جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تأمل در مبانی فکری ملاصدرا و کاوش در آثار متعدد وی، با توجه به نظریه­پردازی‏های بکری که در این زمینه دارد، افقی نو برابر چشم‏ها می­گشاید؛ به طوری که می­توان اندیشه وی را با نگاه تازه­ای بازخوانی و ظرفیت فوق­العاده آن را در حوزه فلسفه اخلاق مشاهده کرد. از مهم­ترین مباحث این حوزه، نظریه ارزش اخلاق و محوری­ترین بحث این ساحت، معیار ارزش اخلاق است. خردورزی و حکمت با تهذیب نفس و اخلاق الهی، در نوشته­های صدرایی چنان درهم­تنیده است که می­توان به‏جرئت این دو را رکن رکین مبانی تفکر وی قلمداد نمود. این نوشتار بر آن است معیار ارزش اخلاق صدرایی را بر ­همین اساس استنباط نماید. بر ­خلاف آنچه امروز در خصوص معیار ارزش اخلاق وی مطرح است و از آن به اخلاق فضیلت­ یاد می­شود، نویسنده ضمن تقسیم اخلاق فضیلت، به دو بخش فضیلت­محوری و فضیلت­گرایی معتقد است سخن حق و صواب در نظریه ارزش اخلاق ملاصدرا آن است که گفته شود ملاصدرا در نگاه عالی و نهایی یک غایت­گرای قرب­گراست­. روی دیگر این حقیقت، غایت­گرای فضیلت­گراست. اینها دو روی یک سکه­اند که اولین آنها در ساحت بلند عرفان و دومی در ساحت حکمت مطرح است و فرقی با هم ندارند

شتاب روزافزون علوم رایانه­ای به­ویژه در زمینۀ هوش مصنوعی، به شکل‌گیری الاهیاتی نوپا منجر شد که از آن به الاهیات دیجیتال تعبیر می‌شود. الاهیات دیجیتال با تعاریفی نو از انسان، روح، زندگی و نظایر آن، همۀ پدیده‌های عالم را از منظر علوم رایانه­ای بررسی می­کند. فرانک تیپلر با ارائۀ نظریۀ نقطۀ اُمگا و تعریفی دیجیتالی از انسان، به تبیین معاد جسمانی می‌پردازد و سعی در سازگاری آن با آموزه­های دینی – به­ویژه مسیحیت- دارد. این نوشتار با توجه به مبانی نظریۀ نقطۀ اُمگا و تبیین آن، به معاد جسمانی می‌پردازد و سپس آن­ را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. نتیجه آن که دیدگاه نقطه امگا، بر مبانی محکمی استوار نیست. مبانی تکینگی فناوری با اشکالات متعددی روبروست و اصل نهایی آنتروپیک علمی نیست. این نظریه - بر خلاف آموزه‌های مسیحی- دیدگاهی الحادی است و منجر به نتایج و لوازم نادرستی مانند نفی قدیم و ازلی بودن خداوند می‌­شود. نقطۀ امگا در توجیه حکمت رستاخیز و تبیین عالم برزخ، ثواب و عقاب اخروی ناتوان است و دارای تناقضات درون­متنی است.

با رشد اندیشه‌های پوزیتیویستی و نگاه یگانه­‌انگارانه به انسان، تبیین‌های فیزیکالیستی از انسان و معاد جسمانی شدت گرفته است. پیتر ون اینواگن فیلسوف تحلیلی، تبیینی فیزیکی با عنوان «مدل مشابه» از معاد جسمانی ارائه داده و مدعی برتری این نظریه بر تبیین‌های فیزیکی دیگر است. نوشتار حاضر در پی ارزیابی مدعای ون اینواگن - باتوجه‌به مبانی این نظریه - ابتدا به توصیف این نظریه پرداخته و سپس به ارزیابی آن می‌نشینید. نتیجه آنکه، نظریه مدل مشابه از منظر انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی با نارسایی‌هایی مواجه است. این نظریه فاقد تبیین ملاک این‌همانی برای شخص دنیوی و اخروی می‌باشد. نظریة مدل مشابه مبتنی بر معرفت‌شناسی مدال - بنا بر تقریر یبلو - استوار شده است؛ ازاین‌رو این نظریه توانایی توجیه امکان وقوعی معاد جسمانی را ندارد. تقریر یبلو مبتنی بر باور شخص بوده و منجر به نسبیت‌گرایی می‌گردد. افزون بر این، ون اینواگن در آثار دیگرش، تقریر یبلو را باطل و منتج به شک‌گرایی می‌داند و معلوم نیست با چه توجیهی از این تقریر در مدل مشابه استفاده کرده است.

مولف در این کتاب دو جریان فرهنگی دینی متفاوت را بررسی می‌کند که یکی به حوزه عرفان و تصوف اسلامی اختصاص یافته دیگری مربوط به الاهیات مدرن مسیحیت قرن بیستم است .وی بدین منظور آرا و دیدگاه‌های "ابن عربی "و "رودلف اتو "را درباره تجربه دینی، عناصر عقلانی و غیر عقلانی دین، تجربه مینوی، تجربه عرفانی، ولایت، نبوت و رسالت را مقایسه و ارزیابی می‌کند" .ویژگی‌های تجربه مینوی"، "پدیدارشناسی و تجربه دینی"، "عینیت تجربه دینی"، "هسته مشترک تجربه‌های دینی"، "چیستی و انواع تجربه‌های عرفانی"، "تجربه عرفانی و معرفت به حقیقت هستی "و "وحدت ادیان "از جمله مباحث این کتاب است .

---

ترجمه و شرح باب حادى‌عشر اثر على شيروانى، ترجمه و شرحى فارسى بر شرح عربى مقداد بن عبدالله سيورى مشهور به فاضل مقداد (متوفاى 826ق) است كه خود شرح باب حادى عشر علامه حلّى (متوفى 726ق) است. شرح فاضل مقداد سالهاى متمادى از كتب درسى در كلام و عقائد اماميه در حوزه‌هاى علميه بوده و در چند دهه اخير در دانشگاه‌هاى داخل و بعضاً در خارج از كشور ايران نيز از كتب درسى بوده است (كوچنانى، عباسعلى، ص148). اين شرح بارها به فارسى نيز ترجمه شده است. كوچنانى در ابتداى مقاله‌اش به تعدادى از اين ترجمه‌ها اشاره نموده و مورد نقد قرار داده كه خواننده مى‌تواند با مطالعه اين مقاله با ديد روشن‌ترى از ترجمه شيروانى استفاده نمايد (همان). شيروانى پس از آوردن بخشى از متن عربى كتاب در بالاى صفحه، در ذيل به ترجمه و شرح مختصر آن اقدام نموده و ترجمه‌اى سليس و روان ارائه نموده است. مترجم در ترجمه اثر رعايت امانت را كرده و عناوين و مطالبى را كه از خود به متن افزوده را داخل كروشه قرار داده است. وى اگر توضيح مفصل‌تر يك لفظ، عبارت يا اصطلاح را لازم ديده آن را به پاورقى كتاب منتقل كرده است. همچنين اگرچه آدرس روايات را متذكر نشده اما آدرس آيات و سوره‌ها را جلوى آيه داخل كروشه آورده و تمامى آيات و روايات را نيز اعراب‌گذارى كرده است.

یکى از اقسام مهم تجربه دینى، تجربه تفسیرى است. این مقاله با روش توصیفى ـ تحلیلى، این قسم از تجارب دینى را با نگرش اسلامى بررسى، و محورهاى اساسى بینش قرآنى درباره این قسم از تجارب را تحلیل و تبیین مى کند. ابتدا تجربه تفسیرى را تبیین مفهومى کرده، سپس ارتباط آن را با تبیین دینى بازگفته و آنگاه با تقسیم تبیین، به عقلانى و غیرعقلانى، عقلانیّت تفسیرهاى دینى را نشان داده است. در این مقاله تأثیر و تأثر دو جانبه تجربه تفسیرى و احوال و عواطف آدمى، ارتباط تجربه تفسیرى با برخى از آموزه هاى اصلى اسلام، از جمله توحید افعالى و اسماى الهى و نیز، عوامل دخیل و منشأ خطا و عینیّت تجربه تفسیرى مورد بررسى قرار گرفته است