جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در میان آثار ارزشمند باقی­مانده از امام صادق (ع)، نامه­ای خطاب به اصحاب در تمامی عصرها وجود دارد که توجه و عمل به آن مورد تأکید امام بوده است. در پژوهش حاضر، این نامه با روش تحلیل محتوا به‌صورت کمی و کیفی واکاوی شده است. حاصل این واکاوی آن است که حضرت بیشترین تأکید را روی واژه­ «طاعت» دارد. همچنین بر موضوعات «ارتباط با خداوند» و «شناخت اهل باطل» بسیار تأکید شده است. مضامین نامه قابل تقسیم به مضامین معرفتی و اخلاقی است. در بخش مضامین معرفتی و به تعبیر دیگر مضامین اعتقادی، با در نظر گرفتن شرایط مخاطبان، مباحث مرتبط با خداشناسی، امام شناسی و شناخت اهل باطل به‌گونه‌ای کارکردگرایانه به‌منظور حفظ بنیان فکری اصحاب بیان شده است. این نگاه کارکردی در بخش اخلاقی که از مباحث مرتبط با اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی تشکیل‌شده نیز، غالب است؛ به‌گونه‌ای که می­توان گفت: این نامه، طرح­ریزی اصول و راهکارهای کاربردی جهت حفظ و توانمندسازی اصحاب از طریق هم‌افزایی و هم‌اندیشی بوده است.

یکی از مهم‌‌ترین متون حدیثی که به نقش «استغاثه» در واقع شدن فرج اهل بیت؟عهم؟ می‌پردازد، «روایت فضل بن ابی قره» از امام صادق؟ع؟ است. سیمای کلی این روایت، اموری مانند داستان بشارت تولد حضرت اسحاق، تعجب جناب ساره از این بشارت، وعده عذاب الاهی برای بنی‌اسرائیل به سبب سخن جناب ساره، استغاثه و گریه چهل روزه بنی‌اسرائیل بر اثر طولانی شدن عذاب و خلاصی ایشان به واسطه استغاثه و جریان نجات‌بخشی و فرج با استغاثه و زاری شیعیان است. پژوهش حاضر که با روش توصیفی _ تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه‌‌ای ساماندهی شده است؛ روایت فضل بن ابی قره را از نظر «فقه الحدیثی» تحلیل کرده و پس از ذکر منابع، آن را اعتبارسنجی کرده است. سپس محتوای روایت را در چهار محور «بشارت تولد حضرت اسحاق؟ع؟ در منابع اسلامی و عهدین»، «تعجب ساره از وعده الاهی»، « جریان عذاب فرعونی در بنی اسرائیل و چگونگی رفع عذاب از ایشان» و «نقش دعا و استغاثه در تعجیل فرج اهل بیت؟عهم؟» بررسی و سرانجام میزان انطباق این گزارش را با قرآن، تاریخ و متون دینی اهل کتاب تحلیل کرده است.

کتاب حاضر مناظره و پرسش و پاسخهایی است پيرامون غيبت امام زمان عليه السلام و اثبات وجود و امامت آنحضرت، كه سيد محمود شكري آلوسي از بغداد در سه نوبت تقديم داشته و شيخ فضل الله شریعت با تفصيل و استدلال از آنها پاسخ گفته است.

معرفی کامل: بخش آغازین درآمد کتاب: این کتاب می‌کوشد ماهیت و ویژگی‌های اصلی اندیشه‌های فقهی امام جعفر صادق، عالم و فقیه برجستۀ مدینه در نیمهٔ اول قرن دوم هجری را شناسایی کند. در دوران خلافت امویان که از سال ۴۱ تا ۱۳۲ هجری قمری بر جهان اسلام حکومت کردند، گرایش‌های مختلفی در تفسیر و استدلال فقهی عمدتاً در حجاز و عراق پدیدار شد. نسلی از فقیهان به‌کمک محافل شاگردان وفادارشان مجموعه‌ای از مناظره و مباحثه را با طرفداران مواضع رقیب شکل می‌دادند. این روندها به‌تدریج به مشخصه‌های فکری و سپس طی چند دهه به مکاتب فقهی محلی تبدیل شدند. برخی از این مکاتب محلی توانستند پیروانی فراتر از خاستگاه خود بیایند و به دیگر بخش‌های جهان اسلام گسترش یابند. هریک از این مکاتب معمولاً به نام فقیهی برجسته در اوایل اسلام شناخته می‌شود که آغازگر، رهبر یا نمایندهٔ آن به شمار می‌آید. این مکاتب، کمک‌های ارزشمندی به جامعهٔ جوان مسلمان در [پیدایش و گسترشِ] نظرات فقهی‌اش کردند. اندک مکاتبی که از کوران حوادث زمانه گذر کردند، جوامع بزرگ پیروان خود را ساختند و تا دوران ما آگاهی‌بخشی به طرز تفکر فقهی مسلمانان را ادامه دادند. مکتبی که در پژوهش حاضر بر آن تأکید می‌شود، در اواخر دورهٔ خلافت امویان پدید آمده است. این مکتب به امام ابوعبدالله جعفر بن‌محمد الصادق فقیه مورد احترام اهل مدینه تعلّق داشت. چنان‌که معاصران وی نیز می‌دانستند، او از شخصیت‌‌های بزرگوار خاندان پیامبر (اهل‌البیت) به شمار می‌رفت. از زمان حیات وی، مکتبش به مکتب جعفری معروف بود و پیروانش جعفری خوانده می‌شدند. این مکتب در طول زمان مانند دیگر مکاتب فقهی اسلامی، مکتبی تثبیت‌یافته گردید که نظریهٔ فقهی خاص خود و روش‌های تجزیه و تحلیل متمایز از دیگران را داراست. این مکتب مظهر سنّت زنده‌ای است که سیزده قرن استمرار یافته، هم‌اکنون بیش از دویست میلیون پیرو در سراسر جهان دارد و میراث آن در هزاران کتاب نگهداری می‌شود که فهرست بلندبالایی از نظریات متفکران اصیل فقهی را در بر دارد؛ به‌ویژه در دو حوزهٔ تفسیر متون فقهی و قراردادها، این سنت تا حدی گسترش یافته که در مقایسه با همتایانش در سنت‌های فقهی اسلامی یگانه است. در نیم‌قرن گذشته آثار پرشماری به زبان‌های گوناگون برای معرفی این مکتب، تاریخ، نظریات و محتوای آن پدید آمده است؛ از جمله یک تک‌نگاری به زبان انگلیسی که در سال ۱۹۸۴ از این نویسنده منتشر شد. اما همگی این آثار، بر مراحل بعدی مکتب، و شکل توسعه‌یافته و گسترش‌یافته‌اش متمرکز شده است. هدف پژوهش حاضر به عنوان تألیفی در زمینهٔ تاریخ اندیشه این است که چگونگی آغاز این مکتب را نشان دهد و پیشینه‌ای ترسیم کند که آن را بازنماید. (منبع: کانال تلگرام انعکاس / ترجمه: علیرضا دهقانی) به نقل از مرکز و کاتابخانه مطالعات اسلامی به زبانهای ازوپایی و: https://al-bayan.ir/analysis/1-397/

درآثار عرفانی قیامت دارای پنج نوع ومرتبه است ودراین بین ، ازقیامت صغری وکبرای انفسی به عنوان دونوع قیامت عرفانی یاد شده است. اما قیامت صغرای انفسی درقالب موت اختیاری وظهور حقایق برزخی برای سالک قبل از فنای تام ووصول به خدا ، تحقق می یابد. واکاوی این نوع قیامت درمعارف اهل بیت (علیهم السلام) وازجمله حضرت امام صادق(علیه السلام) دغدغه این پژوهش است. زیرا بازیابی مدعیات عرفانی درقرآن وسنت، هم، براعتبار این مدعیات می افزاید وهم ازحقایق مزبور به عنوان خاستگاه اصلی عرفان اسلامی ، پرده برداری می کند. داده های پژوهش نشان می دهد که دربیانات آن حضرت ، هم به صراحت برارزشمندی وصول به مقام "موت اختیاری"، دستور داده شده وهم به"جهاد اوسط واکبر" وبه دنبال آن "موت اوسط واکبر" به عنوان مقدمات وبستر لازم برای رسیدن به این مقام توصیه گردیده است.ازاینرو چنانکه در این تحقیق آمد، بخشی از معارف امام صادق(علیه السلام) به موضوع قیامت صغری انفسی یا موت اختیاری پرداخته ودر برخی ازاین روایات بصراحت به تلاش برای تحقق موت ارادی و رسیدن به آثار و کمالات آن دستور داده شده است.

کتاب مناقب آل ابی‎طالب، حاوی احادیث منتسب بسیاری به امام صادق(ع) است که تصویری همه‏ جانبه از شخصیت و حیات آن حضرت ارائه می‏ دهند. مضمون این احادیث متفاوت بوده و گستره وسیعی از سخنان و اتفاقات زمان حیات امام ششم اعم از: نصایح اخلاقی، پاسخ به پرسش‎های علمی متنوع، معجزات و امور خارق‎العاده، فضائل علمی و اخلاقی را در بر می‏ گیرد. عدم انجام نقد سندی، متنی و محتوایی احادیث مذکور به صورت علمی درگذشته باتوجه‌به جایگاه رفیع علمی و مذهبی امام ششم(ع) در نزد دو مذهب و نیز استناد اهمّ کتب روایی متقدّم و متأخّر به روایات این کتاب، ضرورت موضوع مورد تحقیق را دوچندان می‎سازد. گستره احادیث منتسب به امام ششم در کتاب مناقب آل أبی‎طالب موجب ایجاد این پرسش می‎شود که آیا امکان ترسیم نمایی صحیح و روشن از سخنان، اعمال و وقایع حیات امام ششم بر اساس آن روایات وجود دارد؟ لذا پژوهش حاضر با روشی تحلیلی، سند و متن روایات منتسب به امام صادق تبارشناسی نموده و نظریات محدّثین دو مذهب درباره محتوای این احادیث، را مورد نقد قرار داده است به این هدف که تصویری صحیح از فضائل، معجزات و زندگانی امام ششم بر اساس کتاب مناقب آل ابی‌طالب، اثبات و استخراج شود. نهایتاً بیشتر روایات منتسب به امام صادق در کتاب مناقب آل أبی‏طالب دارای ضعف سندی، متنی و محتوایی از جهت وجود راویان ضعیف، مهمل و مجهول، تناقض‎های متنی و مغایرت با معیارهایی همانند: عقل، قرآن، سنت، تاریخ و موارد قطعی علمی، بوده و در نتیجه امکان ایجاد نمایی صحیح از سخنان، شخصیت و وقایع زندگی ششمین پیشوای مذهب شیعه با تکیه و استناد به احادیث مروی در این کتاب، وجود ندارد.