جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در مورد اهداف و انگیزه‌های امام حسین (علیه اسلام) تحلیل گران، تفسیر و تحلیل‌های مختلفی را ارائه داده‌اند، اما برخی از این تحلیل‌ها که عمدتاً از سوی مستشرقان به عنوان نمونه لامنس و نا آگاهان از حقیقت و جوهره‌ی دین اسلام ارائه‌شده است، کاملاً از واقعیت دور است و با مبانی اعتقادی و شخصیت والای امام حسین (علیه اسلام) در تعارض است. چرا که آنان، اهداف امام حسین (علیه اسلام) را مادی و آن‌هم در جهت کسب خلافت بیان کرده‌اند، اما این در حالی است که اهداف ایشان تنها به جهت کسب رضایت خداوند متعال بود. به همین خاطر و به جهت اهمیت موضوع در این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی با تأکید بر مبانی اعتقادی و کلام امام حسین (علیه‌السلام) کوشیده می‌شود که اهداف و انگیزه‌های قیام عاشورای امام حسین (علیه‌السلام) موردبررسی قرار گیرد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که تمامی اهداف قیام امام حسین (علیه‌السلام) از احیای دین و سنت، اصلاح امت (احیای امربه‌معروف و نهی از منکر)، نامه کوفیان و تنها برای خلافت و حکومت بر مردم نبود بلکه هدف ایشان تنها جلب رضایت خدا بود. به همین خاطر حکومت ظالم را نپذیرفتند و قیام کردند، چون‌که می‌دانستند قیام ایشان آغازگر یک نهضت بزرگ‌تر می‌شود.

قرآن کریم، تنها راه سعادت و رستگاری انسان است و جز در پرتو شعاع نورانی آیه های قرآن، راه گریزی از بند جهل و گمراهی نیست. همان گونه که بی نور وحی، عالم را گمراهی و ظلمت فرا می گیرد،آیات فراوانی در قرآن درباره امام حسین(ع) وجود دارد. برخی رقم آیات را 128 و برخی دیگر تا 250 آیه ذکر کرده اند. برخی از آیات یاد شده، آشکارا درباره امام حسین(ع) نازل شده است و برخی با تفسیر و تأویل مفسران - البته به کمک روایات - بر ایشان تطبیق شده است. در پژوهش حاضر به بررسی این سوال که آرا و دیدگاه های مفسرین شیعه در مورد امام حسین (ع) در قرآن چیست؟ پرداخته و پاسخ می دهد. آیات فراوانی در شأن امام حسین (ع) فرود آمده، که مفسرین بعضی را درباره حضرت تفسیر، و بعضی دیگر را تاویل و تطبیق نموده اند. در این نوشتار جایگاه حضرت در منابع تفسیری شیعه مورد بحث و بررسی قرار گرفته و ثابت شده که امام حسین (ع) همانطور که در منابع روایی و تاریخ اسلام جایگاه ویژه ای دارد، در روایات تفسیری نیز دارای جایگاه والا و در خور توجهی است که نمی توان ساده از کنار آن گذشت.

قیام امام حسین(ع) در سال 61 هجری در برابر ستم واستبداد امویان بازتاب های فرازمانی وفرامکانی بسیاری در پی داشت. این قیام علاوه بر بُعد سیاسی و اجتماعی ابعاد فرهنگی ومعنوی مهمی به ارمغان آورد. در حوزة فرهنگی و به ویژه در ادبیات عربی بی وقفه حضور مستمر و مداومی داشت، که ادامة این تأثیر در ادبیات امروز جهان عرب بسیار چشمگیر بود. أدونیس از شاعران معاصر عرب و نامزد مشهور جایزة نوبل، از جمله شاعرانی به شمار می آید که از قیام امام حسین(ع) بهره های فراوانی برده است. نکتة مهم در این است که شاعری مانند أدونیس با افکار غربگرایانه، چگونه تحت تأثیر آموزه های والای نهضت امام حسین(ع) قرار گرفته، و اشعارش را سرشار از ابعاد و نمادهای شخصیتی آن امام همام نموده است. این مقاله سعی دارد نمادهای مرتبط با شخصیت بزرگ امام حسین(ع) را در أشعار أدونیس شناسایی، و معانی و مفاهیم آن را تبیین نماید. شعر امروز جهان بر اساس اسطوره و نماد می گردد، و معرفی نمادهای جدید که بار دینی و معنوی دارند بسیار مهم وضروری به نظر می رسد.

دعای عرفه ازجمله دعاهای معروفی است که در کتب ادعیه نقل شده و در روز عرفه به خواندن آن سفارش شده است. این دعا که منسوب به امام حسین علیه السلام می باشد از مضامین بسیار والایی برخوردار است و مانند کلاس درسی است که می توان به عنوان بهترین منبع مورد استفاده عموم و خصوص قرار گیرد. نمودارهای سنجش فراوانی کلمات و موضوعات استخراج شده از جدول تحلیل محتوا، نشان میدهد که مهمترین و پرکاربردترین محور مطرح شده در این دعاء، محور خداشناسی است.که شامل مولفه های صفات و افعال خدا، احکام خدا، اسماءخدا و شعائرالهی است. سایر محورهای دعا به ترتیب فراوانی عبارتند از: انسان شناسی، راهنما شناسی، هستی شناسی و معادشناسی؛ محور انسان شناسی شامل‌: نیازهای انسان، ویژگیهای انسان، شناخت ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی انسان. محور راهنماشناسی شامل: پیامبر شناسی، امام شناسی‌ و قرآن شناسی؛ محور هستی‌شناسی، شامل: ویژگیهای جهان، ویژگی مخلوقات، فرشتگان، پدیده شناسی، استخراج گردید. نتایج نشان میدهد که بیشترین موضوعات مطرح شده در این دعا به محورهای خداشناسی، انسان شناسی و راهنماشناسی اختصاص یافته است.

یکی از ساحت‌ها و قلمروهایی که ما را در شناخت دقیق و عمیق عاشورا راهبری و یاری می‌رساند، شناخت ابعاد و اضلاع شخصیت یاران و صحابة اوست؛ شناخت یاران، اسوه‌ها و الگوهایی متعالی را فراروی نسل امروز نیز قرار خواهد داد. در شماره پیشین برخی ویژگی‌ها و فضیلت‌ها مانند پیروزی در آزمون‌ها، معرفت و بصیرت، عزت‌مندی و ذلّت‌ناپذیری، آزادی و رهایی، کانون رحمت و شدّت، اخلاص در بینش و منش مطرح شد، در این شماره ویژگی‌های دیگر چون شجاعت و دلاوری، ولایت‌مداری، صبر و استقامت، غیرت و حمیّت دینی، مواسات و همدلی و روشنگری و بصیرت‌افزایی مطرح می‌شود.

یکی از مهم ترین شاخصه های سبک زندگی اسلامی که در سعادت و کمال دنیوی و اخروی انسان حائز اهمیّت است، اخلاق می باشد که در دو حیطه اهتمام به فضایل اخلاقی و اجتناب از رذایل اخلاقی ترسیم شده است. جستار پیش رو با رویکرد تطبیقی بایدها و نبایدهای اخلاقی را در سبک زندگی از منظر قرآن و امام حسین(ع) مورد مداقه قرار داده است و در این باره به مهم ترین شاخصه های اخلاقی در سیره علمی و عملی(ع) امام حسین(ع) اشاره نموده است؛ نتیجه آن که: بررسی فضایل اخلاقی امام حسین(ع) و انطباق آن با آیات قرآن، از یک سو ضمن معرفی مقام والای امام حسین(ع)، الگو محوری ایشان در زندگی را تقویت می نماید و از سویی دیگر با ترسیم بایدها و نباید های اخلاقی، به ارائه شاخصه های اخلاقی سبک زندگی و نقش آن در کمال و سعادت کمک می نماید.

اعتقاد به وحدانیت حق‌تعالی به عنوان اصلی‌ترین و بنیادی‌ترین عقیده در دیدگاه امام حسین(ع)، سبب می‌شود قیام عاشورا نه‌تنها جنبشی سیاسی _ اجتماعی، بلکه قیامی اعتقادی با محوریت توحید تلقی گردد. باور توحیدی امام حسین(ع) در خطابه‌ها، مکاتبات و رفتار ایشان از ابتدای شکل‌گیری قیام از مدینه تا کربلا منعکس شده است. این باور توحیدی دارای آثار و نتایجی آشکاری در قیام آن حضرت است. نوشتار حاضر با روش تحلیلی _ توصیفی و شیوه کتابخانه‌ای به بررسی آثار و نتایج توحیدباوری در قیام امام حسین(ع) می‌پردازد.

یکی از مسائلی که کمتر به آن توجه شده روابط عاطفی معصومان (ع) با اعضای خانواده و بستگان درجه اول و روابط عاطفی متقابل آنان با معصوم (ع) است. ازاین­رو در این مقاله روابط عاطفی حضرت زینب (س)با امام حسین علیهما السلام در طول حیات حضرت زینب (س) بررسی شده اما تاکید مقاله بر واقعه عاشورا است. در این جستار با توجه به رعایت سیر تاریخی از ولادت حضرت زینب (س) تا اتمام واقعه عاشورا و وقایع پس از آن، حوادث به ترتیب توالی پیرفت­ها مورد توجه بوده­ و روابط عاطفی از لابه­لای گزارش­های تاریخی و روایی استخراج شده است . نتایج تحقیق نشان می­دهد که این روابط عاطفی مبتنی برعقلانیت بوده و صرف احساس زنانه نبوده بلکه بروز عواطف در مواردی دارای جنبه­های عقیدتی و سیاسی نیز بوده است.

واقعه کربلا، نماد ظلم اموی و مظلومیت خاندان پیامبر(ص) به شمار می‌رود. در این واقعۀ اسفناک، مظلومیت کودکان کربلا، تصویری مجزا و غمناک ایجاد کرده است. یکی از این مصیبت‌های جانکاه، شهادت کودک خردسال امام حسین(ع) است که در آخرین ساعات نبرد، در روز عاشورا توسط سپاه عمرسعد هدف تیر قرار گرفت و به شهادت رسید. مقالۀ پیش رو، به جزئیات زندگانی این کودک خردسال که در هاله‌ای از ابهام قرار دارد می‌پردازد. نگارنده درصدد برآمده که به بازخوانی پرونده غم‌انگیز این کودک خردسال که غالباً در عزاداری‌ها با شکلی تحریف‌آمیز به آن اشاره می‌شود بپردازد تا حقیقت، از تحریف و خرافه بازشناخته شود. در این نوشتار سعی شده است با استناد به منابع قدیمی، معتبر و قابل اتّکای شیعه و اهل تسننِ هشت قرن نخست اسلام _ که گزارش و متن واقعه را به درستی نقل و ثبت نموده‌اند _ بدون تحلیل وبرداشت از واقعه، تصویری روشن از جزئیات زندگی آن حضرت همچون نام، تولد، سن، چگونگی شهادت و مکان دفن او ارائه گردد تا ضمن آگاهی دادنِ خواننده به متن واقعه، به همۀ پرسش‌های گزارش‌های مربوط به آن پاسخ دهد.