جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرور > مرور اعلام
>
عین القضات همدانی, عبدالله بن محمد (از بزرگان مشایخ صوفیه و از دانشمندان اوایل قرن ششم هجری، شافعی مذهب، پیرو طریقت احمد غزالی، عارف و صوفی), ۴۹۲ق.همدان ۵۲۵ ق.همدان
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 134
رویکردهای مواجهه با تنوع ادیان: بررسی دیدگاه عین‌القضات همدانی
نویسنده:
سید محمود یوسف ثانی ، بنفشه رضایی نیارکی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
چکیده :
عین‌القضات به مسئله کثرت ادیان توجه خاص نشان داده و برای توجیه وجود این کثرت نظرپردازی کرده است. او با تقسیم دین به دو قسم حقیقی و تقلیدی و مرتبط دانستن قسم نخست به متن تعالیم انبیا و پایه گذاران ادیان و قسم دوم به عامه پیروان آنها نظریه خود را بنا نهاده است. از نظر او دین حقیقی، که حاصل شهود و رؤیت پیامبران نسبت به متن حقیقت است، امری واحد و برکنار از کثرت است. کثرت صرفاً در عقاید عامۀ پیروان ایشان ظهور می‌کند، یعنی کسانی که اکثراً در طول زمان برداشت‌های ناصواب یا تلقیات متفاوت از تعالیم انبیا پیدا می‌کنند، که بخشی از آن نیز اجتناب‌ناپذیر است. با گذشت زمان طبیعتاً هر چه بیشتر از آن تعالیم فاصله گرفته شود، اختلاف و نزاع نیز افزایش می‌یابد. راه‌حل اصلی او برای عبور از این کثرت و یا قبول آن به عنوان امری ناگزیر، نخست ترک عادت و تقلید و بازگشت به سرچشمه تعالیم انبیا از طریق شهود و رؤیت باطنی است، و دیگر پذیرش این واقعیت که از سخن واحد امکان برداشت‌ها و تلقیات گوناگون وجود دارد و باید این امکان و لوازم آن را به رسمیت شناخت و کثرت ادیان و عقاید را پذیرا شد. در پژوهش حاضر تلاش شده است دیدگاه عین‌القضات درباره موارد یادشده شرح و بسط داده شود.
صفحات :
از صفحه 93 تا 107
مشخصات اثر
گسست حقیقت و معرفت در تمام مراتب آن‌ از منظر عین‌القضات
نویسنده:
محسن موسوی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
پژوهش حاضر به گسست و عدم انطباق حقیقت و مراتب معرفت انسانی می‌پردازد. منظور از مراتب شناخت در اینجا انواع ادراکاتی است که عین‌القضات دربارة آن‌ها سخن گفته است که به ترتیب عبارتند از: ادراکات حسی، وهمی، عقلی و معرفت عرفانی. هدف از چنین پرداختی یافتن میزان انطباق هر یک از انواع ادراکات انسان با امر واقع و حقیقت عالم است. برای نیل به این هدف از روش توصیفی ـ تحلیلی بهره برده‌ایم. عین‌القضات عموماً دو شناخت عقلی و معرفت عرفانی را به‌عنوان ادراکات اصلی انسان مدنظر دارد و دو ادراک حسی و وهمی را بیشتر به‌عنوان مقدمه‌ای برای ادراک عقلی مورد توجه قرار می‌دهد. از منظر انطباق با واقع، شناخت عقلی تنها امکان شناخت مطابق با واقع از محسوسات را داراست و به عالم ماورای محسوس و حالات انسانی تنها به طریقی تمثیلی آگاهی دارد که نمی‌توان آن را مطابق با واقع دانست. در مورد معرفت عرفانی هر چند امکان یافتِ حقایق ماورای عالم محسوس وجود دارد، اما این انطباق از یک زاویه‌دید انسانی حاصل می‌شود که با حقیقت عالم مطابقت تام ندارد. می‌توان این عدم انطباق را در تبیینی که قاضی در نسبت صفات با ذات الهی، ارزش‌گذاری بین صفات، جایگاه ابلیس و ادراک محبت خداوند نسبت به بنده ارائه می‌دهد، مشاهده کرد. خروج از این زاویه‌دید و رسیدن به مرتبة فنا امکان ادراک حقیقت عالم را حاصل می‌کند که البته در این حالت نسبت دادن ادراک به انسان بسیار دشوار خواهد بود.
صفحات :
از صفحه 233 تا 251
مشخصات اثر
صدور کثرت از وحدت در دیدگاه‌های هستی‌شناختی ابوحامد غزالی و عین‌القضات همدانی.
نویسنده:
سمیه خادمی ، علی سنایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
چکیده :
دربارۀ مراتب آفرینش و صدور کثرت از وحدت، دیدگاه‌های مختلفی در تاریخ اندیشه اسلامی مطرح شده است؛ از این میان، ابوحامد غزالی و عین‌القضات همدانی، با وجود مخالفت با دیدگاه سنت نوافلاطونی، مبنی بر نظریه صدور فیض و قاعده الواحد، کوشیده‌اند با حفظ جنبه‌های نظری، به شیوه‌ای اشراقی و با بحث نور و تجلّی، این مسئله را حل کنند. پژوهش حاضر به روش تطبیقی- تحلیلی و با هدف بررسی آرای هستی‌شناختی غزالی و عین‌القضات در بحث صدور کثرت از وحدت، نشان می‌دهد که «روح اعظم» در دستگاه هستی‌شناسی عین‌القضات با «مُطاع» از دیدگاه غزالی، شباهت دارد. «روح اعظم» عین القضات و «مُطاع» غزالی، به امر الهی اشاره دارند که مسئول آفرینش و تدبیر جهان است و در هر دو دیدگاه، می‌تواند مصداقی از نور محمّدی باشد که نخستین تجلّی نورالانوار است؛ که غزالی به جنبه معرفتی آن، و عین‌القضات بر جنبه هستی‌شناختی‌ آن، تأکید داشته است. اگرچه «مُطاع» و «روح‌اعظم»، هر دو ماهیتی مشابه «عقل اول»، نزد سنت نوافلاطونی دارند، اما چون نسبت آن‌ها با خدا، مانند نسبت نور به منبع نور است، فاقد وجود حقیقی‌ و فاعلیّت‌اند. به همین‌علت، هر دو اندیشمند با رد مراتب خطی و ترتیبی آفرینش، دیدگاه مباشرت یا معیت حق با خلق را مطرح می‌سازند.
صفحات :
از صفحه 439 تا 464
مشخصات اثر
جایگاه عشق الهی در ارزشمندی زندگی با تأکید بر نگرش عین القضات همدانی
نویسنده:
حسین جماعتی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
یکی از مسائل بنیادین معرفتی انسان امروزین، معناداری و ارزشمندی زندگی است که با تکامل معنوی و سعادت انسان مرتبط است. لذا هرگونه ارتباط و دلبستگی شایسته با پروردگار، منبع وجود و کمال برتر، ارزش زندگی است. یکی از راه‌های ارتباط با خدای تعالی و قدم نهادن در مسیر توحید حقیقی، عشق الهی است. نوشتار پیش‌رو، با هدف نشان دادن سرچشمه بودن خداوند به عنوان یگانه مبدأ ارزشمندی زندگی، جایگاه عشق الهی در ارزشمندی زندگی را با تأکید بر تبیین نگرش عین القضات همدانی به صورت توصیفی-تحلیلی بررسی کرد و به این نتیجه دست یافت که گستره و ساحت این مفهوم در بینش عرفانی عین القضات به گونه‌ای است که عشق مجازی عفیف که آلوده به خواهش‌های جسمانی نباشد تا عشق الهی را در بر می‌گیرد و سیر تکاملی دارد؛ در نتیجه، همواره سطح ارزش زندگی که مبدأ و مقصد و بستر آن عشق الهی است، پرورش و بالندگی پیدا می‌کند و آثاری همچون حیات و لطافت روح، خدابینی بجای خودبینی، دوستی با دوستدار معشوق و تسلیم و اطاعت محض از معشوق ازلی را به دنبال دارد.
صفحات :
از صفحه 73 تا 103
مشخصات اثر
"تحلیل گفتمان تمهیدات عین‌القضات همدانی» (با رویکرد نورمن فرکلاف)
نویسنده:
محبوبه مباشری ، فائزه واعظ زاده
نوع منبع :
نمایه مقاله
چکیده :
تمهیدات مهم‌ترین اثر عین القضات همدانی، عارف آزاداندیش عصر سلجوقی و یکی از معروف‌ترین آثار عرفان اسلامی است که در تحقیق حاضر با رویکرد «تحلیل گفتمان انتقادی» نورمن فرکلاف بررسی شده است. هدف تحقیق پاسخ به این پرسش‌ها بوده است که نظم گفتمانی ایران عصر سلجوقی در «تمهیدات» چگونه بازتولید شده است؟ کردارهای گفتمانی تمهیدات بازتاب کدام‌یک از کردارهای اجتماعی است؟ و راهکار عین القضات برای برون‌رفت از گفتمان سلطه و تعصب روزگار سلجوقی چیست؟ نتایج نشان می‌دهد که نظم اجتماعی عصر سلجوقی که مبتنی بر سلطه حاکمان سیاسی بر مردم، علمای دینی بر پیروان و مشایخ صوفیه بر مریدان و بیانگر انواع طبقه‌بندی اجتماعی است، در تمهیدات با بهره‌گیری از «نام دهی» مشارکان بازتاب یافته است. عین القضات با استفاده از دو ژانر از پیش موجود «تفسیر قرآن» و «وعظ» که دو کنش فرهنگی و اجتماعی جداگانه به شمار می‌رفتند، ضمن القای باورهای خویش به مخاطبان، در تقابل با گفتمان‌های موجود، پادگفتمان ایجاد کرده و حتی از جایگاه منتقد اجتماعی و ایده پرداز، برای برون‌رفت از گفتمان سلطه، خشونت و مذهب گرایی متعصبانه روزگار خویش، ایده جدید معرفت و «عشق» را طرح کرده است. کاربرد جمله‌های خبری، الگوهای ویژه امری و پرسشی تمهیدات نشان می‌دهد که در این تقابل گفتمانی، جایگاه عین القضات از موضع اقتدار است؛ اقتدار معرفتی در برابر اقتدار سلطه و اقتدار عشق در برابر اقتدار تعصب و خشونت. این ویژگی‌ها تمهیدات را از جایگاه تعلیمی و تفسیری فراتر می‌برد و حتی برای آن رسالت اجتماعی نیز قائل است.
مشخصات اثر
پیامدهای سیاسی فهم عین‌القضات همدانی از مقوله جبر و اختیار
نویسنده:
آرش امجدیان ، یدالله هنری لطیف پور ، محمدعلی قاسمی ترکی
نوع منبع :
نمایه مقاله
چکیده :
بحث از جبر و اختیار و دلالت‌های معرفتی آن، از مباحث مناقشه‌برانگیز در تاریخ اندیشه ایران و اسلام بوده‌است. در این بین عمده‌ پژوهش‌های موجود، به غلبه اندیشه تقدیر‌گرا در تاریخ فکر سیاسی و عرفانی ایران تأکید داشته‌اند. عین‌القضات همدانی یکی از برجسته‌ترین متفکران سنت عرفانی در دوران میانه‌ اسلام و نیز از پرشورترین و جسورترین منتقدان نظام سلجوقی است که به موضوع جبر و اختیار توجه داشته‌است. یکی از بنیان‌های مهم معرفتی که می‌توان با اتکاء به آن اندیشه سیاسی متفکران را بررسی کرد، درک هر اندیشمند از مقوله‌ جبر و اختیار ـ ‌‌به‌عنوان وجه مهمی از انسان‌شناسی‌ـ است؛ از این‌رو در نوشتار پیش‌رو کوشیده شده در چارچوب رهیافت دلالتی، انسان‌شناسی عین‌القضات همدانی با هدف فهم دلالت‌های سیاسیِ درک وی از مقوله جبر و اختیار مورد واکاوی قرار گیرد. پرسش اصلی مقاله این است که پیامدهای سیاسی فهم عین‌القضات همدانی از مقوله جبر و اختیار کدام‌اند؟ دستاورد مقاله این است که عین‌القضات پس از تعیین خصلت جبری برای عالم الهیّت و تفکیک ماهیتیِ عالم آدمیّت از آن؛ با تأکید بر ذاتی بودن اختیار در وجود آدمی، دیدگاه غالب و فضای تک‌اندیش و جبرگرای زمانه‌اش را مورد نقد و نکوهش قرار داده‌است. یافته‌های پژوهش، در عین حال، می‌تواند نمونه نقضی باشند بر روایت‌هایی که کلیت تاریخ فکر و فرهنگ سیاسی ایران را باورمند به تقدیرگرایی‌ ارزیابی کرده‌اند.
مشخصات اثر
هستی‌شناسی عین‌القضات همدانی در نسبت میان حکمت، شریعت و عرفان
نویسنده:
سمیه امیری ، عباس احمدی سعدی ،محمدعلی اخگر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
چکیده :
عارفان در طول تاریخ، اغلب، رویکردهای متفاوت و گاه متعارضی با فلاسفه و متکلمین داشته‌اند. عین‌القضات همدانی با وجود شهرت بیشترش در عرفان، آراء فلسفی و کلامی عمیق و قابل توجهی دارد. هدف پژوهش حاضر، شناخت مبانی فلسفی، عرفانی و کلامی ایشان در حوزه‌های ‌هستی‌شناسی، با روش توصیفی- تحلیلی است. این پژوهش نشان می دهد که عین‌القضات همدانی توانسته است در دو ساحت فرایند ادراک شهودی و ساحت فرایند تبدیل شهود به گزاره، سخن بگوید و معرفت و دانشی را که مستقیماً و بی‌واسطه تجربه کرده، با دلیل و برهان قابل فهم کند. همچنین عین‌القضات در طرح اندیشه‌هایی نو، در حوزه مذکور پیش‌رو بوده است؛ مانند تجلّی واحد در ‌هستی‌ و وحدت وجود، رابطه بین جسم و جان در انسان‌شناسی، استفاده زیاد از تأویل در فهم آیات قرآن، نافرمانی ابلیس در سجده نکردن به انسان که او این را ناشی از عشق راستین به معشوق ازلی و نیز جریان قلم تقدیر الهی می‌داند. نگاه فلسفی و کلامی این عارف، در آثارش به خصوص تمهیدات، نامه‌ها و زبده الحقایق، مجال ظهور یافته است.
صفحات :
از صفحه 68 تا 87
مشخصات اثر
بررسی و تحلیل بینامتنیت قرآنی در تمهیدات عین القضات همدانی (بر اساس نظریه ژرار ژنت)
نویسنده:
بهزاد اویسی ، مصطفی گرجی ، حسن سلطانی کوهبنانی ، علی پدرام میرزایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
چکیده :
بینامتنیت از نظریه­های ادبی معاصر است که به بررسی حضور یک متن در متن دیگر می­پردازد. براساس این نظریه هیچ متن مستقلی وجود ندارد؛ بلکه تمام متون برگرفته از پیش متن‌ها و یا متون هم عصر خود هستند، لذا نویسنده، خالق اثر خود نیست و تمام بن مایه­های فکری و اعتقادی خود را از متون پیشین اخذ می­کند. ژرار ژنت با تبیین و تقسیم بندی بینامتنیت، آن را از یک نظریه صرف ادبی وارد حوزه عملیاتی و نقد متون کرد. با توجه به تاثیر بارزِ متون مقدس بر متون هنری و ادبی، عرفا و متصوفه بسیاری از مایه‌های فکری خود را از قرآن به عنوان ابرمتن و متن مقدس وام گرفته‌اند. در این میان عارفانی همچون عین القضات در تمهیدات به کرات از بینامتنیت قرآنی بهره برده اند که بسیاری از سرچشمه‌های فکری و اعتقادی و حتی ادبی او را می‌توان در قرآن کریم رصد و پیدا کرد. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌های، بینامتنی قرآنی را در تمهیدات عین القضات می­کاود. حاصل این بررسی نشان می­دهد که پیوندی محکم و ناگسستنی به صورت بینامتنیت آشکار و ضمنی بین قرآن و تمهیدات وجود دارد و تأثیرات معنوی و لفظی زیادی در ذهن و زبان عین القضات و تمهیدات برجای نهاده است. بینامتنیت قرآنی در تمهیدات به صورت‌های صریح (آشکار) و ضمنی وجود دارد. آمارهای استخراج شده نشان می­دهد که بیشترین استفاده از اقتباس جزئی، واگیری واژگانی و بینامتن ضمنی تلمیح است. توجه به آمار و تفکر حاکم بر تمهیدات که از نوع کتاب‌های عرفانی و تأویلی است، ایجاب می­کند نویسنده پیش‌متن را به صورت جزئی انتخاب و در متن خود حل و تحلیل کند تا نتیجه دلخواه خود را از بینامتن با توجه به صورت و معنای آیات قرآنی بازنمایی کند.
صفحات :
از صفحه 18 تا 36
مشخصات اثر
کیمیای اخلاق در غزالی
نویسنده:
شهین اعوانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
تهران: موسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران,
چکیده :
مهم ترین موضوع در دو اثر اصلی برجای مانده از امام محمد غزالی یعنی کیمیای سعادت و احیا علوم الدین، اخلاق است. او در آن دسته از مباحث اخلاقی که بین شرع و عقل اختلاف است، جانب شرع را می گیرد و در عین حال محاسن اخلاقی و تهذیب اخلاق را امری اکتسابی و تربیتی می داند و معتقد به دگرگونی اخلاق است. مقاله در صدد تبیین این موضوعات است که اولا از نظر غزالی جایگاه اخلاق در تقسیم بندی علوم کجاست؟ و ثانیا چگونه در تفکر او، اصول اخلاقی و شرعی کاملا منطبق اند و در عین حال تهذیب اخلاق بر پایه عرفان، رکن اصلی کمال اخلاقی است؟
صفحات :
از صفحه 5 تا 23
مشخصات اثر
سیری در افکار و اندیشه های احمد غزالی
نویسنده:
سیده مریم ابوالقاسمی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه شهید بهشتی,
چکیده :
از جمله شخصيت های كم نظيری كه در قرن پنجم هجری پا به عرصه وجود نهاد، احمد غزالی است. اين شخصيت با آن كه تاثير فراوانی در ادب فارسی و عرفانی از خويش برجای نهاده است اما آن چنان كه سزاوار و شايسته بود شناخته نشده است. از احمد غزالی آثار متعددی بر جای مانده است اما كتاب سوانح العشاق او از ارزش و اهميت خاصی برخوردار است؛ زيرا زبده افكار و مهمترين انديشه ها و تفكرات او را بايد در اين كتاب سراغ گرفت. سوانح از گنجنه های با ارزش ادب فارسی محسوب می شود كه در باب عشق و حالات گوناگون آن به رشته تصنيف در آمده است. نثر اين كتاب در بسياری از موارد به شعر نزديك شده و با احساسات و تخيلات شاعرانه گره خورده است. وجد و شور ذوق و سرمستی نويسنده را كاملا می توان از سطر سطر جملات كتاب مشاهده نمود. بسياری از حقايقی كه در سوانح بيان شده حاصل تجارب چندين و چند ساله غزالی در امر سير سلوك است. او نه تنها در مسير عشق و عرفان صاحب نظر است بلكه در علم روانشناسی و موشكافی روان افراد نيز از تبحر استادی خاصی برخوردار است. در باب اهميت و ارزش اين كتاب همين بس كه در آثار مشهور بعد از خود تاثير بسزايی بر جای نهاده است. با آنكه محور اصلی اين كتاب در باب عشق است اما بسياری از حقايق و اصطلاحات عرفانی با ديدی كاملا روشن بينانه و مبتكرانه مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
صفحات :
از صفحه 233 تا 252
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 134