جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فاقد چکیده

دوران فعالیت علمی و فرهنگی تابعین که بعد از دوره صحابه وقبل از شکل گیری مذاهب فقهی ومکاتب حدیثی،کلامی وتفسیری زیسته اند، از اهمیت بسیاری برخوردار است چرا که با توجه به شرایط پیش آمده ای چون منع کتابت حدیث وضرورت انتقال شفاهی آن بین نخبگان مسلمان، ایشان (تابعین) انتقال دهندگان منبع دوم شریعت(سنت)به جمع آورندگان آن بوده اندکه پس ازصدور فرمان تدوین حدیث، آن را گرد آوری ومدون ساختند. از سوی دیگر تفکیک تدریجی میان مولفه های دانش های متنوع دینی مانند فقه، کلام و ... از دل حدیث ، اندک اندک در این دوره آغاز شده و لذا این دوره از این جهت نیز در تاریخ علوم اسلامی حائز اهمیت است. این عصر مهم تقریباً مقارن دوره امامت امام سجاد(ع) امام باقر(ع) بوده است و لذا بخش قابل توجهی از تابعین در محضر این دو امام شاگردی کرده اند. این امر به روشنی موجب اثر بخشی محضر علمی این امامان برروند فعالیت های علمی و فرهنگی جهان اسلام گردیده است. گرچه گستره تاثیر آنان بر فرهنگ و تمدن شیعی محل هیچ ابهام و تردیدی نیست، اما به نظر می رسد بررسی وسعت اثربخشی این دو امام بزرگوار و شاگردان آنها بر فرهنگ عامه، موضوعی در خور توجه و شایسته پژوهش باشد. این پژوهش این اثر بخشی را در چهار مولفه علمی یعنی حدیث، فقه، تفسیر و کلام جستجو نموده و نشان می دهد که دامنه نفوذ و حضور علمی امام سجاد (ع) و امام باقر (ع) و شاگردان آنها چگونه بر شکل گیری و توسعه این مولفه های علمی اثر نهاده و فرهنگ عامه را تحت تاثیر خود قرار داده است. شاگردان آن دو امام (ع) با ورود به مباحثی چون؛ کتابت واسناد در حدیث، روش های استنباط احکام با محوریت کتاب وسنت، روش های تفسیریِ روایی و روایی-درایی؛ استفاده از مجازات قرآنی، موضوعات کلامی چون امامت، جبر واختیار، قضاوقدر، بر روند گسترش و پیشرفت این علوم نقش داشته وعلاوه بر آن در زمینه قرائت قرآن ونگارش سیر ومغازی نیز مؤثر بوده اند.

فاقد چکیده

فاقد چکیده

الشيعة و فنون الإسلام، اثر آيت‌الله سيد حسن صدر، با تحقيق سيد مرتضى ميرسجادى، كتابى است كه در آن، به تقدم شيعه در بسيارى از علوم اسلامى اشاره شده است. كتاب، به زبان عربى و در سال 1330ق، نوشته شده است. كتاب با دو مقدمه از محقق و نويسنده آغاز و مطالب در پانزده فصل، تنظيم شده است. نويسنده قبل از اين اثر، كتابى تحت عنوان «تأسيس الشيعة الكرام لفنون الإسلام» را نوشته و آن را بر فصل‌هايى مرتب ساخته كه مشتملند بر علومى كه شيعه، در بنيان‌گذارى آن‌ها پيش‌گام بوده است، اما ترتيب اشخاص در آن، به ترتيب حروف نبوده، بلكه به ترتيب طبقات ذكر شده است و از آنجا كه آن كتاب تا اندازه‌اى مفصل و بزرگ شده بود، لذا آن كتاب را به نام «الشيعة و فنون الإسلام» مختصر كرده است. وى در اين اثر، مطالب را به ترتيب شرافت علوم فصل‌بندى نموده است

موسوعة التاريخ الإسلامي در 8 جلد تأليف شده است. در اين كتاب نويسنده به تفصيل، درباره تاريخ اسلام از آغاز بعثت تا پايان حيات پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و تاریخ ائمه علیهم السلام سخن مى‌گويد. مؤلف با بهره‌گيرى از متون تاريخى و تفسيرى عامه و خاصه و منابع سيره، به ويژه سيره ابن اسحاق به شرح حالات و أهم وقايع و حوادث و بيان شأن نزول برخى آيات همت گمارده است. جلد "هفتم" درباره دوران امام باقر تا امام رضا علیهم السلام و فروپاشی بنی امیه و بنی مروان و حکومت بنی عباس می باشد.

تفسیر جابر الجعفی اثـر ابوعبدالله جابر (م ۱۲۷ یا ۱۲۸ یا ۱۳۲ ق) فرزند یزید بن الحرث بن عبد یغوث جعفی تابعی از مفسران شیعه و محدثین تابعین بود. حدیث و تفسیر را از محضر امام محمدباقر (علیه‌السّلام) اخذ کرد و از خواص و ملازمین امام (علیه‌السّلام) بود. تـفـسـیر مورد بحث به زبان عربی و به شیوه منقول و ماثور است و این تفسیر از املاء حضرت امام ابی جعفر محمد الباقر (علیه‌السّلام) است. فرات کوفی در تفسیر خویش معروف به تفسیر فرات سی و دو عنوان اسناد تفسیر آیات را از وی نقل کرده است که تمامی آنها در شان و فضایل حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) و خاندان عصمت و طهارت است. از جـمله در تفسیر آیه ۴۸ سوره النساء «ان الله لا یغفر ان یشرک به ویغفر ما دون ذلک لمن یشاء» به نقل از جابر از حضرت باقر (علیه‌السّلام) قال (علیه‌السّلام): یا جابر ان الله لا یغفر ان یشرک بولایة علی بن ابی طالب (علیه‌السّلام) و طاعته و اما قوله : و یغفر مادون ذلک لمن یشاء: فانه ولایة علی بن ابی طالب. (علیه‌السّلام) و هـمـچنین علی بن ابراهیم قمی در تفسیر خود معروف به تفسیر القمی در تفسیر آیه ۳۴ سوره بقره «واذ قلنا للملائکة اسجدوا لآدم» به نقل از جابر بن یزید جعفی از ابی جعفر محمد بن علی (علیه‌السّلام) روایت نموده و به تفسیر آیه می‌پردازد. بعضی از عامه او را توثیق و روایات او را در کتب تفسیر و حدیث خویش ضبط نموده‌اند.

اين اثر يكى از مهمترين منابع پژوهشى است كه نقش شيعيان را در توليد و نشر علوم اسلامى به روشنى آشكار مى‌سازد. در اين اثر مستند بيان شده است كه شيعه در بنيان‌گذارى علوم متعدد اسلامى مانند علم‌الحديث، فقه، اصول فقه، علوم قرآن، كلام و اخلاق نقش اساسى داشته و در اين موضوع نسبت به ساير فرقه‌هاى اسلامى پيشتاز بوده است. اين كتاب از يك مقدمه و چهارده فصل تشكيل شده است كه هر كدام بيانگر پيشگامى شيعه در بنيانگذارى يكى از علوم گوناگون اسلامى است. عناوين فصول كتاب به ترتيب عبارتند از: 1- نحو، 2- صرف، 3- لغت، 4- معانى و بيان و بديع، 5- عَروض، 6- فنون و روش‌هاى شعر، 7- تاريخ و سيره، 8- علم حديث، 9- تأسيس علم حديث و رشد آن، 10- علم فقه، 11- علم اصول فقه، 12- علوم قرآن، 13- علم كلام، 14- علم اخلاق.