جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جروم(دنباله از شماره قبل): آیا سزاوار است متی را متهم کنید که در ترجمه خیانت ورزیده است؟ چرا که ترجمه او نه با متن اصیل عبری موافق است و نه با متن یونانی هفتادی. اما از این بتر آنکه می توان دعوی کرد که متی حتی نویسنده را هم به خطا گرفته و این نوشته را به جای ذکریا به ارمیا نسبت داده است. لیک دور باد از جروم که از پیر و مسیح این گونه سخن بگوید. حقیقت، باری، این است که متی همت بر آن نهاده بود که از آن نوشته کمی و اصلی بیرون آرد و آن را به جامه کلام بیاراید، نه آن که از پی الفاظ و هجاها پای بفرساید

جروم: اثرسبیوس هیرونوموس (۴۱۹-۳۶۷ م) مشهور به جروم قدیس که گاه با تخلص سوفرونیوس مینوشت، در تمامی دوران قرون وسطی و حتی در دوران جدید در مقام مترجم معتبر کتاب مقدس و نویسنده وولگات لاتین که تا قرن شانزدهم در همه موارد اختلاف بنیادین، بر جمله متون عبری و یونانی مقدم شمرده می شد، مورد احترام کاتولیکها بوده است. نامه جروم به پاماکیوس درباره بهترین نوع ترجمه، که در سال ۳۹۵ میلادی در بیت اللحم نوشته شده سندی است که شالوده نظریه ترجمه در دنیای مسیحیت به شمار میرود. جروم در کنار سیسرون، لوتر و گوته یکی از مهمترین نظریه پردازان ترجمه در سنت ترجمه غرب شناخته می شود.

آپولوس گلیوس: از زندگی آپولوس گلیوس (۱۲۳-۱۶۵) که در قرون وسطی (به غلط) به آگلیوس شهرت یافته بود، چیز زیادی نمیدانیم. شبهای آتیک در آتن نوشته شده، نوشته های گوناگون درباره دوستان و آموزگاران سرشناس او و نیز مضامین دیگر خاص آن دوران است. اشارات او درباره ترجمه خاصه از آن روی مهم است که با سنت سیسرون که هوراس و پلینی آن را تدوین کرده بودند، تفاوت بسیار دارد. اما در این زمینه تداومی نیز می توان دید. هوراس، شاعر یا مترجم را اندرز میداد که از تقلید بردهوار متن اصلی بپرهیزند و به خلاقیت اصیل برسند. آنولوس گلیوس نیز منتقدان ترجمه را سفارش میکرد که آن خلاقیت را بشناسند و ارج نهند. گلیوس با گزینش ویرژیل (که معاصر هوراس بوده) در مقام مترجم یا شاعری که دستمایه کار خود را از این و آن گرد آورده، از ترجمه آزاد او از آثار هومر، تئوکریتوس و دیگران دفاع میکند و استدلالش این است که آنچه را که نویسندگان یونان به زبان یونانی گفته اند، نمی توان مو به موی و بدون لطمه زدن به فصاحت و زیبایی کلام آنها به لاتین برگرداند، پس ویرژیل حق داشته آن موارد ترجمه ناپذیر را کنار بگذارد و چیزهایی کم و بیش جذابتر و زیباتر به متن بیفزاید

اومبرتو اکو (۱۹۳۲- ۲۰۱۶) نشانه‌شناس، فیلسوف و رمان‌نویس معروف ایتالیایی، یکی از بنیان‌گذاران نشانه‌شناسی فرهنگی در قرن بیستم است. وی ده‌ها کتاب، صدها مقاله و ۵ رمان نوشته ‌است. با وجود این، اکو عمده شهرتش را مرهون رمانش نام گل سرخ (۱۹۸۰) است، اثری که در آن قصه، نشانه‌شناسی، تحلیل کتاب مقدس، مطالعات قرون وسطی و نظریه ادبی در هم آمیخته شده است. از مهم‌ترین آثار وی در زمینه نقد ادبی و نشانه‌شناسی می‌توان اثر باز (۱۹۶۲)، نظریه نشانه‌شناسی (۱۹۷۵) ، نقش خواننده (۱۹۷۹) ، نشانه‌شناسی و فلسفه زبان (۱۹۸۴) و محدودیت‌های تفسیر (۱۹۹۰) را نام برد. وی همچنین دو کتاب درباره ترجمه چاپ کرده است که عبارتند از: تجربیات ترجمه (۲۰۰۰) و موش خانگی یا موش صحرایی: ترجمه به مثابه مذاکره (۲۰۰۳). اگرچه در این نوشتار بیشتر معرفی آراء اکو در حوزه ترجمه مورد نظر بوده، اما به جهت اهمیت روش هرمنوتیکی و نشانه‌شناسی تفسیری وی در درک ترجمه- به مثابه نوعی تفسیر عینیت‌یافته- اشاره به برخی از دیدگاه‌های وی در حوزه نشانه‌شناسی و تفسیر ضروری است.

تئوری ترجمه در غرب، از هردوت تانیچه نام کتابی است نوشته داگلاس رابینسون که توسط انتشارات سنت جروم (۱۹۹۷) منتشر شده است. این کتاب برخلاف عنوان آن، شرح و نقد و تفسیر آرای نظریه پردازان ترجمه نیست، بلکه در واقع دائره المعارف آرای اندیشمندان غربی در زمینه ترجمه است. نویسنده نخست با بیان موجز و دائره المعارف گونه نویسنده ای را معرفی میکند، سپس گزیده هایی از نوشته های او درباره ترجمه را نقل می کند.امتیاز این کتاب بر سایر کتابهای مشابه این است که خواننده مستقیما با آرای صاحب نظران ترجمه آشنا می شود. در این کتاب در مجموع بیش از ۲۳۰ قطعه از ۸۱ نویسنده نقل میشود. این قطعات از رسالات مستقل درباره ترجمه و یا از دیباچه های مترجمان برگزیده شده و از هر زبان که بوده به انگلیسی برگردانده شده است.

مطالعات ترجمه فعالیتی تحقیقاتی و دانشگاهی است که از پیدایش آن زمان زیادی نمی‌گذرد ولی در طول تاریخ مکتوب بشر افراد بسیاری با پیشینه ­های متفاوت از جمله فلاسفه، ادبا و انسان­ شناسان درباره ترجمه صحبت کرده­ و سعی کرده­ اند تعریفی برای آن ارائه بدهند. از این پس در هر شماره یکی از این افراد را معرفی کرده و دیدگاهش را نسبت به ترجمه به زبانی ساده معرفی می­کنیم.

نظرات بورخس در مورد ترجمه بسیار پیچیده و غیرمتعارف است. بورخس معتقد بود که متون اصلی به ترجمه‌ها بی‌وفایند. ترجمه‌ای را می‌ستود که بر متن اصلی چیره شده و آن را پشت سر بگذارد. موفقیت ترجمه را در «تفاوت» می‌دید و نه در «تعادل». همچون استاینر که هر نوع فهمی را «ترجمه» می‌دانست، معتقد بود که هر خوانشی ترجمه‌ای است جدید. متن اصلی را تنها دستاویزی برای «اعتلای کلام در ترجمه» می‌دید. مترجم، در دیدگاه او، کنشگری خلاق و آفریننده بود نه نشخوارکننده کلام دیگران.