جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عصر الشيعه، اثر علی کورانی، بررسی مختصری از تاریخ شیعه و تبیین برخی از اعتقادات آن می‌باشد که به زبان عربی و مقدمه آن در سال 1430ق، نوشته شده است. درخواست بعضی از دوستان نویسنده در کشورهای غربی مبنی بر تألیف کتابی آسان در تعریف شیعه، انگیزه تدوین اثر حاضر بوده است. کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دوازده فصل، تنظیم شده است. نویسنده ابتدا به مباحث کلی پیرامون معنی تشیع و تأسیس آن در زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) پرداخته و سپس به غصب دولت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) توسط قریش و آزار و اذیت‌های آن‌ها نسبت به اهل‌بیت (علیهم السلام) اشاره نموده است. در ادامه، به عصر غیبت و دوران سفرای اربعه پرداخته شده و سپس جایگاه مرجعیت دینی نزد شیعه در عصر غیبت تبیین شده است. از دیگر مباحثی که نویسنده بدان پرداخته، عبارتند از: بررسی مصادر مهم شیعه و ارزش علمی آن‌ها؛ اهمیت مشاهد مشرفه نزد شیعه و اعتقادات شیعه پیرامون توحید، عدل الهی، انبیاء، امامت، معاد و آخرت.

کتاب تاریخ العرب فی الاسلام اثر مورخ نامور عراقی جواد علی مبتنی بر مواد و مستندات متنوع و متقن تاریخی و مقایسة آن‌‌ها، بهره‌‌گیری از تحقیقات لغت‌‌شناسی و زبان‌‌شناسی، و نقل و نقد آرای مستشرقان است. مؤلف با انگیزه و هدف حقیقت‌‌جویی و کشف واقعیت در تاریخ به مطالعه و تحلیل تاریخ اسلام پرداخته و نوپردازی‌‌ها و نکته‌‌سنجی‌‌های دقیق و عالمانه‌‌ای از زنجیرة رویدادها به دست داده است. از مباحث کتاب می توان به موارد ذیل اشاره کرد: •

کتاب " نافذة علی أهم الفرق و المذاهب الإسلامية" کتابیست جهت آشنایی با مهمترین فرقه‌ها و مذاهب اسلامی و ریشه‌یابی تاریخی پیدایش این فرقه‌ها است. محور اصلی بحث در این کتاب نقد جریان سقیفه بنی‌ساعده و منحرف کردن مسئله خلافت و در نتیجه پیدایش فرقه‌های گوناگون فقهی و کلامی در اسلام است. نویسنده نخست به اثبات خلافت امام علی (علیه السلام) و اصالت دیدگاه مبتنی بر امامت و ولایت آن امام پرداخته و پس از آن تجزیه شدن جهان اسلام و ظهور امویان پس از پایان خلافت خلفا و پیدایش گروه‌های مختلف مسلمان را به نقد گذاشته است. وی در ادامه به ظهور فرقه‌هایی فقهی و اعتقادی از شیعه و اهل‌سنت مانند خوارج، اشاعره، مرجئه، امامیه، اسماعیلیه، زیدیه، حنفیه، حنبلیه، شافعیه، صوفیه و مالکیه اشاره نموده و مهمترین دیدگاه‌های فقهی و کلامی آنها را معرفی کرده است. وی همچنین تحلیلی از پیدایش فرقه‌ها و گروه‌های اسلامی و آثار و پیامدهای منفی این مسئله ارایه نموده و پیدایش گروه‌های تکفیری و وهابی در عصر کنونی را نتیجه جریاناتی مانند سقیفه و روی کار آمدن امویان و عباسیان عنوان نموده است.

کتاب شهداء الاسلام فی عصر الرساله اثر استاد محمد ابراهیم آیتی است که توسط ‌بنیاد پژوهشهای‌ اسلامی انتشارات آستان ‌قدس‌ رضوی در سال 89 برای دومین بار به چاپ رسیده است. کتاب حاضر شرحی‌ تاریخی‌ است‌ از جنگها و غزوات‌ رسول‌ خدا (صلی الله علیه و آله و سلم‌)،شهدای‌ این‌ غزوات‌ و افرادی‌ که‌ در میدان‌ جنگ‌ سیاسی‌ (در مکّه‌) هنگام‌ شکنجه‌به‌ شهادت‌ رسیدند.

كتاب المغازي اثر محمد بن عمر بن واقدى (متوفى 207ق)، با تحقيق مارسدن جونس، كتابى است ارزشمند پيرامون جنگ‌هاى پيامبر كه به زبان عربى، نوشته شده است. عنوان و نام كتاب، آن‌چنان كه ابن نديم ذكر كرده است، «كتاب التاريخ و المغازي و المبعث» است و چنين به نظر مى‌رسد كه اين اثر، بخشى از كتاب بزرگى است كه مشتمل بر تاريخ و مغازى و مبعث بوده است. با توجه به تاريخ مرگ واقدى كه 207ق است، تقريبا اين كتاب، قديمى‌ترين كتاب در اين رشته است كه به‌طور مفصل تدوين و از دستبرد حادثه محفوظ و به دست ما رسيده است. اهميت مقام علمى و فضل واقدى چنان است كه نه‌تنها اين كتاب او، بلكه آثار ديگرش هم از همان قرن سوم هجرى مورد استفاده و استناد ديگر مؤلفان و نويسندگان قرار گرفته است و غالبا به كتاب‌هاى او اعتماد داشته‌اند و مطالب نقل‌شده از ديگران را با مطالب واقدى معيار زده‌اند و بدون ترديد هيچ كتابى در سيره و مغازى به اهميت مغازى ابن اسحاق و مغازى واقدى نيست. كتاب با دو مقدمه از محقق و نويسنده آغاز و مطالب در سه جلد، سامان يافته است. واقدى، به‌طور وضوح از يك روش علمى و فنى و درعين‌حال انتقادى پيروى كرده است. روش او تقريبا ثابت است و دگرگون نمى‌شود؛ مثلا او هنگام ذكر هريك از جنگ‌ها، نخست فهرست مفصلى از رجال را كه خبر را از ايشان نقل كرده است بيان مى‌كند، سپس نام و تاريخ دقيق هريك از جنگ‌ها و فرمانده آن و در موارد لزوم نام كسى كه در مدينه جانشين بوده است را ذكر مى‌كند. غالبا اطلاعات سودمند جغرافيايى از لحاظ منطقه جنگ عرضه مى‌دارد. "جلد دوم" شامل حوادث مربوط به ابن ابی و اصحاب افک تا غزوه الفتح می باشد.

موسوعة التاريخ الإسلامي در 8 جلد تأليف شده است. در اين كتاب نويسنده به تفصيل، درباره تاريخ اسلام از آغاز بعثت تا پايان حيات پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و تاریخ ائمه علیهم السلام سخن مى‌گويد. مؤلف با بهره‌گيرى از متون تاريخى و تفسيرى عامه و خاصه و منابع سيره، به ويژه سيره ابن اسحاق به شرح حالات و أهم وقايع و حوادث و بيان شأن نزول برخى آيات همت گمارده است. در "جلد سوم" به بررسى مهمترين وقايع و حوادث سالهاى هفتم تا يازدهم هجرت پرداخته شده است.حوادثى چون جنگ خيبر، جريان فدك، شاة مشويّه، خبر ردّ الشمس، نامه‌هاى پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به كسرى، اكثم بن صيفى تميمى، امير يمامة و...، عمرة القضاء، فتح مكّه، برخى غزوات پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، سنة الوفود، حديث سدّ الابواب، مباهله، آيه ولايت، حديث دوات و كتف و تاريخ وفات پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم).

كتاب المغازي اثر محمد بن عمر بن واقدى (متوفى 207ق)، با تحقيق مارسدن جونس، كتابى است ارزشمند پيرامون جنگ‌هاى پيامبر كه به زبان عربى، نوشته شده است. عنوان و نام كتاب، آن‌چنان كه ابن نديم ذكر كرده است، «كتاب التاريخ و المغازي و المبعث» است و چنين به نظر مى‌رسد كه اين اثر، بخشى از كتاب بزرگى است كه مشتمل بر تاريخ و مغازى و مبعث بوده است. با توجه به تاريخ مرگ واقدى كه 207ق است، تقريبا اين كتاب، قديمى‌ترين كتاب در اين رشته است كه به‌طور مفصل تدوين و از دستبرد حادثه محفوظ و به دست ما رسيده است. اهميت مقام علمى و فضل واقدى چنان است كه نه‌تنها اين كتاب او، بلكه آثار ديگرش هم از همان قرن سوم هجرى مورد استفاده و استناد ديگر مؤلفان و نويسندگان قرار گرفته است و غالبا به كتاب‌هاى او اعتماد داشته‌اند و مطالب نقل‌شده از ديگران را با مطالب واقدى معيار زده‌اند و بدون ترديد هيچ كتابى در سيره و مغازى به اهميت مغازى ابن اسحاق و مغازى واقدى نيست. كتاب با دو مقدمه از محقق و نويسنده آغاز و مطالب در سه جلد، سامان يافته است. واقدى، به‌طور وضوح از يك روش علمى و فنى و درعين‌حال انتقادى پيروى كرده است. روش او تقريبا ثابت است و دگرگون نمى‌شود؛ مثلا او هنگام ذكر هريك از جنگ‌ها، نخست فهرست مفصلى از رجال را كه خبر را از ايشان نقل كرده است بيان مى‌كند، سپس نام و تاريخ دقيق هريك از جنگ‌ها و فرمانده آن و در موارد لزوم نام كسى كه در مدينه جانشين بوده است را ذكر مى‌كند. غالبا اطلاعات سودمند جغرافيايى از لحاظ منطقه جنگ عرضه مى‌دارد. "جلد سوم" شامل حوادث مربوط به غزوه الفتح تا غزوه اسامه می باشد.

كتاب "التفضیل" اثر "علامه شیخ ابوالفتح كراجكی" (وفات 449 هـ ق) ـ از علمای امامیه ـاست. "التفضیل" به موضوع برتری امیرالمومنین امام علی علیه السلام بر تمامی مردم به غیر از رسول اكرم (صلی الله علیه واله و سلم) اختصاص دارد . علامه ابتدا مبحث برتری را از طریق عقلی بیان کرده و سپس به روایات فضایل اختصاصی امیرالمومنین که از طرق مختلف رسیده است اشاره دارد.

«مراقد اهل البيت فى القاهره»، اثر ابوالبركات زكى الدين محمد زكى ابراهيم، كتابى است به زبان عربى كه به معرفى آرامگاه‌هاى آن دسته از ذريه پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) كه در مصر واقع شده مى‌پردازد. كتاب؛ مشتمل بر مقدمه چاپ نخست و نيز مقدمه چاپ‌هاى بعدى كتاب و سيزده باب و يك خاتمه و ملحقات مى‌باشد. مولف در باب نخست كتاب با اشاره به خصومت نواصب نسبت به اهل بيت (علیهم السلام) و انكار فضائل ايشان، به نقل حديث شريف ثقلين پرداخته و آن را مورد بررسى قرار مى‌دهد. باب دوم كتاب، به معرفى امام على (علیه السلام) و حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و امام حسن (علیه السلام) و امام حسين (علیه السلام) اختصاص يافته و كنيه و القاب ايشان معرفى و مختصرى از زندگى‌نامه آنان آمده است. باب سوم، به معرفى به مقام رأس الحسين (علیه السلام) در قاهره اختصاص يافته و مولف با استناد به ديدگاه مورخان و نيز بر اساس كتاب‌هايى كه در موضوع سيره نگاشته شده، اثبات مى‌كند كه اين مقام در قاهره واقع شده است. وى همچنين شهادت عده‌اى از عدول علما مبنى بر مدفون گشتن سر مبارك امام حسين (علیه السلام) در قاهره را نقل مى‌كند. باب چهارم، به معرفى مرقد زينب كبرى (سلام الله علیها) و چند بانوى ديگر كه زينب نام دارند، اختصاص يافته است. باب پنجم، به معرفى دو بانوى بزرگوار به نام نفيسه صغرى و نفيسه كبرى اختصاص يافته است. باب ششم، به معرفى دو بانو كه سكينه نام داشته و در قاهره مدفون گرديده‌اند، اختصاص يافته است باب هفتم، به معرفى بانوانى كه رقيه نام داشته‌اند، اختصاص يافته است. باب هشتم، به معرفى بانوانى از اهل بيت كه فاطمه نام داشته‌اند، اختصاص يافته است: باب نهم، به معرفى دو بانو به نام آمنه اختصاص يافته است باب دهم، به معرفى برخى از اشراف اهل بيت (علیهم السلام) كه در مصر مدفون‌اند، اختصاص يافته است باب يازدهم، به معرفى مراقد سادات طباطبايى؛ همچون على بن حسن بن طباطبا، احمد بن على بن حسن طباطبا و... و نيز سادات وفائيه اختصاص يافته است. در باب سيزدهم، درباره منصب نقابت اشراف كه از طرف خلفاى فاطمى به سادات اعطا گرديد و نيز از اختصاص سادات به پوشيدن عمامه سبز سخن به ميان آمده است.

موسوعة التاريخ الإسلامي در 8 جلد تأليف شده است. در اين كتاب نويسنده به تفصيل، درباره تاريخ اسلام از آغاز بعثت تا پايان حيات پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و تاریخ ائمه علیهم السلام سخن مى‌گويد. مؤلف با بهره‌گيرى از متون تاريخى و تفسيرى عامه و خاصه و منابع سيره، به ويژه سيره ابن اسحاق به شرح حالات و أهم وقايع و حوادث و بيان شأن نزول برخى آيات همت گمارده است. در "جلد اول" ابتداء به جريان پرداختن مسلمانان به تاريخ با آغاز بعثت پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و تدوين سيره نبوى و تاريخ اسلام از جانب ايشان، اصول سيره نبوى و تكامل آن، اولين نويسندگان سيره پيامبر، مورخان صدر اسلام، آثار باقى مانده در سيره، اصطلاحات ابن هشام در سيره ابن اسحاق، نقد كتابهاى سيره، شرايط تحقيق در تاريخ و روش مؤلف در بررسى تاريخ پرداخته شده و پس از آن طى 10 فصل، موضوعاتى مطرح شده است: فصل اول: نگاهى به حوادث و تاريخ قبل از اسلام. فصل دوم: نشو و نماى نبى اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) كه ضمن آن به موضوعاتى چون: ايمان عبدالمطلب، ولادت على (علیه السلام)، سفرهاى پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به شام، ازدواج با خديجه و ولادت فاطمه (سلام اللّه عليها) و... پرداخته شده است. فصل سوم: بعثت مبارك نبى اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) كه مباحثى چون: چگونگى آغاز بعثت، انقطاع وحى و... را دربر مى‌گيرد. فصل چهارم: اعلان دعوت عمومى، كه به خطبه‌هاى پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) براى دعوت علنى، اسلام حمزة و ايمان ابوطالب و... مى‌پردازد. فصل پنجم: معراج پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فصل ششم: هجرت به حبشه. فصل هفتم: هجرت پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به طائف. فصل هشتم: بيعت عقبه و انتشار و گسترش اسلام در مدينه. فصل نهم: هجرت مسلمانان به مدينه. فصل دهم: توطئه ترور پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم).