جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عصر امام صادق(ع) به سبب شرایط سیاسی و اجتماعی خاص، عصر شکوفایی و تحکیم مبانی فکری و عقیدتی شیعه است. به جهت اهمیت این دوران و نقش آن حضرت در حفظ مواریث اهل بیت(ع) در این پژوهش نگاهی گذرا به حیات فردی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی امام صادق(ع) افکنده و به چگونگی مواجهه آن حضرت با شرایط خاص آن دوران و برخورد ایشان با فرق و مذاهب گوناگون پرداخته، آنگاه شیوه و روش تفسیری آن حضرت مورد بررسی قرار گرفته است. امام صادق(ع) برای تفسیر و تبیین آیات الهی، انواع گوناگون تفسیر قرآن به قرآن، همچون تفسیر صدر و ذیل آیه به یکدیگر، شرح و بیان آیات مجمل، تبیین آیات ناسخ و منسوخ و تفسیر آیات متشابه را بکار برده است. افزون بر تفسیر قرآن به قرآن ، در شیوه تفسیری آن حضرت، تفسیر قرآن به سنت، تفسیر قرآن از راه بیان نمونه ها و مصادیق، تبین معانی باطنی قرآن، تفسیر قرآن با برهان عقلی، تفسیر قرآن به لغت و علوم ادبی، بیان اسباب نزول ، شرح جریان تاریخی آیات قرآن، تفسیر قرآن با استفاده از تمثیل و استناد به آیات قرآن در بیان احکام و معارف الهی مشاهده می گردد. در این پژوهش با ذکر نمونه هایی از روایات امام صادق(ع) به بیان ویژگی های روش تفسیری آن حضرت پرداخته، آنگاه از سوره حمد تا پایان جزء اول قرآن روایات تفسیری امام صادق(ع) در ذیل آیات مربوط به آن مورد بررسی قرار گرفته و به شیوه و روش تفسیری آن حضرت اشاره شده است.

پایان نامه حاضر در چهار فصل به بررسی روایات تفسیری امام صادق(ع) ذیل جزء دو قرآن کریم پرداخته است: در فصل اول کلیاتی درباره تعریف موضوع، تعریف مصطلحات (سندی، رجالی، دلالی) آمده است. فصل دوم به روایات تفسیری مروی از امام صادق(ع) اختصاص دارد. این روایات از کتب تفسیر روایی شیعه یعنی تفاسیر برهان، صافی، عیاشی، قمی و نورالثقلین جمع آوری، سندیابی، استخراج و استدراک مأخذ شده و نیز لغات مشکل ترجمه و آدرس آیات موجود در متن حدیث یاد شده است. در فصل سوم شرح حال رجال و در فصل چهارم تحلیل متن احادیث از نظر سند و محتوا آمده است.

نوشتار حاضر که بر اساس مدارک معتبر فریقبین تهیه شده است، جایگاه، اهل ( ع ) را به اعم و امام صادق ( ع ) را به طور احص در سرنوشت دینی و فرهنگی مسلمین و نقش انها را در جلو گیری از ا نحراف و مبارزه با منحرفین مورد بررسی قرار داده است . این رساله در هشت فصل تنظیم شده است . مقام منزلت اهل بیت ) حساسیت اهل بیت در برابر انحرافات، عصر امام صادق ( ع ) بر خورد امام صادق با معتزله و اسرائیلات، انحراف کلامی از دیدگاه امام صادق (ع) غلات، صوفیه و برخوردامام صادق ( ع) با انها، مواجه اهل بیت باالحاد، از مابحث مطروحه در این رساله می باشد.

دانشگاه امام صادق (علیه السلام) مانند هر مرکز علمی دیگر وظیفه مهم تحقیق و پژوهش را برای پیشرفت و نیز همگامی با تغییر و تحولات بعهده دارد. اما از سوی دیگر این دانشگاه یک رسالت مهم و تقریبا منحصر بفرد دیگری نیز دارد و آن تربیت متخصصین متعهد است که با تلفیق علم و دین در عرصه آموزش و پژوهش، نظرات اسلام را در زمینه علوم دانشگاهی (بویژه علوم اجتماعی - انسانی) که برای خدمت به جامعه بکار می روند ارائه نمایند؛ این مسئولیت خطیر با نظام تحقیق و پژوهش مناسب به انجام می رسد. این تحقیق در صدد آنست که که با الگوگیری از مکتب علمی امام جعفر صادق (علیه السلام) برای این دانشگاه، یک نظام پژوهشی پیشنهادی ارائه کند. الگوی پژوهشی مکتب علمی آن حضرت به روش تئوری سازی داده بنیاد که یک روش تحقیق کیفی جدید است تدوین و ارائه می شود. همچنین بمنظور بهره گیری از تجارب موفق، وضعیت چندین دانشگاه برتر دنیا نیز مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت نیز سه الگوی مکتب علمی آن حضرت، وضعیت فعلی دانشگاه و دانشگاه های برتر دنیا با یکدیگر در قالب رویکرد سیستمی تلفیق و ارائه می شوند. در الگوی تدوین شده از مکتب علمی آن حضرت، بر سه رکن آموزش (روایت)؛ پژوهش (درایت) و عمل کردن به آموخته ها (رعایت) تاکید بیشتری وجود دارد. مقوله محوری الگو، که موتور محرکه نظام پژوهشی است اجتهاد و استنباط از طریق درایت، تفکر و تدبر می باشد که منجر تولید علم و دانش می شود. بدین صورت که ائمه معصومین (علیهم السلام) که مخازن علم الهی هستند اصول و کلیات را بیان می فرمایند و از طریق تفکر و تدبر روشمند باید جزئیات و فروع را استنباط کرد.

موضوع تحقیق پایانی سیره اخلاقی و سیاسی امام صادق ( ع) می باشد. که با توجه به نگرش، تحقیق بنیادی و بر اساس راهبرد، توصیفی و در حوزه راهکار روشی است کتابخانه ای. پژوهشگر در این تحقیق به دنبال روشی منطقی، عقلانی و شرعی برای تمامی واکنش ها و ارتباطات محتمل بین خود و حقایق زندگی و این هدف را از تحلیل و توصیف چگونگی رفتار حجت خدا در ابعاد مختلف زندگی می جوید. به همین جهت دامنه تحقیق او سیره اخلاق فردی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی امام جعفر صادق ( ع) را به عنوان برجسته ترین الگو در بر می گیرد. و دریافته است در نظام تربیت امام جعفر صادق ( ع) همان اندازه که به علم اهمیت داده شده است، به عمل نیز اهمیت داده شده است. وی برای دستیابی به اطلاعات فوق الذکر به کتب حدیثی، تاریخی و سیره ای که به توصیف و تحلیل رفتاری حضرت پرداخته مراجعه نموده است. علاوه بر آن محقق بر آن شد، بداند بر چه اساس این مکتب را مذهب جعفری می نامند و دریافت در عصر حضرتش بنا بر شرائط مساعد اجتماعی زمینه طرح و گسترش فقه اهل بیت ( ع) فراهم گردید و هزاران دانش پژوه فقه بر حزوه درسی امام جعفر صادق ( ع) شتافتند و فقه اهل بیت ( ع) را با خود به اقصی نقاط سرزمین های اسلامی و غیر اسلامی انتشار دادند و بر این اساس مذهب جعفری در فقه بنیان گرفت. واژگان کلیدی عبارتند از: امام، صادق، سیره، اخلاق، سیاست.

واژه ی مقدس و مبارک ( شیعه) که در آیات نورانی قرآن و در کلمات درّ بارپیامبر اسلام و ائمه معصومین ( علیهم السلام) به کاررفته نام مذهب پیروان مکتب اهل بیت است . به جرات می توان گفت که شناخت اسلام ودرک مفاهیم اسلامی با شناسایی تاریخ اسلام خصوصا سیره پیامبر و ائمه معصومین ( علیهم السلام ) و بررسی تاریخ شیعه ارتباطی تنگا تنگ دارد و این موضوع در طول قرون گذشته در مراکز علمی ، توسط علماء ودانشمندان شیعه مورد توجه و اهتمام جدی بوده است ودر روزگار کنونی اهمیت افزون تری یافته است زیرا برای یک دانش پژوه علاوه بر اطلاعات تحقیقی و عمیق نسبت به تاریخ اسلام به بحث های استدلالی و تخصصی پیرامن شیعه و چگونگی پیدایش ان و شبهاتی که از طرف مخالفان این مکتب مطرح می شود و نیز داشتن پاسخ های آن لازم و ضروری است . لذا در راستای این رسالت اثر حاضر تحت عنوان ( شیعه در زمان امام صادق( علیه السلام) نگارش یافته است چون بهترین و ماندگارترین ایامی که شیعه در طول تاریخ ائمه معصومین ( علیها السلام) به خود دیده همین دوران امام صادق ( علیه السلام) است . عصر آن حضرت یک عصر منحصر به فرد و زمان نهضتهای سیاسی و انقلابهای فکری است و به این علت که بسیاری از این نهضتها اسلام را تهدید می کردند یکی از ابعاد و مسائل مهم دوران حضرت صادق ( علیه السلام ) به شمار می روند . واژگان کلیدی : شیعه ، تشیع، امام جعفر صادق ( علیه السلام) ، امامیه ، شیعه جعفری

پژوهش شامل موارد ذیل است : بررسی زندگانی امام جعفر صادق (ع) از نظر اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شامل امیران مدینه در روزگار امویان و عباسیان در زمان امام صادق (ع)، امام صادق و امامت، امام صادق و شرایط خاص فرهنگی، چرا و چگونه مکتب تشیع جعفری نامیده شد؟، تاریخ ورود امام به مکتب علم، محل تدریس امام، تعداد شاگردان، نحوه تدریس، دامنه علم امام، آثار امام و برجسته ترین شاگردان امام جعفر صادق (ع) به ترتیب حروف الفبا.‬

این رساله به درس های اخلاق استاد فرزانه حضرت آیت الله محمد تقی مصباح یزدی دام ظله العالی اختصاص دارد و در 28 درس تنظیم شده است: درس اول: در این درس به موضوعاتی چون: گرایش فطری انسان در تقرب به خدا، پیروی از اهل بیت(علیه السلام) به عنوان عرفان حقیقی، بزرگ ترین خطر تهدیدکننده سالک الی الله و برخی از ویژگی های دوستان اهل بیت(علیه السلام) پرداخته شده است. درس دوم و سوم: این دو درس به عوامل وادارکنندة محاسبه نفس اختصاص دارد. درس چهارم: نگاه مؤمن به دنیا. درس پنجم: دعوت اهل بیت(علیه السلام) با رفتار و گفتار. درس ششم: نشانه های ایمان و مؤمن حقیقی. درس هفتم: رابطه ابزارانگاری دین و جهل دینی. درس هشتم: ثمرات استقامت در دینداری. درس نهم: شرط نجات بخش بودن ولایت اهل بیت(علیه السلام). درس دهم: خوف و رجا. دس یازدهم: شادی از دیدگاه اسلام. درس دوازدهم: دام های شیطان. درس سیزدهم: برحذر بودن از چند اخلاق ناپسند. درس چهاردهم: پاداش های بزرگ برای شیعیان واقعی. درس پانزدهم: شیعه از منظر امام صادق(علیه السلام). درس شانزدهم: گناه مغفور و نیکی مقبول. درس هفدهم: راه رسیدن به جوار الهی. درس هجدهم: چند نکته و سفارش اخلاقی. درس نوزدهم: عاقل، برحذر از تملق جاهل. درس بیستم: رابطه مؤمن با دنیا و مادیات. درس بیست و یکم: رابطه مؤمن با مؤمنان دیگر. درس بیست و دوم: پندهایی برای خردورزان. درس بیست و سوم: سفارش های عیسی بن مریم(علیه السلام) به حواریون. درس بیست و چهارم: اخلاق سالکان. درس بیست و پنجم: خدا و آخرت (غایت افعال مؤمن). درس بیست و ششم: نماز مقبول و آثار آن. درس بیست و هفتم: بحثی پیرامون حیا. درس بیست و هشتم: محبت اهل بیت(علیه السلام) پایه محکم اسلام.