جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شفاء السقام في زيارة خير الأنام صلی‌الله‌علیه‌وآله، تألیف تقى‌الدين سبكى، على بن عبدالكافى بن على ابوالحسن الانصارى الخزرجى المصرى است. وى شافعى مذهب مى‌باشد و اين كتاب را در قرن هشتم هجرى در يك جلد به رشته تحرير در آورده است. موضوع كتاب رد بر ابن تيميه درباره تحريم زيارت رسول اكرم(ص) مى‌باشد كه با ادله عقلى و نقلى به اثبات دعوى خود پرداخته است. ابواب مهمى كه در اين كتاب به آن اشاره شده است، توسل، زندگى انبيا، شفاعت و ديگر مسائل مى‌باشد. ابن عبدالهادى صاحب كتاب صارم المنكى، بر كتاب شفاء السقام، رديه‌اى نوشته است، مبنى بر اين كه نسبت دادن امام سبكى به ابن تيميه در منع زيارت پيامبر(ص) صحيح نمى‌باشد و او اصل زيارت را منع ننموده، بلكه قائل به استحباب زيارت پيغمبر است. این کتاب دارای ده باب است: محتوى احاديث وارده در زيارت مى‌باشد كه بر پانزده حديث عنوان اشاره شده و تمام اين احاديث مربوط به زيارت نبى(ص) بعد از وفات بالعموم يا بالاطلاق مى‌باشد. در هر حديثى از مصادر و سند و ضبط نص حديث و توثيق رجال آن بحث شده است. مراد از زيارت را بيان مى‌كند، بدون اينكه محتوى لفظ "زار" باشد را آورده است. و در آن جا احاديثى را كه در آنها سلام و صلاه بر پيامبر آورده شده را ذكر نموده است. همچنين فصلى را متذكر شده، درباره علم نبى(ص) به كسانى كه بر او صلوات مى‌فرستند و اين كه پيامبر اين سلام آنها را از نزديك مى‌شنود و از دور هم ملائكه سلام را به وى مى‌رسانند. احاديثى كه صريح در سفر به زيارت پيامبر چه قديم و چه حديث است، ذكر نموده است. وى در اين باب اثبات نموده كه صحابه و تابعين و افراد بعد از آنها سفرهايى به سوى آستان مقدس قبر پيامبر(ص) داشته‌اند، بدون هيچ حرجى بلكه با رغبت و شوق چنين مى‌كرده‌اند. و زعم ابن تيميه بر عدم قيام صحابه و تابعين بر اين امر را، رد نموده است. تقرير فقها بر سفر به سوى زيارت قبر شريف پيغمبر ذكر شده و از فقهاء مذاهب چهارگانه اين حكم را نقل نموده است، همچنين آنچه را كه علماء در كتاب مناسك حج از استحباب اين زيارت و آنچه حكايت از اجماع آنان شده، ذكر نموده است. به علاوه در اين باب حديث عتبى و حكايت مالك با منصور عباسى بر طبق آنچه كه مشهور و مذكور است و در تأليفات علماء ذكرگرديده است، سپس اقوال مانعين ذكر كرده‌اند و بر آن استناد نموده‌اند از: اكراه داشتن مالك در استفاده لفظ "زيارة القبر و زيارة النبى" و نسبت منع به اهل بيت و همچنين حديث " لاتجعلوا قبرى عيدا..." و سپس ردى بر آنها آورده ذكر كرده است. قربت داشتن زيارت قبر پيامبر(ص) را آورده و بر اين مطلب به كتاب و سنه و اجماع و قياس استدلال نموده است. سپس جهت قربت در زيارت نبى را ذكر كرده و ترغيب شرع بر آن را يادآور شده است. قربت داشتن در سفر به زيارت پيامبر را از وجوهى چون كتاب و سنة و اجماع ذكر كرده و چنين نقل كرده كه وسيله قربت سبب تقرب مى‌شود، وى همچنين در اين قسمت بحث مفصلى از قواعد شرع را كه معتبر بر طبق مقاصد مى‌باشند را آورده و با ابواب كثيره‌اى از فقه، آن را استدلال نموده است. مربوط به شبهاتى است كه دشمنان در زمينه زيارت قبور وارد نموده‌اند؛ مؤلف به دفع اين شبهات در دو فصل اقدام نموده است. أ- در ذكر كردن شبهات و جواب از آن، لذا استدلال به حديث "لا تشد الرحال" نموده و به ذكر الفاظ و مصادر آن پرداخته، سپس دلالت و معناى حديث را بيان نموده است و به ذكر فتاواى مختلفه‌اى كه منسوب به علماء بغداد كه تاييد كردند فتواى ابن تيميه را، پرداخته است و سپس مؤلف نص فتواى ابن تيميه را كه تصريح به منع اصل زيارت قبر نبوى شريف ولو به غير شد رحل و سفر دارد، ذكر نموده است. شبهه دوم عدم مشروعيت اصل زيارت و اين كه اين امر از بدعت مى‌باشد تا آنجا كه قول ابن تيميه را در عدم فعل صحابه و تابعين، مى‌آورد و سپس به ورود تشريع بر زيارت قبر نبى(ص) با نص صحيح و عدم وجود دليل نزد ابن تيميه بر نفى فعل صحابه و تابعين اشاره مى‌كند. شبهه سوم درباره رابطه بين زيارت با شرك مى‌باشد، لذا مؤلف به بحث مفصلى درباره اين تخيل پرداخته و بيان داشته است كه زيارت ربطى به شرك ندارد، بلكه جز تبرك و تعظيم چيز ديگرى قصد نمى‌شود و شرك جز به عباده و اتخاذ شريك و بت حاصل نمى‌شود و در حالى كه چيزى از اين قبيل در زيارت قبر نبوى متصور نمى‌باشد. ب- ذكر كلمات ابن تيميه است، لذا نص فتاوايى را كه ابن تيميه نوشته است را نقل كرده و به قضات مذاهب چهارگانه مصر ارسال نموده و آن او را مورد محاكمه قرار دادند و احكامشان را عليه ابن تيميه نوشتند. بحثى از توسل و استغاثه و تشفع به نبى اكرم(ص) نموده است؛ وى در اين باب جواز توسل به نبى(ص) را بر سه نوع دانسته است: أ- قبل از خلقت نبى(ص)، مثل توسل حضرت آدم و عيسى(ع). ب- توسل به نبى(ص) بعد از خلقتش، كه حديث أعمى در توسلش به پيامبر را ذكر نموده است. ت- توسل به نبى(ص) بعد از موتش همان طور كه در حديث عثمان بن حنيف آمده است. سپس حديث استسقاء به معنى طلب دعا از نبى را آورده است. به زندگى انبياء بعد از موت و در قبورشان طى پنج فصل اشاره نموده: أ- مربوط به آنچه كه در باره حياه انبياء وارد شده است، مى‌باشد. ب- در حياه شهداست. ت- درباره "سماع اموات مر سلام احيا" و كلام آنان و ادراك و حياتشان و عود روح به جسد در قبر مى‌باشد. ث- فرق بين شهدا و غير آنان در همين مساله است. ج- درباره كيفيت حصول سماع براى ميت است. آخرين باب اين كتاب درباره شفاعت است. مؤلف وجه ذكر اين باب را قول نبى اسلام(ص) مى‌شمرد كه در اول حديثى كه در اين كتاب ذكر شد "من زار قبرى وجبت له شفاعتى" آمده است. ايشان كلام مفصلى را در اين زمينه مطرح نموده‌اند، و مصادر و و احاديث آن را ذكر كرده‌اند، سپس شرح حديث طويل در پناه بردن مردم به انبيا و توسل آنان به نبى اكرم در روز قيامت، همچنين بحثى از عصمت انبيا و ترتيب شفاعات و مقام محمود، طى فصولى نموده‌اند. خاتمه كتاب را به جمع‌آورى نصوصى كه محتوى الفاظ ماثوره به صلاه بر نبى(ص) پرداخته است كه شامل 65 نص مى‌باشد. پايان كتاب شامل دو فهرست از مصادر و محتويات كتاب مى‌باشد.

ترجمه ماشینی: ممکن است برخی از عذرخواهی برای ارائه زندگی ماهومت [حضرت محمد] در زمان کنونی ضروری به نظر برسد، زمانی که هیچ واقعیت جدیدی را نمی توان به مواردی که قبلاً در مورد او شناخته شده است اضافه کرد. سال‌ها پس از آن، نویسنده در طول اقامت در مادرید، مجموعه‌ای از نوشته‌ها را به تصویر کشید که نشان‌دهنده تسلط اعراب در اسپانیا بود. اینها قرار بود با طرحی از زندگی بنیانگذار دین اسلام و اولین محرک فتوحات اعراب معرفی شوند. بیشتر جزئیات مربوط به این موضوع از منابع اسپانیایی و از ترجمه گاگنیر از ابولفدا مورخ عرب گرفته شده است که نویسنده نسخه ای از آن را در کتابخانه یسوعیان صومعه سنت ایسیدرو در مادرید یافت. تا سال 1831 که او آن را برای کتابخانه خانواده آقای جان موری بازنگری و بزرگ کرد، زندگی دست‌نویسی در میان مقالات نویسنده نادیده گرفته شد. در آن زمان شرایط مانع از انتشار آن شد و دوباره برای سال ها کنار گذاشته شد.

شیخ الرئیس ابوعلی سینا، «صادر اوّل» در فلسفۀ خود را «عقل اوّل» می‌نامد و برای آن اوصاف خاصّی قائل است. از سوی دیگر در دین تعابیر مختلفی دربارۀ «نخستین مخلوق» آمده است، که از آن جمله، «عقل» و «روح رسول اکرم؟ص؟» است. ابن سینا، برای نشان دادنِ سازگاری نظریۀ خود با آموزه‌های دینی، روایات مربوط به «اوّلیّتِ عقل» را شاهد صحّتِ نظریۀ «اوّلیّتِ عقل اوّل» می‌آورد. نگارنده در این مقاله به موضوع ادعای مطابقتِ «عقل اوّل» با دو تعبیر دینیِ مذکور پرداخته و کوشیده‌ ثابت کند که: اوّلاً معنای اصطلاح «عقل» در نظامِ آفرینش فلسفۀ ابن سینا، با معنای آن در آیات و روایات، و نیز معنای «اوّلیّتِ عقل» در این دو نظام، کاملاً با هم متفاوت‌اند و از این‌رو این دو غیر قابل تطبیق با یکدیگرند. ثانیاً ابن سینا هیچ ذکری از احادیث نخستین مخلوق بودنِ «روح پیامبر اکرم؟ص؟» نمی‌کند و نمی‌کوشد روح آن حضرت را با «عقل اوّل» تطبیق دهد، زیرا چنین تطبیقی مستلزم اشکالات متعددی است، و چه بسا وی به برخی از آنها آگاه بوده که ادعای آن را نکرده است. عمده‌ترین این اشکالات، مسألۀ «تقدم نفس بر بدن» است که شیخ الرئیس آن را قبول ندارد، در حالی که روایاتِ متواتر، به صراحت بر آن دلالت دارند. از این‌رو نمی‌توان ادعا کرد که «عقل اوّل» _ که در فلسفۀ بوعلی بر همۀ مخلوقات تقدم دارد _ همان «روح حضرت رسول؟ص؟ » است، که شیخ آن را حادث به حدوثِ بدن، و نه مقدم بر آن می‌داند. در متن مقاله، بعضی دیگر از اشکالات مطابقتِ «عقل اوّل» با «روح» آن حضرت و ناسازگاری این ادعا با آموزه‌های وحیانی نشان داده‌ شده است.

شمس‌الدین ذهبی، از محدثان مشهور و تأثیرگذار اهل سنت، که دیدگاه‌هایی قابل تأمل (نسبتاً خاص) راجع به برخی از آیات دال بر فضایل امام علی دارد، وی معتقد است وقتی خداوند در آیه ۶۱ سوره آل عمران به پیامبر(ص) دستور می‌دهد که «نفْس» خود را در مباهله بیاورد و آن حضرت نیز با عنایت به این فراز، امام علی را به همراه می‌برد، نه‌تنها از آن واژه، معنای همبستگی و همدلی محکم و قاطع فهمیده نمی‌شود، بلکه اساساً این عبارت درصدد تمجید از امام علی نیست و صرفاً به این معناست که پیامبر کسی را که به لحاظ موقعیت جغرافیایی و خانوادگی به وی نزدیک‌تر از دیگران است، به همراه ببرد. لذا این نوشتار با رویکردی تطبیقی-تحلیلی درصدد بررسی ادعای ذهبی برآمد. نگارندگان در این مقاله با مطالعه واژه «نفس» در دیگر آیات قرآن و مقایسه آن‌ها با یکدیگر، به این نتیجه رسیدند که گرچه منظور از کلمه «نفس»، شخص انسان نیست، ولی شامل همه اطرافیان یک فرد نیز نمی‌تواند باشد و صرفاً بر شبیه‌ترین افراد به وی، اطلاق می شود. همچنین با توجه به مقام و فضایل پرشمار حضرت علی، در بررسی مناقب ایشان در آثار فریقین، این نتیجه حاصل شد که نزدیک‌ترین انسان‌ها به رسول خدا و به عبارتی «نفسِ» آن حضرت، کسی جز خود امام علی(ع) نمی‌تواند باشد.

بخشی از سنت روایی جهان اسلام به نقل معجزات منتسب به پیامبر(ص) اختصاص دارد. رشد صعودی این اخبار از نظر کمّی و کیفی در منابع متأخر نسبت به منابع متقدّم، احتمال تلقّی گردیدن برخی وقایع طبیعی زمان رسول اکرم(ص) را به عنوان پدیده های فراطبیعی مطرح می سازد. از جمله معجزات منسوب، شفای چشم از حدقه درآمده و دست مقطوع تعدادی از صحابه است. بررسی متنی و تبارشناسی این گزارش ها، حاکی از عدم وجود جنبه های فراطبیعی در نسخه های اصلی و تغییر ماهیت آن در طول زمان، به سمت پدیده ای خارق العاده است. بررسی سندی نیز بیانگر ضعف اسناد اکثریت قریب به اتفاق این اخبار است. همچنین از دیدگاه پزشکی، بهبود چشم از حدقه درآمده، با شرایطی که در اصل خبر وجود دارد، کاملا طبیعی و رایج است. لذا اطلاق اصطلاح «معجزه» بر آن و کاربرد آن برای اثبات نبوت پیامبر(ص) صحیح به نظر نمی رسد.

مسئله تحقیق در این پژوهش بررسی وجود یا عدم وجود ملازمه میان قرائت شیعی حدیث غدیر با کوتاهی حضرت رسول‌(ص) در اعلان جانشینی امیرالمؤمنین‌(ع) است. به گمان برخی از اهل سنت پذیرفتن دلالت حدیث غدیر بر جانشینی علی‌(ع) نشان از اهمال‌کاری حضرت رسول‌(ص) در اعلان و تثبیت جانشینی خویش دارد. روش تحقیق در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است. یافته‌های تحقیق در این پژوهش نشانگر این است که حضرت رسول‌(ص) پیش از رویداد غدیر از راه‌های گوناگون برتری حضرت امیر‌(ع) بر سایر صحابه، و شایستگی ایشان را برای خلافت به مردم گوشزد کرد. ایشان همچنین در رویداد غدیر نیز با استفاده از قرینه‌های مقامیه و مقالیه فراوان، جانشینی امیرالمؤمنین‌(ع) را اعلان کرد و راه هرگونه بهانه‌جویی را بست. ایشان پس از رویداد غدیر نیز کوشید تا از راه‌های گوناگون موانع را از سر راه خلافت علی‌(ع) بزداید و با مکتوب کردن عهد وصیت، خلافت ایشان را تثبیت کند.

شخصیت والا و سیره انسانی و نبوی پیامبر اکرم)ص( همواره از کانون­های مضمون­آفرینی و تصویرسازی شاعران و نویسندگان در ادب فارسی بوده­است. عرفای فارسی­گوی پس از اسلام تاکنون به مناسبت­های گوناگون به تکریم آن حضرت پرداخته­اند؛ به­ویژه در ابتدای سخن خود پس از حمد و ستایش خالق هستی­بخش، به بزرگداشت و مدح پیامبر، مقام نبوت و مخصوصاً خاتمیت و سرآمدی و محوریت وجود آن حضرت در کل کائنات توجه داشته­اند. در این مقاله تلاش­شده تا به شیوه توصیفی-تحلیلی سیمای حضرت رسول (ص) در دو کتاب مرصادالعباد و کشف­المحجوب که خود از امهات متون گران­سنگ ادبیات فارسی می­باشند مورد بررسی و مقایسه قرارگیرد. هدف این جستار مقایسه کیفیت تبیین سیمای پیامبر(ص) در دو اثر مذکور است. در این راستا نشان­دادن برتری­های پیامبر اکرم­، ضرورت معرفت بیشتر آن حضرت و بیان خاتم بودن و منسوخ­کردن ادیان دیگر توسط پیامبر(ص) قابل بیان می­باشد. بدین منظور مباحثی چون مقایسه پیامبر اکرم با پیامبران دیگر مانند حضرت موسی، ابراهیم و ...، شریعت پیامبر به­ویژه مقیّد بودن مؤلّف هر دو کتاب به آن و علل فرستادن شریعت پیامبر و جنبه­های دیگری از ابعاد شخصیتی و تاریخی آن حضرت همچون واسطه آفرینش بودن، معراج، سایه نداشتن پیامبر و ... از منظر نجم دایه و هجویری مطمح نظر بوده­است. نتایج پژوهش نشان از جایگاه خاص پیامبر و شریعت وی در سلوک عرفانی هر دو عارف دارد.

این کتاب ترجمه فارسی رساله «السيف الجلي علي منكر ولايت علي (ع)» از دکتر «محمدطاهر القادری» است که در آن با استناد به احادیث نبوی جایگاه فاتح ولایت حضرت علی (ع) در واقعه غدیر خم روشن می‌شود. در این مطالعه ۵۱ حدیث آمده و در هر حدیث پس از متن عربی و ترجمه فارسی به شرح آن حدیث پرداخته می‌شود.