جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پذیرش قاعده فلسفی الواحد و اعتقاد به مبدأ واحد برای همه موجودات کثیر، فیلسوف را به مسأله چگونگی صدور کثرت از خداوندی که از جمیع جهات واحد است. رهنمون می‌سازد.فیلسوفان مشائی مانند ابن سینا،در پاسخ به این مسأله نظریه‌ای‌ معروف درباره نظام عالم ارائه کرده‌اند.در مقابل،متکلمان مسلمان(به ویژه فخر رازی)با انگیزه‌های دینی،هم با این قاعده و هم با نظریات فلسفی درباره نظام‌ هستی مخالفت می‌نمایند.خواجه نصیر الدین طوسی در آثار خود،با تثبیت‌ قاعده الواحد و پاسخ‌گویی به اشکالات مخالفان،نظریه فیلسوفانی چون ابن سینا را تقویت می‌نماید.با این حال،محقق طوسی در برخی از آثار خود تقریر خاصی از قاعده الواحد،ارائه می‌دهد.وی بر آن است که از واحد،از آن جهت که واحد است جز واحد صادر نمی‌شود ولی صدور موجودات متعدد،از مبدأ واحد با حیثیت‌های مختلف‌ امکان‌پذیر است.محقق طوسی در آثار خود مراتب علی موجودات را به دقت تنظیم‌ می‌کند.در مرتبه نخست از مبدأ تعالی موجودی صادر می‌شود و در مرتبه دوم دو موجود قرار دارند که یکی از آنها از سوی مبدأ اول صادر شده است.در مراتب بعدی‌ هم علاوه بر آنکه موجوداتی که خود از مبدأ صادر شده‌اند،مصدر اشیا مختلفی‌ می‌شوند از مبدأ تعالی نیز موجودات خاصی صدور می‌یابند.