جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امروز جوامع در ابعاد مختلف در حال تغییرند و رهبران به منظور حفظ باقی جوامع خود، نه تنها باید خود را با تغییرات آینده وفق دهند، بلکه باید با ایجاد تغییر و تحول مطلوب، در جامعه اثربخشی بیش تری داشته باشند. در این جهت وظایف آنها، از جمله مدیریت رفتار در حال دگرگونی است. نظر به اهمیت موضوع این مقاله به بررسی بعضی از مهم ترین اقدامات در اصلاح تغییر رفتار فردی و اجتماعی می پردازد که مورد توجه حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در جامعه عصر ظهور است. با استفاده از روایات فرق، اساس تئوری تغییر و اصلاح رفتار فردی و اجتماعی ایشان بر دو محور شکل گرفته است: محور اول، از طریق ایجاد خودانگیختگی در افراد دست به اصلاح رفتار فردی می زند؛ محور دوم، با فرهنگ سازی و نهادینه سازی آن در جامعه دست به اصلاح رفتار اجتماعی می زند. بسیاری از آموزه های مهدوی به حوزه فرهنگ سازی توجه داشته و دستورهایی به این منظور صادر کرده است. با توجه به روایات فرق به نظر می رسد که حضرت با ایجاد انگیزش و فرهنگ سازی، رضایت مندی افراد را جلب نموده و انسان ها با آگاهی کامل رفتار ناصواب خویش را رها می سازند.

توقیت را از منظرهای گوناگونی می‌توان بررسی کرد. در این تحقیق برآنیم توقیت را از منظر فقهی مورد کنکاش قرار دهیم و بیان کنیم که توقیت و وقت تعیین کردن برای زمان ظهور امام زمان از نظر شرعی چه حکمی دارد؟ در این مقاله توقیت موضوع‌شناسی و حکم‌شناسی می‌شود. در موضوع‌شناسی بیان می‌شود که توقیت غیرمعصوم دو نوع است: توقیت بی‌واسطه غیرمعصوم و توقیت باواسطه (خبر از توقیت معصوم) و در حکم‌شناسی، حکم این دو نوع توقیت بیان می‌شود. روش در این تحقیق جمع‌آوری و دسته‌بندی روایات مربوط به توقیت و تحلیل و بررسی آنها با روش فقهی از جهت بررسی سند، دلالت و رفع تعارض است. دستاورد تحقیق: اصل در توقیت بی‌واسطه(توقیت غیرمعصوم) جواز است؛ بدین معنا که اگر مراد کذب مخبری باشد و منشا توقیت هوا و هوس باشد جایز نیست، اما در موارد دیگر جایز است. مراد از روایات کذب‌الوقاتون کذب خبری به‌معنای عدم ترتیب اثر است. توقیت باواسطه (اخبار از توقیت) جایز نیست زیرا ادله جواز تمام نیست.از پنج دسته روایات دال بر عدم جواز اخبار از توقیت، دلالت دو دسته اول تمام است. مهم‌ترین دلیل، روایت صحیح من اخبرک عنّا توقیتا فلاتهابنّ ان تکذّبه فانّا لانوقّت لاحد است؛ به قرینه ذیل، مراد کذب مخبری و دروغگویی است.

بیشتر آثار مهدوی که شیعیان امامیه نوشتهاند، به اثبات کلامی و نقل روایات درباره امام دوازدهم میپردازد. در این میان کتاب الارشاد شیخ مفید که درباره زندگانی دوازده امام است، با رویکردی تاریخی _کلامی به این موضوع پرداخته و بخش آخر آن به تاریخ امام دوازدهم اختصاص دارد. با توجه به اهمیت این کتاب و جایگاه نویسنده آن شیخ مفید، لازم است منابعی که در این کتاب بهره برده شده است شناسایی شود تا اتقان یا ضعف اخبار و روایات آن کتاب روشن گردد. مقاله حاضر با بررسی اخبار و روایات این کتاب در بخش زندگانی امام عصر، تلاش میکند به مصادر آن دست پیدا کند. بدین منظور برخی از روایات الارشاد با آثاری که پیش از آن نوشته شده و اکنون در دست است، مقایسه شد. نتیجهای که مقاله بدان دست یافته، آن است که به رغم مشخص بودن دستهای از مصادر این کتاب، گروهی از منابع آن ناشناختهاند.

نظریه «مدیریت از فرادست» الگوی مناسبی برای رسیدن به درکی نزدیک‌تر از چگونگی رفتار حجت خدا در عصر غیبت است که پیشتر از آن سخن گفتیم. اما ابعاد مختلف این الگو نیازمند پژوهش‌های گسترده‌تری است. در این نوشته، از مبانی انسان‌شناسانه این نظریه سخن گفته و تلاش شده تا ارتباط میان این مبانی و مولفه‌های نظریه مزبور را روشن شود. روش کار در این مطالعه، ترسیم و تحلیل دقیق‌تر نظریه «مدیریت از فرادست» و کاوش در پیش‌فرض‌هایی بود که در این نظریه نهفته است و توضیحی است در خصوص کیستی، چیستی و چرایی انسان. نتیجه این تحلیل و دقیق، دست‌یابی به هفت مولفه در نظریه «مدیریت از...» بود که ریشه در هفت مبنایی داشت که توضیحی بود در باب انسان. در این مقاله، ارتباط میان آن مبانی و این مولفه‌ها به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است.

مسئله مهدویت که در انتظار متجلی شده به عنوان یکی از آموزه های اصیل اسلامی در معرض آسیب هایی از جمله آسیب های معرفتی، فرهنگی و اجتماعی است. یکی از این آسیب ها غلبه یکی از دو عنصر عقل و احساس _ به ویژه احساسات _ در این زمینه است؛ رویکرد احساسی در مسئله مهدویت و انتظار، منجر به بی توجهی به عمق این آموزه اصیل و تحریف حقیقت انتظار خواهد شد. رویکرد احساسی محض، مسئله انتظار را خلاصه در یک نوع ظاهر گرایی و گرفتار آمدن در دام خرافات، رویاپردازی و مسئولیت گریزی می سازد و فرد و جامعه را از دریافت پایم اصیل مهدویت که توام با اخلاق، معرفت اصیل و یک نوع عمل گرایی دین مدارانه است دور می سازد. در این مقاله با بررسی نقش تعاملی عقل و احساس در فهم، توصیف، تحلیل، تبلیغ و در نهایت پای بندی عملی به این آموزه برخی از آسیب های موجود در این زمینه را مورد توجه قرار خواهیم داد. این آسیب ها در نوع دیدگاه ها در تفسیر منابع و آموزه های معرفتی از مسئله مهدویت، در مسئولیت شناسی افراد در جامعه منتظر و نوع عملکرد آن ها را نشان می دهد. غلبه احساسات و عدم توجه به رویکرد تعاملی عقل و احساس زمینه بسیاری از تحریفات، کج فهمی ها و اقدامات نامناسب در جامعه دینی است که در هفت محورد در این مقاله ارائه شده است.

شواهد تاریخی و روایی مبنی بر تقابل قوم یهود با حضرت مسیح، پیامبر اکرم؟ص؟ و حضرت مهدی؟عج؟ را نشان می‎دهد. مستنداتی نیز دال بر وجود قومیت‎گرایی افراط‎گرایانه یهود هم در فقرات عهد عتیق و جدید، هم‌چنین تلمود و بسیاری از آیات و روایات اسلامی، علاوه بر جریانات تاریخی مواجهه این قوم با انبیای بزرگ الهی، همگی به مثابه چالش بزرگ فرا روی حکومت موعود امم است. طیف گسترده‏ای از روایات باب امام مهدی؟عج؟، گمانه‎های قومیت‌گرایی را از مهم‌ترین چالش‌های تهدیدکننده حکومت‎ عدالت‌خواه حضرت رقم می‎زند. هدف پژوهش حاضر تبارشناسی چالش‎های قومی، تا قبل از دولت امام مهدی؟عج؟ است.

در منابع روایی، روایاتی درباره‌ی نشانه‌های ظهور آمده است، یکی از سرچشمه‌های ورود این روایات از طریق فرقه‌ی واقفه است، از آن‌جا که این فرقه در جهت نصرت مذهب خویش، برخی از روایات را نقل به معنا، تقطیع یا تحریف می‌کردند، بررسی روایات آنها دقت بیشتری را می‌طلبد. یکی از نشانه‌های ظهور که در روایات امامیه، بر آن تاکید شده است اختلاف بنی‌عباس و انقراض آنهاست. این نشانه، محمل آسیب‌های جدی و تطبیقات نادرست در مبحث مهدویت است. این نوشتار درصدد است با روش تاریخی و از طریق بررسی سند و متن روایات نشان دهد روایاتی که اختلاف بنی‌عباس به عنوان نشانه‌ ظهور معرفی می‌کند، از سوی راویان واقفی برای مشروعیت‌زدایی از حکومت بنی‌العباس، جعل شده و علامت بودن آن برای ظهور نادرست است.

اعتقاد به وجود دوازده خلیفه به عنوان جانشینان پیامبر؟ص؟ و رهبران امّت اسلامی، پس از آن حضرت، جزء اصولی است که پیروان همه مذاهب اسلامی، اعم از شیعه و اهل‌سنت، بر آن اتّفاق‌نظر دارند. این اصل مهم اعتقادی، نشات گرفته از روایات متواتری است که محدّثان و دیگر عالمان مذاهب اسلامی به نقل از رسول خدا؟ص؟ در منابع معتبر دینی و مذهبی خود ثبت کرده‌اند. دوازده امامی بودن شیعه امری است روشن، چون نام پیروان این مذهب «شیعه امامی اثناعشری» است. این اعتقاد در میان دانشمندان اهل‌سنّت نیز مسئله‌ای ریشه‌دار است، چنان‌که عالمان اهل‌سنّت، اعم از عالمانی که قبل از پیدایش و رسمیت یافتن مذاهب چهارگانه فعلی می‌زیسته‌اند، و عالمانی که از یکی از مذاهب چهارگانه حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی پیروی می‌کرده‌اند، این روایات را با اسناد صحیح و به نشانه قبول در آثار خود ثبت کرده‌اند. هر چند در مقام عمل تنها مذهبی که به این روایات پای‌بند می‌باشد مذهب شیعه امامیه است، و پیروان دیگر مذاهب اسلامی در عین حال که در مقام اعتقاد و نظر، این اصل را پذیرفته، و شماری از روایات خلفای اثناعشر را ده‌ها سال زودتر از محدّثان شیعه امامیه در آثار خود ثبت کرده‌اند، امّا در مقام عمل خود را به این اصل ملتزم ندانسته‌اند. آن دسته از عالمان اهل‌سنّت که روایات اثناعشر را توجیه کرده‌اند نیز کوشیده‌اند تا مصادیقی غیر از آن‌چه شیعه به آن معتقد است برای روایات ارائه دهند، اما این اختلاف مصداقی، زیانی به اعتبار این اصل مشترک وارد نمی‌سازد. به باور ما در متن روایات اثناعشر ویژگی‌هایی وجود دارد که دیدگاه عالمان شیعه را تایید و نظر دانشمندان اهل‌سنّت را ردّ می‌کند.

قدرت، لایه‌های مختلفی داشته و قدرت نرم نیز یکی از انواع آن می‌باشد که توانایی ایجاد تغییر در ترجیحات دیگران و همراه نمودن آنان با خود بدون توسل به ابزارهای سخت قدرت می‌باشد. سوال اصلی مقاله پیش رو این است که در انقلاب جهانی حضرت مهدی؟عج؟ که برای برقراری عدالت جهانی و شکوفایی زندگی انسانی شکل خواهد گرفت، قدرت نرم چه جایگاهی داشته و چه مولفه‌هایی از آن در این حرکت جهانی مورد توجه خواهد بود، چهارچوب نظری تحقیق نیز نظریه یا گفتمان قدرت نرم خواهد بود. در این تحقیق از روش توصیفی تحلیلی برای بررسی آموزه‌های دینی بهره گرفته شد و پس از بررسی آموزه‌های دینی مشخص گردید که مولفه‌های روان‌شناختی، اجتماعی فرهنگی، علمی و سیاسی قدرت نرم، در این حرکت جهانی مورد توجه خواهد بود.

در کتاب های حدیثی امامیه روایاتی وجود دارد که ظاهر ابتدایی آن مبغوضیت قیام قبل از ظهور حضرت حجت یی است . گاهی اوقات برخی افراد غیرکارشناس و ناآشنا با اصول و مبانی دین مقدس اسلامء برداشت درستی از این روایات نداشته و تصورمی‌کنند که هرگونه اقدام به منظور اصلاح جامعه یا نظام سیاسی آن جایز نیست و شیعیان درعصرغیبت نه نسبت به دستوراتی که به گونه‌ای با اصلاح امور جامعه مرتبط است - نظیر امر به معروف و نهی از منکر- وظیفه‌ای دارند نه نسبت به زمینه‌سازی برای ظهور. گاهی هم فرصت طلبان از این روایات در جهت مقاصد باطل خود استفاده می‌کنند. به نظرنگارنده این روایات از زمره متشابهات است و باید در پرتو اصول و مبانی محکم تفسیر شوند؛ همان طور که امامان اهل بیت له بدان راهنمایی کرده‌اند. در این مقاله روایاتی که تصور می‌شود با این مسئله ارتباط دارد به هشت دسته تقسیم شده و با بررسی کارشناسی مشخص گردید که تنها ظاهر ابتدایی یک دسته از این روایات موهم چنین برداشت اشتباهی است و این ظهور ابتدایی با مراجعه به ادله محکم قطعی از بین می‌رود؛ افزون برای ن که نسبت به صدورهیچ یک از روایات این دسته از امام معصوم له اطمینانی وجود ندارد.