جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی : این جلد، ارزیابی مجدد کار پیتر گای وینچ (1926 - 1997)، یکی از مهم ترین فیلسوفان قرن بیستم است. وینچ در مقایسه با معاصران خود به دلیل این باور اشتباه که هیچ ارتباط سیستماتیکی بین جنبه های مختلف کار او وجود ندارد، در ابهام نسبی محو شد. این جلد آن پیش فرض را تصحیح می کند و کار وینچ را دوباره به نسل جدیدی از محققان معرفی می کند. این جلد با نشان دادن اینکه چگونه مسائل اخلاقی، سیاسی و اجتماعی در آثار وینچ به هم مرتبط هستند، و با روشن کردن ارتباطات بین این موضوعات و مضامین در متافیزیک و فلسفه ذهن، هم گستردگی و هم وحدت رویکرد وینچ را نشان می‌دهد. این کتاب موضوعاتی مانند اخلاق، فلسفه سیاسی، علوم اجتماعی، فلسفه عمل، فلسفه ذهن، متافیزیک و فلسفه زبان را مورد بحث قرار می دهد. علیرغم این تنوع ظاهری موضوعات، دست اندرکاران این جلد با اعتقاد وینچ موافقند که حوزه های مختلف فلسفه به یکدیگر وابسته هستند. در نتیجه، مجموع جلد، وحدت در تنوع را نشان می‌دهد و نمونه‌ای از شیوه‌ای از فلسفه‌پردازی را ارائه می‌دهد که در آن رویکردها و زیرشاخه‌های مختلف در گفتگو با یکدیگر قرار می‌گیرند. شهرت پیتر گای وینچ به خاطر کارهای اولیه اش در زمینه فلسفه علوم اجتماعی است. او درباره ایده علم اجتماعی و رابطه آن با فلسفه (ISS) بحث و جدل هایی را در محافل علمی فلسفی و اجتماعی ایجاد کرد. وینچ در آن کار و انتشارات بعدی بر ضد این پیش فرض استدلال کرد که روابط اجتماعی را می توان با استفاده از ابزارهای مفهومی علوم طبیعی درک کرد. وینچ بعداً ISS را به عنوان یک «کتاب مرد جوان» توصیف کرد و از شهرتی که برای او به دست آورد پشیمان شد - ترکیبی از شهرت و بدنامی تقریباً برابر. وینچ در کنار کارهایش در زمینه فلسفه علوم اجتماعی، مفسر و مفسر ویتگنشتاین بود. او همچنین یک مطالعه پیشگامانه درباره فلسفه سیمون ویل با عنوان Simone Weil: The Just Balance منتشر کرد. وینچ همچنین مقالات متعددی در مورد مسائل اخلاق، فلسفه سیاسی و فلسفه دین منتشر کرد و در هنگام مرگ بر روی یک کتاب خطی در مورد مشکل اقتدار سیاسی کار می کرد.

از ابتدای شکل‌گیری جامعه‌شناسی، اغلب تصور می‌شد چنانچه از روش علوم طبیعی در مطالعات اجتماعی استفاده شود، این حوزه نیز همچون علوم طبیعی پیشرفت‌های خیره‌کننده‌ای خواهد داشت؛ اما پیتر وینچ با نشان دادن تمایز علوم اجتماعی با علوم طبیعی، امکان علم اجتماعی را به چالش می‌کشد و از طرف دیگر با نشان دادن پیوندی که میان علوم اجتماعی و فلسفه وجود دارد، مطالعات اجتماعی را به عنوان مطالعاتی پیشنهاد می­کند که به دنبال تبیین پدیده‌های اجتماعی نیست؛ بلکه ماهیتی توصیفی دارد. وینچ به عنوان فیلسوفی که برای اولین بار ایده‌های ویتگنشتاین را در فلسفه علوم اجتماعی به کار می‌گیرد، معتقد است از طرفی تمامی رفتارهای معنادار آدمی، قاعده‌مند می‌باشند و از طرف دیگر فهم رفتارهای معنادار در گرو مهارت یافتن در پیروی از قاعده است که همه اینها تنها درون جامعه –با نهادهای تثبیت شده- رخ می‌دهد. در این مقاله سعی می­شود با روشن کردن مفهوم قاعده و پیروی از آن، جایگاه کلیدی و بنیادین آن در فلسفه وینچ نشان داده شود

وینچ برخلاف میل مدعی است که پدیدههای طبیعی و اجتماعی نوعاً با هم متفاوتند. وی معتقد است پدیدههای اجتماعی، اشیای فکریاند که در درون یک بافت اجتماعی موجودیت مییابند، اما پدیدههای طبیعی اشیای فیزیکیاند که موجودیتی مستقل از چارچوب مفهومی خود دارند. این نوشتار پس از توضیح و تحلیل ادعای وینچ، در چارچوب رویکرد داروینی - کانتی توماس کوهن نشان میدهد که آنچه وینچ به پدیدههای اجتماعی بهعنوان اشیای فکری نسبت میدهد کسانی چون کوهن میتوانند به پدیدههای فیزیکی نسبت دهند. از این دعاوی نتیجه میگیریم که پدیدههای فیزیکی نیز اشیای فکری هستند و خط فارقی که وینچ میان پدیدههای فیزیکی و اجتماعی میکشد نمیتواند برقرار باشد. با این حال این به معنای بازگشت به نظریۀ پوزیتویستی میل نیست.

جامعه شناسی تحت تأثیر مکاتب فلسفی، موضوع، هدف و روش های متفاوتی را اتخاذ نموده است. جامعه شناسی دورکیم، بر فلسفة اثباتی کنت مبتنی است و علم را به سطح واقعیات قابل مشاهده تقلیل داده، بدون توجه به معنای رفتار، تنها تبیین علّی را در دستور کار خود قرار می دهد. جامعه شناسی وینچ، با تکیه بر فلسفة ویتگنشتاین دوم، بدون توجه به علل پدیده های اجتماعی، تفسیر رفتار معنادار با روش های تفهمی و بررسی دلایل انجام کنش را برجسته می سازد. علامه طباطبایی نیز بر مبنای حکمت صدرایی، حس، عقل، شهود و وحی را به عنوان منابع معرفت می پذیرد و معتقد است هر یک به سطحی از واقعیت نظر دارد. از این رو، نظریه های متنوع تفسیری، تبیینی، هنجاری و انتقادی بر مبنای ایشان قابل طرح است که هر یک از منبعی خاص برخاسته و به سطحی از واقعیت اشاره دارد و با آزمون های ویژه ای نیز مورد بررسی قرار می گیرد.

نگارنده، در این کتاب تلاش می‌کند چهره‌ای متدین از "ویتگنشتاین" نشان دهد و میان دیدگاه‌های فلسفی و دینی وی پیوند حاصل نماید. این کتاب با مقدمه‌ی مفصل مترجم به چاپ رسیده است. وی خاطرنشان می‌کند: "ویتگنشتاین در فلسفه‌ی متقدم خود، روی هم رفته نظر خوشی به مابعدالطبیعه نداشته است و این امر در نگاه وی به دین نیز موثر بوده است. همان گونه که گزاره‌های مابعدالطبیعی راه به بی‌معنایی و مهمل‌گویی می‌برند، گزاره‌های دینی نیز بی‌معنا و مهمل هستند. او مابعدالطبیعه، الاهیات و اخلاق را به دیار "آن چه نمی‌توان گفت" می‌فرستد. بر طبق نظر وی در رساله‌ی "خدا خود را در جهان آشکار نمی‌سازد" خدای ویتگنشتاین خدایی متشخص نیست، همسان با معنای زندگی است؛ یعنی آن چه معنای جهانی نیز هست و همسان با سرنوشت است؛ یعنی جهانی که مستقل از اراده‌ی ماست، هم‌چنین همسان است با آن گونه که اشیا هستند. دو الویت هست: جهان و وجود مستقل من. نهایتا دین در تفکر ویتگنشتاین متقدم، بخشی از قلمرو "رازآمیز" تلقی می‌شود. بر خلاف واقعیت‌های معرفتی، دین نمی‌تواند در گزاره‌های معنادار بیان شود؛ بلکه تنها می‌تواند نشان داده شود".

فاقد چکیده

مدّعای اصلی مقاله حاضر آن است که ویتگنشتاین، بازی زبانی دین را نه ردّ کرده و نه تأیید؛ بلکه تنها گفته است چنین بازی زبانی ای وجود دارد، که پیش­فرض­ها و حدّ و مرزهایی دارد. در دیدگاه متأخر ویتگنشتاین، طرح پرسش­هایی از این دست که آیا خدا واقعاً وجود دارد، بر پایه دستور زبان دینی غلطی استوار شده ­اند؛ زیرا بیرون از شاکله مفهومی ­ای که پذیرفته ­ایم، نمی­ توانیم بپرسیم که آیا خدا واقعاً وجود دارد یا نه. مؤمنان، در شاکله مفهومی خود یا در بازی زبانی خود، مفهوم خدا را از پیش فرض می­ کنند و سخن گفتن درباره خدا، در بیرون از مرزهای این شاکله مفهومی ممکن نیست. کوتاه سخن آن­که بر اساس این مدّعا و نتایج به دست آمده از دیدگاه­ های متأخّر ویتگنشتاین در باب دین و باور دینی، می­ توان به پرسش­هایی بااهمیت درباره جدایی دین از علم، ایمان­ گروی ویتگنشتاینی، و ناواقع­ گروی دینی از منظر ویتگنشتاین پاسخ درخور داد.