جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نوشتار پیش رو پژوهشی است درباره یکی از مصادیق روایات معروف به "منتقله" که به مسأله ذبیح الله اختصاص دارد. اکثر دانشمندان اهل تسنن روایت ذبح اسحاق (ع) را قبول کرده اند. طبرسی گرچه روایت مورد بحث را نقل کرده اما به نظر می رسد آن را نپذیرفته است. آنچه که در این خصوص مورد غفلت واقع شده، عدم وجود روایت ذبح اسحاق منقول از مجمع البیان در مصادر اولیه حدیثی شیعه و قلت آن در منابع متأخر شیعه است؛ بلکه روایاتی نیز در کتب حدیثی شیعه و در مواردی در کتب اهل تسنن وجود دارد که مخالف آن و بیان کننده ذبیح الله بودن اسماعیل (ع) است. وجود نقل هایی معدود در کتب عامه متقدم مانند ماوردی و نقل بدون سند (مرفوع)، منتقله بودن آن را از کتب عامه توسط امین الاسلام طبرسی محتمل می سازد. بنابراین روایت مورد بحث از امام علی (ع) صادر نشده است؛ بلکه به سبب اغراض سیاسی و تکیه بر سخنان امثال کعب الاحبار چنین نسبتی به ایشان داده شده است.

امام صادق؟ع؟ در دوران امامت خود با اندیشه‌ها و جریان‌های انحرافی بسیاری مواجه بودند که یکی از آن ها، «جریان غلو» می‌باشد. اندیشه غالیانه، یکی از تأثیرگذارترین پدیده‌ها در تاریخ تشیع بوده و می‌توان آن را به‌صورت یک جریان تاریخی پیگیری کرد. این اندیشه در دوران صادقین؟عهما؟ به اوج رشد خود رسید. امام صادق؟ع؟ در مواجهه با این جریان فکری، حفظ و صیانت شیعه از انحرافات را در رأس برنامه‌های خود قرار دادند. ازاین‌رو، رویکرد شناسی ارتباطات امام صادق؟ع؟ در مواجهه با جریان غلو، اهمیت بسزایی دارد. تحقیق پیش رو به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد میان‌رشته‌ای و با الگو‌گیری از روش تحلیل گفتمان روایی «پدام» به تحلیل رویکرد ارتباطات امام با غالیان پرداخته است. یافته‌ها و نتایج تحقیق نشان می‌دهدکه؛ در مواحهه امام؟ع؟ با رهبران و پیروان غلات، می‌توان رویکردهای متفاوتی ازجمله: جذبی، دفعی، تدافعی، استحفاظی و تهاجمی را مشاهده کرد. از این میان، «رویکرد دفعی» با 92 درصد، بیشترین بسامد و «رویکرد تدافعی» با 5 درصد کمترین بسامد را به خود اختصاص می‌دهند. در میان رویکردهای دوگانه نیز، «رویکرد دفعی _تهاجمی» دارای بیشترین مقدار و بسامد است. بسامد بالای این رویکرد‌ها در «فضای ساختاری» همراه با طرد و لعن‌های صریح، نفرین و... از سوی امام صادق؟ع؟، نشان از خطر جدی این جریان برای شیعه دارد. «غالیان» باعث انحراف در عقاید شیعه شدند، از این رو امام در مواجهه با سران این جریان به هیج وجه تسامح و مماشات نمی‌نمودند.

از کتب روایی شیعه در دلایل و براهین خداشناسی است که به نقل از مفضل یکی از یاران امام صادق از آن حضرت روایت شده و براساس نسخه‏های مختلف تصحیح و تحقیق و با تعلیقات علامه مجلسی چاپ شده است. این اثر حاوی یک‏دوره خداشناسی براساس دلایل و براهینی است که همه مردم می‏توانند با چشم ببینند و با دقت آنرا بشناسند از جمله نظم و کارکرد شگفت‏انگیز اعضا و جوارح بدن، خلقت پرندگان، چرندگان، خزندگان، حیوانات، کوهها، جنگلها، دریاها. امام از همه پدیده‏های طبیعی سخن می‏گوید و از هر کدام دلیلی برای اثبات وجود خدا می‏یابد. ویژگی دیگر این کتاب این است که در آن فلسفه و حکمت آفرینش پدیده‏ها و موجودات با زبانی ساده و قابل فهم بیان شده است.