سنت و نوع تلقی از آن، در دو سدۀ گذشته محور مناقشات فکری جهان اسلام بوده است. در این مقاله با تبیین بحران جهان اسلام در مواجهه با غرب، به دنبال معرفی رویکردهای
... مختلف و پاسخ آنها به این بحران برآمدهایم. بر این اساس، رویکردهای مختلف را در نوع نگاهی که به سنت دارند در چهار جریان لیبرالی، مارکسیستی، احیاگرایانه و انتقادی طبقهبندی کردهایم. در گام بعدی به مسئلۀ اصلی این تحقیق که مقایسۀ دو متفکر از دو جریان فکری است پرداختهایم. سید قطب از جمله متفکرانی است که داعیۀ احیاگری و بازگشت به سنت را دارد. در نگاه او سنت به مثابه کلیتی است که در صدر اسلام عامل شکوفایی تمدن اسلامی بوده است و در حال حاضر خروج از بحران جهان اسلام را در بازگشت به آن میداند. اما عابدالجابری از منظری متفاوت به سنت نگریسته است؛ وی سنت را مجموعهای از نظامهای معرفتی میداند که یک کل را تشکیل دادهاند و مجموعهای از عناصر عقلانی و غیرعقلانی در آن وجود دارد. بر این مبنا، او راهحل خروج از بحران را در گسست از عناصر غیرعقلانی سنت و احیای جنبههای عقلانی و اصیل آن میداند که بتواند با مدرنیته و عقلانیت مدرن نسبت مستقیم پیدا کند.
بیشتر