جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از جمله مسائل اختلافی فریقین در حوزه کلام و اعتقادات، موضوع ایمان یا کفر والدین پیامبر گرامی اسلامJ است؛ در حالی‌‌که شیعیان قاطعانه به ایمان و توحید تمامی آبا و امهات نبی مکرم اعتقاد دارند، غالب اهل‌‌تسنّن بر این باورند که برخی از آنان آلوده به کفر و شرک بوده‌‌اند و قلیلی از اهل‌‌سنّت را اعتقاد به ایمان آبای پیامبر است. این جستار با روش تحلیلی، توصیفی و انتقادی با رجوع به منابع تفسیری و حدیثی برخی از بزرگان علمای عامه، مسئله ایمان یا کفر پدر حضرت ابراهیمj را که از جمله مواضع قرآنی محل بحث و مشاجره بین طرفین دعوی در خصوص آموزه فوق است، در سه دسته: الف) آزر پدر ابراهیم و فردی مشرک است، ب) آزر اسم بتی از بت‌‌ها بوده و یا به‌‌معنای سب و شتم است و ج) پدر ابراهیم فردی موحّد و آزر فردی غیر از پدر ابراهیم است، واکاوی شده است. مهم‌‌ترین یافته نوشتار حاضر این است که برخی از علمای بزرگ اهل‌‌سنّت همچون شعراوی، فخر رازی و آلوسی در پاره‌‌ای موارد تا مرز اعتراف به حقانیّت دیدگاه شیعه پیش رفته‌‌اند؛ هرچند اعتراف نهایی را از مجموعه سخنان آنان نمی‌‌توان استنباط کرد.

سبک‌ شناسی دانشی فراهنجاری در زبان است که نظام خاص اندیشه ‌های نویسنده یا گوینده و روش شخصی او را در بیان موضوع نشان می‌دهد. این دانش در دهه ‌های اخیر متفاوت از گذشته مورد توجه پژوهش‌ گران قرار گرفته است. بررسی آواهای مجهور و مهموس و نقش موسیقایی آن در القای معانی مورد نظر یکی از لایه‌ های جدید دانش فوق است که ضرب آهنگ آواهای مذکور و‌ نحوه کاربرد هر ‌یک را در موقعیت‌ های مختلف و متناسب با فضای موجود واکاوی می‌کند. احادیث پیامبر (ص) در نهج الفصاحه از غنی ترین متونی است که از جهات مختلف مورد توجه است. بررسی سبک شناسانه آوایی این متن گرانبار بستر مناسبی برای درک ویژگی های سبک بیانی حضرت (ص) و فهم اندیشه های او فراهم می کند. نوشتار حاضر با روش توصیفی تحلیلی آواهای سبک ساز احادیث مجموعه مذکور و چگونگی انسجام اصوات آن را مورد مطالعه قرار داده است. نتایج نشان می‌دهد که آوا های مجهور و مهموس با بیشترین بسامد، موسیقی درونی و تصویر‌ سازی را تقویت نموده‌ اند و ‌معانی مورد ‌نظر را به ‌خوبی بازتاب داده ‌اند. از این رو در جایی که کلام نیازمند قاطعیت و صلابت است حضور آواهای مجهور و در جایی که کلام نرمی و انعطاف سخن را ایجاب نموده حضور آواهای مهموس به خوبی محسوس است.

روایات جعلیِ حاکی از خوردن گوشت حرام توسط پیامبر (ص) با سه تحریر مختلف و طرق متعددی در منابع روایی اهل‌سنت نقل شده است. در این پژوهش با استفاده از شیوه‌های مختلف تاریخ‌گذاری احادیث، خاستگاه تاریخی و جغرافیایی و علل پیدایش و نشر این روایات نشان داده می-شود. گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و بررسی داده‌ها به‌شکل توصیفی‌ـ‌تحلیلی است. این روایات به‌احتمال زیاد در ابتدا توسط سعید بن-زید با هدف ترفیع جایگاه اجتماعی خود قبل از سال 51 جعل و در مدینه نقل شده ، سپس عبدالله بن‌‌عمر با اخذ روایت سعید و اصلاح و تغییر آن، تحریر خود را قبل از سال 74 نشر داده است. دربارۀ جاعل تحریر سوم، تحریر منقول از زید بن‌حارثۀ، تنها می‌توان ادعا کرد که خود زید جاعل و راوی آن نبوده و جاعل آن با آگاهی از دو تحریر دیگر و پیوند آنها با خبری تاریخی، تحریری مفصل و مبسوط ارائه و نشر داده است.

در منابع روایی اهل سنت، گزارش­هایی وجود دارد که نشان می­دهد همه ساله پیامبر اکرم(ص) آن بخش از آیاتی که بر ایشان نازل شده بود را بر جبرئیل عرضه می­کردند. در برخی دیگر از گزارش­ها این جبرئیل بود که هر سال آیات نازله از قبل را برای پیامبر(ص) قرائت می­کرد. موضوع «عرضه» قرآن توسط جبرئیل بر پیامبر(ص) و یا بالعکس، به خصوص در منابع اهل سنت ارتباط عمیقی با برخی از مباحث علوم قرآنی از جمله: قرائات، نسخ­التلاوة، جمع قرآن توسط عثمان و... پیدا کرده و حتی برخی فضیلت­ها به برخی از افراد نسبت داده شده است. پیوند بحث عرضه با این مباحث، ضرورت بررسی آن را دو چندان می­کند؛ اعتماد یا عدم اعتماد به این گزارش­ها می­تواند در نوع نگاه ما به برخی از مباحث یادشده تأثیرگذار باشد و سرنوشت برخی از مسائل را بهتر روشن کند. نوشتار حاضر، کوششی تحلیلی-انتقادی در نقد و بررسی مسأله عرضه، جایگاه و تأثیر آن در حوزه برخی از مسائل علوم قرآنی است. نتایج نشان می­دهد این مسأله، جایگاه خاصی در میان شیعه ندارد. روایت عرضه به دلیل ضعف سندی و اشکال در برخی از طرق نقل، قابل نقد بوده و بر فرض اعتماد به صدور آن، برداشت­های صورت گرفته و بعضی از مسائل گره­خورده با آن، درست به نظر نمی­رسد.