جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«بداء» از مسائل کلامی است که مورد اختلاف اهل تسنّن و شیعه است و پیوسته بزرگانی از اهل فن به بررسی آن پرداخته‌اند. «صدرالمتألهین شیرازی» نیز دراین‌باره سخنانی دارد. نگارنده در کتاب حاضر تلاش کرده تا به‌صورت مبسوط، به شرح نظریه ملاصدرا در این خصوص بپردازد. بر این اساس، ابتدا به شرح‌حال ملاصدرا اشاره‌کرده و اهمیت وی در تفکر اسلامی و منابع افکار و آثار او را مورد مطالعه قرارداده است. سپس، سیر تاریخی نظریه بداء را شرح داده و آن را از منظر ادیان مصر، یونان و روم و هند و چین بررسی کرده است. در ادامه، به ابعاد این نظریه نزد ملاصدرا پرداخته و مراتب علم الهی و جایگاه بداء را در رابطه با آن مطرح کرده است. مؤلف در فصل پایانی، نتایج کلی تفسیر نظریه بداء را آورده و سه اشکال بر نظریه ملاصدرا وارد کرده است.

مسئله حيات اخروي انسان پس از مرگ در روز قيامت، بخش مهمي از آموزه‌هاي ديني و انديشه فلسفي را تشکيل مي‌دهد. چون مسئله معاد در آموزه‌هاي ديني جايگاه والايي دارد هيچ فيلسوف مسلمان صاحب نظري نيست که بخش گسترده‌اي از انديشه خود را به آن اختصاص نداده باشد. کتاب حاضر سعي دارد تا مباني هستي‌شناسي، جهان‌شناسي، انسان‌شناسي و معرفت‌شناسي حيات اخروي انسان در روز قيامت را به صورت فلسفي در مورد چگونگي کيفيت حشر انسان در روز رستاخيز از ديدگاه سه متفکر جهان اسلام ابوعلي سينا، ملاصدرا و محمد غزالي مورد بررسي قرار دهد.

مقایسه مباحث مطرح شده در مورد ماهیت وحی و ابعاد گوناگون آن از دیدگاه ملاصدرا و محیی الدین ابن‌عربی در دو کتاب "شواهد الربوبیه" و "فصوص الحکم" آنان است. در ابتدای این اثر کلیاتی در مورد تاریخچه دیدگاه‌های فلسفی و عرفانی فلاسفه و عرفای مسلمان در مورد وحی‌شناسی و ماهیت آن ارایه شده و پس از آن تعاریف و پیش فرض‌های ملاصدرا و ابن‌عربی در مورد مفهوم لغوی و اصطلاحی وحی و لوازم آن مانند عصمت انبیای الهی در دریافت و فهم محتوای وحی و انتقال آن به اقشار مختلف مردم بیان شده است. نویسنده در ادامه به تبیین ماهیت نفس و مراتب عقل عملی و نظری و نیز عقل فعال از منظر ملاصدرا و ابن‌عربی پرداخته و مراتب وحی و چیستی عقلی عرفانی آن را از دیدگاه آنان بررسی نموده است. وی در همین زمینه به تبیین ماهیت وحی در قوس نزول و قوس صعود انسان، ماهیت کلام خداوند متعال، فرآیند وحی و جنبه‌های کشفی و شهودی آن، فرق بین وحی و الهام، معنای خاتمیت وحی و نبوت، ویژگی گیرنده وحی و بیان قابلیت‌های او و برخی دیگر مباحث فلسفی و عرفانی مربوط به آن از دیدگاه ملاصدرا و ابن‌عربی پرداخته و نظریات آن دو را در این زمینه با هم مقایسه نموده است.

کتاب حاضر در دو بخش نخست شامل گفتارهایی است درباره‌ی "عشق" با مضامینی نظیر "مصاف عقل و عشق"، "تفاوت عشق با هوس"، "عشق، هدیه‌ی آسمانی"، "هفت شهر عشق"، "نشانه‌های کوثر عشق"، "عشق هدف نه وسیله"، "عشق جامع اضداد است"، "مبارک بودن وصل و هجران"، "تجربه‌های عاشقی" و "شیوه‌ی مناجات اهل دل". در بخش دوم نیز مقاله‌ای با عنوان "اصالت وجود، اصالت عشق است" درج گردیده است. این مقاله به مناسبت دومین همایش جهانی حکیم ملاصدرا در تاریخ 83/3/5، عرضه شده است. گفتنی است نگارنده در این مقاله به حقیقت عینی و واقعیت‌ خارجی "عشق" توجه داشته و تفسیر عشق را بر پایه‌ی "اصالت"، "وحدت" و "تشکیک وجود" می‌داند.

اين کتاب در پنج فصل تنظيم شده است که فصل اول کليات اختصاص دارد؛ در فصل دوم به تاريخچه بحث پرداخته شده است. در سومين فصل، عشق از ديدگاه مولانا جستجو مي‌شود. در فصل چهارم، نظريات ملاصدرا در باب عشق موردبررسي قرار مي‌گيرد و بالاخره در فصل پنجم که فصل پاياني است، به نتيجه‌گيري بحث، نقدها، ديدگاه برگزيده و پيشنهادهاي احتمالي پرداخته مي‌شود.