جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در منظومه فکری عارفان مسلمان و ساحت عرفان عملی حزن از جمله منازلی است که سالک قلب خویش را متصف بدین وصف می‌نماید واز آن‌جایی که مقصد عارف وصول به مقام توحید است و مجرای جریان یافتن توحید، قلب امام معصوم علیه السلام است لذا سالک می‌کوشد با تبعیت تام از امام معصوم علیه السلام، ظرف فیوضات الهی قرار گیرد. نکته مهم این‌که در ظلمت‌کده عالم طبیعت، ظالمان به نفس، چون دعوت توحیدی اولیا را مخالف هوای خود دیدند از هیچ ستمی در حق اولیاء کوتاهی نکردند. یکی مراتب بالای حزن، حزن صادقانه بر مصایب اولیاء است. این تحقیق با روش توصیفی وتحلیلی و با بهره‌مندی از منابع کتابخانه ای در صدد برآمد تا اثر این همدلی با امام معصوم علیه السلام در مصایب را واکاوی نماید بخصوص اینکه حزن بر مصایب اولیاء بخصوص مصائب ابی عبدالله که خصوصیت دارد در این باب از ممیزات عرفان شیعی است، عدم توجه به این مهم سالک را از بسیاری از مواهب محروم می‌کند و سیر را متعسر می‌گرداند. یافته‌های تحقیق حکایت از آن دارد که حزن بر مصایب امام معصوم بویژه سید الشهدا علیه السلام یکی از بهترین طرق وصول به مقام توحید و فنا است.

هدف: ادبیّات عاشورایی درون‌مایه و محتوایی دارد که برگرفته از نهضت خونین سالار شهیدان است و نوعی ادبیّات پایداری به حساب می‌آید. یکی از شاخصه‌های ادبیّات پایداری توجّه شاعران این دوره به مفاهیم و فرهنگ اسلامی است. ازجمله مفاهیم و مضامین برجسته، ترسیم سیمای تأویلی، واقعی و ملکوتی حضرت امام حسین (ع) با استفاده از استعاره های تأویلی و استعاره های مفهومی است. اگرچه در گذشته منظومه‌های عاشورایی در ادوار گوناگون به صورت پراکنده از شاعران شیعی مذهب در دست داریم؛ ولی توجّه به فرهنگ عاشورا در شعر که از دغدغه‌ها و حساسیت‌های ویژه شاعران باشد فقط در دوره انقلاب آن هم از طرف شاعران متعهد و مذهبی سراغ داریم. حسین‌بن‌علی (ع) برای همگان در همه اوضاع و شئون پیامی آموزنده دارد که باید خوب شناخته شده و مورد بهره‌برداری قرار گیرد و باید آن را زنده نگه داشت و زنده نگه داشتن آن، تنها مرثیه‌خوانی و اشک ریختن برای مظلوم نیست، بلکه علما در همه رشته‌های حکمت، کلام، فلسفه و عرفان از کربلا بهره برده‌اند و رادمردان سیاسی و اجتماعی نیز به شکل دیگری از برکات آن برخوردار بوده‌اند. از آنجا که هر حرکتی با نام سیدالشهدا ماندگار می‌شود، ادبیّات پایداری استان کرمانشاه نیز به عنوان بخشی از ادبیّات پایداری ایران اسلامی، بی‌بهره از این برکت کوثر کربلا نبوده است. روش پژوهش: این پژوهش با روش توصیفی- تحیلی و تکیه بر منابع کتابخانه‌ای به بررسی اشعار برجسته‌ی برخی شاعران پایداری استان کرمانشاه همچون: محمّدجواد محبّت، احمد عزیزی، محمدسعید میرزایی، جلیل آهنگر نژاد ، رضا موزونی و ... که سیمای تأویلی امام حسین (ع) و مؤلفه‌های عاشورایی از قبیل استکبارستیزی، جنبه‌های توحیدی و عرفانی، شهادت‌طلبی، لعن دشمنان، تشخیص حق و باطل، سفاهت و خردورزی و ... را ترسیم کرده‌اند، می‌پردازد تا مسلمانان در برابر همه تهدیدها مقاومت کنند و هراسی به دل راه ندهند. از اینرو همگان وظیفه دارند مکتب اهل بیت (ع) را خوب بشناسند و آن را حفظ کرده و با تقویت امت و حضور همه جانبه از صحنه برای رویارویی با دشمن آماده باشند. این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی کار خود را آغاز نموده است تا از این رهگذر سیمای تأویلی امام حسین (ع) و مؤلفه‌های فرهنگ کربلایی را واکاوی و رمزگشایی کند و جنبه های هرمنوتیکی آنها را مورد بحث و بررسی قرار دهد.

در فقه شیعه امامیه، خوردن گِل و خاک، حرام است. اما از این حکم، خاک قبر امام حسین(ع) با شرایطی استثناء شده است. در روایات امامیه، تعابیری چون «طین قبر الحسین» و «تربة الحسین» به چشم می‌خورد. هدف این مقاله تبیین چیستی تربت سیدالشهداء(ع) و تعیین محدوده مجاز اخذ به‌منظور استشفاء از آن است. پرسش اصلی تحقیق این است که بر اساس روایات، به چه محدوده‌ای از قبر شریف امام حسین(ع) «تربة الحسین» اطلاق می‌شود و می‌توان از آن شفابخشی را انتظار داشت. این مقاله به‌روش تحلیل محتوا انجام شده و یک مطالعه بنیادی به‌شمار می‌آید. با مراجعه به منابع حدیثی، فقهی و جست‌وجوی کلیدواژه‌هایی مانند تربت، قبر، امام حسین، شفاء‌ و مانند آن، داده‌های مورد نیاز در راستای هدف مقاله و در پاسخ به پرسش اصلی تحقیق جمع‌آوری گردید. سپس مورد نقد و بررسی قرار گرفته و به شکل منطقی تدوین و نتیجه‌گیری شده است. بررسی سه دسته از روایات مربوط به تعیین محدوده اخذ تربت به جهت استشفاء نشان داد که همگی دچار ضعف سند هستند. به‌نظر می‌رسد با عنایت به متواتر بودن شفابخشی تربت سیدالشهداء(ع) از یک‌سو، و حرمت اکل طین و تراب از سوی دیگر، لازم است جهت استشفاء به قدر متیقن از تربت سیدالشهداء(ع) بسنده کرد؛ یعنی تربتی که از خود قبر شریف و اطراف آن که در عرف به قبر ملحق می‌شود. هم‌چنین بررسی روایات دال بر بو و رنگ خاص نشان داد که این روایات، دلالتی بر منوط بودن شفابخشی بر رنگ یا بو ندارند.

اَعْلامُ الْهِدایَه عنوان چهارده جلد کتاب به زبان عربی درباره زندگی چهارده معصوم است که جمعی از محققان در معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت جمع‌آوری و تهیه نموده‌اند. ترجمۀ دورۀ کامل أعلام‌الهدایة یا تعدادی از مجلدات آن به زبان‌های فارسی، ترکی استانبولی، اردو و مالایی نیز منتشر شده است. پیشوایان هدایت، عنوان ترجمه فارسی این مجموعه است. جلد ششم مجموعه اعلام الهدایه کتاب «زین العابدین، حضرت امام سجاد(ع)» است و پنج فصل دارد. فصل اول درباره شخصیت و فضائل امام سجاد(ع) است. فصل دوم به مباحث ولادت و مراحل زندگی ایشان می‌پردازد. فصل سوم درباره زندگی امام زین العابدین(ع) بعد از فاجعه کربلا و شهادت ایشان است. فصل چهارم به ویژگی‌های زمانه و زندگی امام سجاد(ع) اشاره می‌کند و فصل پنجم درباره میراث علمی ایشان و رساله حقوق و صحیفه سجادیه است.

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود). در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. آنچه در این جلد به آن پرداخت شده است: - أبواب فضل زیاره سیّد شباب أهل الجنّه أبی عبد اللّه الحسین صلوات اللّه علیه و آدابها و ما یتبعها - باب أنّ زیارته صلوات اللّه علیه واجبه مفترضه مأمور بها و ما ورد من الذمّ و التأنیب و التوعّد علی ترکها و أنّها لا تترک للخوف - باب أقلّ ما یزار فیه الحسین علیه السلام و أکثر ما یجوز تأخیر زیارته - باب الإخلاص فی زیارته علیه السلام و الشوق إلیها - باب أنّ زیارته صلوات اللّه علیه یوجب غفران الذنوب و دخول الجنّه و العتق من النار و حطّ السیّئات و رفع الدرجات و إجابه الدعوات - باب أنّ زیارته علیه الصلاه و السلام تعدل الحجّ و العمره و الجهاد و الإعتاق - باب أنّ زیارته صلوات اللّه علیه توجب طول العمر و حفظ النفس و المال و زیاده الرزق و تنفّس الکرب و قضاء الحوائج - باب أنّ زیارته علیه السلام من أفضل الأعمال - باب فضل الإنفاق فی طریق زیارته علیه السلام و ثواب من جهّز إلیه رجلا - باب أنّ الأنبیاء و الرسل و الأئمه و الملائکه صلوات اللّه علیهم أجمعین یأتونه علیه السلام لزیارته و یدعون لزوّاره و یبشّرونهم بالخیر و یستبشرون لهم - باب جوامع ما ورد من الفضل فی زیارته علیه السلام و نوادرها - باب فضل الصلاه عنده صلوات اللّه علیه و کیفیّتها - باب فضل زیارته صلوات اللّه علیه فی یوم عرفه أو العیدین - باب فضل زیارته صلوات اللّه علیه فی أیّام شهر رجب و شعبان و شهر رمضان و سائر الأیّام المخصوصه - باب فضل زیارته صلوات اللّه علیه فی یوم عاشوراء و أعمال ذلک الیوم و فضل زیاره الأربعین - باب الحائر و فضله و مقدار ما یؤخذ من التربه المبارکه و فضل کربلاء و الإقامه فیها - باب تربته صلوات اللّه علیه و فضلها و آدابها و أحکامها - باب آداب زیارته صلوات اللّه علیه من الغسل و غیرها - باب زیاراته صلوات اللّه علیه المطلقه و هی عده زیارات منها مسنده و منها مأخوذه من کتب الأصحاب بغیر إسناد - باب زیاره مأثوره للشهداء مشتمله علی أسمائهم الشریفه - باب زیاره العباس رضی اللّه عنه علی الوجه المأثور - باب الزیارات المختصّه بالوداع - باب الزیاره فی التقیّه و تجویز إنشاء الزیاره - باب ما یستحبّ فعله عند قبره علیه السلام من الاستخاره و الصلاه و غیرهما - باب کیفیّه زیارته صلوات اللّه علیه یوم عاشوراء - باب زیاره الأربعین - باب زیارته علیه السلام فی أوّل یوم من رجب و النصف من شعبان و لیلتیهما - باب زیاره لیله النصف من رجب و یومها و قد قدّمنا فضلها - باب زیارته علیه السلام فی یوم ولادته - باب زیارات لیالی شهر رمضان و أعمالها المختصه بهذا المکان - باب زیارته صلوات اللّه علیه فی لیلتی عید الفطر و عید الأضحی - باب زیاره لیله عرفه و یومها - باب زیارته علیه السلام و سائر الأئمه صلوات اللّه علیهم حیّهم و میّتهم من البعید

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود). در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. برخی عناوين و موضوعاتی كه در اين جلد به آن پرداخته شده است عبارتند از: کتاب تاریخ فاطمة و الحسن و الحسین عليهم السلام، أبواب تاریخ سیدة نساء العالمین و بضعة سید المرسلین و مشکاة أنوار أئمة الدین و زوجة أشرف الوصیین البتول العذراء و الإنسیة الحوراء فاطمة الزهراء صلوات الله علیها و علی أبیها و بعلها و بنیها ما قامت الأرض و السماء، أبواب تاریخ الإمامین الهمامین قرتی عین رسول الثقلین الحسن و الحسین سیدی شباب أهل الجنة أجمعین صلوات الله علیهما أبد الآبدین و لعنة الله علی أعدائهما فی کل حین، أبواب ما یختص بالإمام الزکی سید شباب أهل الجنة الحسن بن علی صلوات الله علیهما و...

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود). در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. برخی عناوين و موضوعاتی كه در اين جلد به آن پرداخته شده است عبارتند از: تتمة کتاب تاریخ فاطمة و الحسن و الحسین (ع)، تتمة أبواب ما یختص بتاریخ الحسین بن علی صلوات الله علیهما و...

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود). در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است.

امام حسین% اسطورۀ انسانیت است. شاعران در طول تاریخ، ابعاد وجودی آن حضرت را از منظر معرفت‌شناختی بررسی کرده‌اند و درضمن گفتمان‌های حماسی‌ - ‌رزمی، تراژیک و عرفانی از ایشان در جایگاه الگویی دینی ‌ـ ‌تاریخی و پرچم‌دار نهضتی بزرگ یاد کرده‌اند. مقالۀ حاضر با شیوه توصیفی‌ ـ ‌تحلیلی براساس نظریۀ «استعارۀ مفهومی» نگاشته شده و شخصیت امام حسین% را در شعر معاصر عربی با ذکر نمونه‌‌های برجسته و با مطالعه موردی قصیدۀ «العوده الی کربلاء» اثر احمد دحبور، نیز اشعار سمبلیک ادونیس، «مرآه الشاهد»، «مرآه الرأس» و «مرآه لمسجد الحسین»، بررسی کرده است. هدف از این تحقیق بیان این نکته است که شاعران معاصر با کاربست تکنیک‌های استعاری زبان، شخصیت امام حسین% را از متن تاریخ و دین برانگیخته‌اند تا از یک منظر درسایۀ آن، به نکوهش قدرت‌های سرکوب‌گر و استبدادی حاکم بر جهان، خاصه جهان عرب بپردازند و از منظری دیگر، امام حسین% را به مثابۀ وجودی پویا و حاضر در پیوند با مسائل روز دنیا مطرح سازند. نتیجۀ حاصل از نگارش که از تناظرهای متقابل شخصیت امام حسین% و انسان معاصر حاصل شده، این است که تنها راه آدمی برای تغییر شرایط ناگوار حاکم بر جهان و تثبیت هویت خویش دربرابر انواع تهاجم حکومت‌های جبار، تأسی به شخصیت امام حسین% و قیام علیه باطل و شهادت در راه هدف است.

هدف پژوهش حاضر بیان روش‎های تربیت اخلاقی عرفانی در ساحت تربیت توحیدمدار با تکیه بر دعای عرفه، با استفاده از روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. سؤال پژوهش این است که روش‎های تربیت اخلاقی عرفانی در کلام و بیان حضرت امام حسینj در دعای عرفه چیست؟ یافته‎های پژوهش نشان می‎دهد: 1. دعای عرفه از آغاز تا انجام بر مدار توحید ایراد شده و با وجود مضامین متکثر و متعدد یک متن جامع و به هم پیوسته در موضوع توحید و مشحون از دلالت‎های تربیتی است؛ 2. در منشور تربیتی دعای عرفه، روش‌های ویژه‌ای برای پرورش دادن و ربّانی شدن انسان مورد تأکید قرار گرفته، و در ساحت تربیت اخلاقی عرفانی مشتمل بر روش‌های تربیتی در خور توجه است؛ 3. روش‎های تربیت اخلاقی عرفانی دعای عرفه در دو زمینه خودتربیتی و دیگرتربیتی است. در این مقاله روش‎هایی که در هر دو زمینه کاربرد دارد مورد بررسی قرار گرفته است؛ 4. در این مقاله روش یادآوری نعمت‎های خداوند، روش تربیتی تضرع، روش تربیتی ایجاد امید، روش مثبت‎اندیشی، روش آخرت‎گرایی، روش التزام به اخلاق و روش محبت مورد بررسی قرار گرفته است.