام بنیان خانواده و تصحیح روابط و رعایت حقوق و تکالیف متقابل زوجین، از دیگر مواردی است که درطّی فصول مورد اهتمام واقع شده است .از سوی دیگر به آسیب شناسی استحکام خانواده، از دو بعد اجتماعی و اخلاقی، نظیر، طلاق، اعتیاد، بد خلقی، بدگمانی، بد زبانی، تکبر، بخل، مورد اهتمام قرار گرفته است . در انتها می توان گفت، آموزه های قرآنی نقش بنیادی در پایداری ازدواج دارند .

آیه 21 سوره روم - از آیات کاربردی قرآن کریم- به دلیل اختلاف دیدگاه مفسران و مترجمان حاوی ابهامات مختلفی در برونداد مفاد وحیانی است که موجب برداشت نادرست مخاطب در فهم منطوق الهی شده است. در این مطالعه با نگاهی همه‌جانبه جهت رسیدن به مفهوم دقیق‌تر، ضمن بیان کلیت دیدگاه مفترق مفسران به‌طور ویژه به تحلیل مقایسه‌ای دیدگاه طباطبایی و جوادی آملی دو مفسر نامدار عصر حاضر و برخی ترجمه‌های فارسی معاصر (موسوی‌ همدانی، ثقفی تهرانی، مشکینی، بلاغی، فولادوند، نوبری و خسروی) پرداخته شده است. دیدگاه طباطبایی و جوادی آملی در ارتباط با منطوق آیه کاملاً متفاوت با یکدیگر است به‌گونه‌ای که طباطبایی بدون در نظر گرفتن معیارهای تفسیری و هدف غایی سوره به اهمیت نقش آرامش جسمی زن و مرد در توالد و تناسل جهت تشکیل خانواده و اجتماع قائل است برخلاف جوادی آملی که منطوق ارتباط تعلیلی خلقت ازواج را ناظر به حکیمانه‌ بودن تفاوت مسئولیت‌ها متناسب با جنس خلقت، دالّ آرامش‌دهی زن به مرد دانسته است. از طرفی مترجمان نیز در معنایابی موارد فوق، نظر متقنی ارائه نکرده‌اند. پژوهش حاضر با تبیین ساختار هندسی و نظرداشت ارتباط مفهومی آیه (نشانۀ توحیدی) در راستای هدف کلی سوره (معاد)، هدف شارع مقدس را کاربست فضیلت تکوینی ویژۀ زن و اهمیت آن در برقراری مودت و رحمت برای ثبات خانواده و بالندگی اجتماع بشری می‌داند.

بی‌تردید یکی از مسائل مهم انسان‌شناسی، مقوله کرامت است. کرامت انسان در امتداد کمال او قرار دارد و مفهوم اعتلا و ارتقای مندرج در دو واژة کمال و کرامت، سیری عمودی در درجات کمال و کرامت را برای انسان ترسیم می‌سازد؛ لذا شاهد تفاوت در درجات کمال بین انسان‌ها هستیم که این تفاوت، از‌یک‌طرف به سیر نزول و کرامت ذاتی انسان منتسب است و از‌طرف‌دیگر به کرامت اکتسابی او در قوس صعود مرتبط است. حال یکی از مسائل مهم در بررسی کرامت انسان، تبیین شاخص‌های کرامت در اسلام و ارتباط هر یک از این شاخص‌ها با اسماء الهی است. این مقاله با روش تبیینی–تحلیلی با تأکید بر آراء آیت‌الله جوادی آملی، ضمن تبیین شاخص‌های کرامت انسان به بررسی ارتباط آنها با اسماء الهی می‌پردازد. در این بررسی به سه شاخص عمده خلافت الهی، تقوا و لقاء الهی دست می‌یابیم که در بررسی این شاخص‌ها به ارتباط وثیق آنها با اسماء الهی می‌رسیم؛ چراکه تحقق هر یک از این سه شاخص، منوط به مظهریت انسان در اسماء الهی است.

فهم و تفسیر متون مقدس در میان مفسران ادیان در درجه­ی نخست اهمیت قرار دارد. در این میان شلایرماخر در دین مسیحیت به عنوان پدر هرمنوتیک مدرن، راهکارهایی برای فهم و تفسیر کتب مقدس مطرح نموده که مدعی تعمیم کاربست آن‌ها در فهم و تفسیر قرآن است. وی به مؤلفه‌های کاربردی چون تعین معنای متن، عدم استقلال متن از مؤلف، لزوم هم‌سخنی با متن، عدم کفایت قواعد زبانی برای تفسیر، تجدید تجربه­ ذهنی مؤلف برای مفسر، شهود، همدلی و هنری بودن تفسیر در فهم کتاب مقدس و قرآن دست یافته‌است. بررسی مهم‌ترین مؤلفه‌های کاربردی هرمنوتیک شلایرماخر در فهم قرآن در پرتو دیدگاه تفسیری آیت‌الله جوادی آملی به روش توصیفی- تحلیلی رویکرد پژوهشی این جستار است. یافته‌ها و نتایج این مقاله گویای آن است که از هرمنوتیک روشی وی می‌توان در فهم قرآن استفاده کرد، ولی به‌طور‌کامل نمی‌توان بدان اکتفا نمود و رویکرد هرمنوتیکی او حاکی از کارگشا بودن برخی مؤلفه­ها و عدم کفایت بعضی دیگر در فهم قرآن است.

عبارت نزد سروش، نه آبستن معنا، بلکه گرسنۀ معناست. معنا از جانب معارف غیر دینی در عبارت دمیده می‌شود و معرفت دینی به‌تمامی تابع و مستفاد از معارف غیر دینی است. رویکرد دادوستد میان متن مقدّس و معارف بشری را صرفاً به تأثیر معارف بشری بر متن مقدّس و نیز عوامل تحوّل در معرفت دینی را تنها به معرفت مفهومی و متافیزیکی می‌کاهد. از دیگرسو استاد جوادی آملی با قراردادن عقل در جایگاه قسیم نقل و زیرمجموعۀ دین، دیوار میان عقل و دین و جداانگاری آنها که زیربنای رویکرد سروش در رابطه معارف برون‌متنی با فهم متن مقدس است را برمی‌دارد و تأثیرپذیری تفسیر متن مقدس از معارف برون‌متنی را موجب بشری و غیر دینی‌انگاشتن معرفت دینی نمی‌داند؛ زیرا معارف برون‌متنی مساوی با برون‌دینی نیست. در پرتو نگاه تطبیقی به دو طرف مقایسه می‌توان از نگاه طرفین فراتر رفت و بدیلی قابل دفاع‌تر از رابطۀ متن و معارف برون‌متنی عرضه کرد.