آثار پر استناد | کتابخانه مجازی الفبا

در کتاب حاضر، نویسنده هر رویکردی را در رابطه با اخلاق با مثال‌های متعدد بیان می‌کند، در ادامه در موارد بسیاری مخاطب را با یک پرسش اساسی به تفکر وادار می‌کند. یعنی مانند دیگر کتاب‌ها مستقیماً خود برای مخاطب نتیجه‌گیری نمی‌کند. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «به گمان بنده، دو چیز شاکله بخش زندگی هر فرد هستند: موقعیت‌هایی که خود را در آن‌ها می‌بینم و انتخاب‌هایی که در آن‌ها می‌کنیم. در مورد نخست، اغلب کاری از دستمان برنمی‌آید، منتها در مورد دم است که علم اخلاق پا به میدان می‌گذارد. تأمل در موضوع‌هایی نظیر خوب و بد، درست و نادرست و انتخاب کردن‌هایی که نمایانگر چنان موضوع‌هایی باشند از هر چیز دیگر به علم اخلاق مرتبط‌ترند».

اخلاق شامل فضايل و رذايل اخلاقي مي‌شود؛ رايج‌ترين و سابقه‌دارترين معناي اخلاق در ميان عالمان و فيلسوفان اسلامي، ديني و غير ديني عبارت است از: « ملكات و صفات پايدار در نفس كه باعث صدور افعالي متناسب با ‌آن‌ها به راحتي و بدون نياز به تفكر و تأمل مي‌گردند». در اين كتاب «صفات اخلاقي انسان»، «چگونگي تعيين معيار اخلاقي»، «رابطه فضايل اخلاقي با تكامل انسان از ديدگاه اسلام» بررسي مي‌شود.

نگارنده در مقدمة کتاب خود نوشته است: «... بسط، نهادینه‌سازی و بومی کردن یک سنت فلسفی در میان ما مستلزم برداشتن گام‌هایی است. گام نخست حسن انتخاب و ترجمة آثار مفید و آموزشی در سنت مورد نظر است. این امر مخاطبان را با مفاهیم و آموزه‌های محوری آن سنت آشنا خواهد کرد. گام بعدی، تالیف مقالات و کتاب‌هایی دربارة مولفه‌ها، مقدمات و مفاهیم سنت مورد نظر به زبان مادری است. این مهم دیگران را مدد می‌رساند تا بتوانند در آن نسبت فلسفی به زبان مادری بیندیشند. هم‌زمان با این امر، تنظیم و تنسیق گفتارهای درسی‌ای که متخصصان دربارة موضوعات متعدد آن سنت فلسفی القاء کرده‌اند، مفید فایده است». «کتاب حاضر، صورت منقح دروس فلسفة اخلاقی است که طی دو ترم در موسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران (مهر 86- تیر 87) القاء شده است. در این برنامة درسی، عموما برخی از مباحث جاری و ساری، در دو شاخة فرا اخلاق و اخلاق هنجاری انتخاب و به شرح و بسط آنها همت گماشته شده است». «از آنجا که کتاب حاضر، شان آموزشی و تعلیمی دارد، آموزه‌های آن بر خلاف شیوة مقالات علمی ـ تخصصی، به دور از ایجاز و با ذکر توضیحات و مثال‌هایی چند بیان شده‌اند... برای تنسیق نهایی این مجموعه به منابع متعددی مراجعه شده است، که برای سهولت کار خوانندگان محترم، در انتهای هر فصل، این منابع فهرست و جهت مطالعة بیش‌تر ارجاع داده شده است».

در این کتاب برخی مفاهیم اخلاقی مانند :درست، نادرست، مجاز، التزام، و نیک و بد تجزیه و تحلیل شده و شرحی نیز از اصول اخلاقی و نظریه‌ها به دست داده شده است .مطالب کتاب با این عناوین سامان یافته است :((اخلاق چیست؟))، ((نسبیت اخلاقی))، ((عینیت گرایی))، ((خودپرستی، سودجویی و ایثار))، ((غایت‌نگری))، ((سیستم‌های کانتی و وظیفه‌شناختی))، ((سیستم‌های اخلاقی مبتنی بر فضیلت))، ((مسئله ارزش و واقعیت)) و ((دین و اخلاق)) .

آنچه در اين کتاب آمده، دستمايه‌هايي است که نگارنده علي‌رغم بضاعت اندک و گستردگي مباحث فلسفه اخلاق، از آثار ارزشمند فيلسوفان اخلاق به‌خصوص از تأملات انديشمندان مسلمان معاصر برگرفته است. فصل اول اين نوشتار به تبيين مفاهيم و کليات مباحث مي‌پردازد. فصل دوم، يکي از مسائل بنيادي در فلسفه اخلاق، يعني چگونگي استنتاج گزاره‌هاي اخلاقي از هست ها را به بحث مي‌گذارد. در فصل سوم معيارهاي اخلاقي به بحث گذاشته مي‌شود. در فصل آخر نيز به يکي از مسائل مهم فلسفه اخلاق؛ يعني مسئوليت اخلاقي پرداخته شده است.

نویسنده در این کتاب به موضوع فلسفة اخلاق در دنیای کنونی پرداخته است. وی در راستای تبیین موضوع دیدگاه‌های فلاسفة برجسته همچون: «آلبرکامو»؛ «زنون»؛ «امانوئل کانت»؛ «راسل» و... را دربارة اخلاق مطرح و هر یک را به بوتة بحث و تفسیر گذارده است. از این رو در کتاب مباحثی چون: تعریف اخلاق در میان فلاسفه؛ علل عجین شدن اخلاق در زندگی بشر؛ فطری بودن اخلاق؛ راه‌های برون رفت بشر از پوچی‌گرایی در فلسفة اخلاق و...، مورد توجه قرار گرفته است. شایان ذکر است در پایان به منظور آشنایی بیشتر مخاطبان با تفکرات «ژوره پل دروآ»، فیلسوف معاصر فرانسوی و نویسندة این کتاب، بخش‌هایی از دو مصاحبة «امانوئل تونو» و «آرمن تارینین» با «دروآ» دربارة مفاهیم مرتبط با اخلاق نیز آورده شده است.