جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

براساس آموزه ماواگزینی روح القدس از جمله کارکردهای اساسی روح القدس هدایت مؤمن مسیحی به سوی حقیقت خداوند و شبیه ساختن وی به اوست. ساکن شدن روح القدس درمومن مسیحی سبب استحاله و تبدیل وی به آفریده ی نو می شود که لازمه رستگاری و تحقق فرایند تقدیس است. چگونگی ماواگزینی روح القدس در درون شخص مسیحی و نحوه تاثیر گذاری بر ایمان او برای هدایت و وصول به رستگاری، چالش جدی فیلسوفان دین مسیحی است که می کوشند به فهم معقولی از رابطه استحاله و تبدیل به آفریده ی نو در فرایند مأواگزیدن روح القدس در درون مؤمن مسیحی با وجود قدرت انتخاب و اختیار انسان در پذیرش هدایت و عدم آن، دست یابند. مدل مشارکتی آلستون می تواند به نحو معقولی از جایگاه اختیار دفاع نماید. براساس این مدل مؤمن مسیحی در روند مأواگزینی روح القدس در درون خویش، هم تا حدی به آنچه خیر است معرفت و آگاهی می یابد و هم احساس می کند مایل است واکنشی شایسته و مناسب نشان دهد. این مدل در تمام استحاله ها نقش درونی مهمی به روح القدس می بخشد و در عین حال مجال انجام کارهای بسیاری را برای فرد باقی می گذارد و اختیار او را در نظر می گیرد. از این رو این مدل می تواند به عنوان تبیینی عقلانی از جایگاه اختیار در روند هدایت باطنی روح القدس در جریان مأواگزینی، به شمار آید.

مصالح از جهت اعتبار و عدم اعتبار به سه دسته مصالح معتبر، غیرمعتبر و مرسله تقسیم میگردد. فایده‌گرایی از جهتی به دو دسته‌ فایده‌گرایی عمل‌محور و قاعده‌محور تقسیم میگردد. در فایده‌گرایی عمل‌محور بیشترین سود برای بیشترین فرد با توجه به موقعیت‌های جزیی سنجیده می‌شود و در فایده‌گرایی قاعده‌محور رعایت قواعد اخلاقی مد نظر است؛ بدون این که استثنا بردارد. در فقه مصلحت محور باید طبق قواعد عمل کرد؛ اما چه بسا در موارد جزیی به خاطر حفظ مصالح بالاتر باید مصالح پایین‌تر را فدا کرد. در فایده‌گرایی قاعده محور باید طبق قواعد پیش رفت و قاعده استثنا بردار نیست. معیارهای زمانی مصلحت، مادی و معنوی بودن مصالح و توجه و عدم توجه به دین و مصالح اُخروی، از جمله تفاوت‌های فایده گرایی و فقه مصلحت‌محور است. از سوی دیگر قاعده اُولی بودن دفع مفسده از جلب مصلحت، نیز بر مبنای فایده‌گرایی سلبی بازخوانی شده است.

حکیم رجب‌علی تبریزی از جمله فیلسوفانی است که به مسئلۀ اشتراک لفظی یا معنوی «مفهوم وجود» پرداخته است. وی ضمن اشاره به برخی از آرای پیشینیان، برهانی عقلی به سود اشتراک لفظی وجود اقامه کرده است. وی از حیث معرفت شناختی قائل به ارتباط وثیق میان مفاهیم با مصادیق بود، از این­رو نمی­توان از چنین متفکّر واقع­گرایی انتظار داشت که دربارۀ مفهومی همچون وجود، فارغ از مصادیق آن حکم نماید. همچنین عدم باور تبریزی به مفاهیم اعتباری در فلسفه نیز، با رأی او به اشتراک لفظی وجود هم­سو است. ولی برخلاف تلقّی شاگرد وی خاتون­آبادی، این مطلب دلیل اصلی گرایش حکیم به ایدۀ اشتراک لفظی وجود نبوده است؛ بلکه مخاطب اصلی تبریزی در این مسئله، صدرالدین شیرازی است که برداشت خاصی از قول به اشتراک لفظی وجود دارد و به پشتوانۀ آن، ایدۀ چالش­برانگیز تشکیک در حقیقت وجود را مطرح می­کند که به هیچ وجه مورد پذیرش حکیم تبریزی نیست.

دین، فلسفه و زبان، اجزاء لاینفک و مهم هر فرهنگی هستند، اگر قرار باشد فرهنگی­ از سرزمینی به سزمین دیگر منتقل شود و در اثر این انتقال، فرهنگ مقصد متعالی شود، باید مؤلفه­های آن به درستی، آگاهانه و با رصد کامل پاسداران فرهنگ، منتقل شوند تا زمینه­های لازم برای پذیرش، استقرار و رشد عقلانیت و دین مبتنی بر آن در جامعه­ی مقصد، مهیا شود. در غیر این صورت، تعارض جدی بین حامیان فرهنگ قبلی با طرفداران فرهنگ وارداتی رخ می­دهد. فارابی در آثارش ضمن توضیح شکل­گیری این مؤلفه­ها در اجتماع انسانی و ارتباطشان با هم، نحوه­ی انتقال آن­ها را توضیح داده و به خوبی آسیب شناسی می­کند. از نظر فارابی با رشد مهارت­های زبانی و دستیابی انسان به فنون قیاسی، فلسفه ایجاد می­شود. فلسفه با ابزار دین به وضع قانون در جامعه و هدایت آحاد مردم به سمت سعادت، می­پردازد.

جان هیل با قبول نقش اراده در پذیرش و شکل­ گیری، و حفظ و بکارگیری روش­های مولّد باور، بر مسئولیت انسان در برابر باورها تاکید دارد. با وجود دفاع هیل از اراده ­باوری غیرمستقیم، وی سیری تشکیکی از مستقیم و بی­واسطه بودن نقش اراده در روش کسب باور و حفظ باور تا غیرمستقیم و باواسطه بودن تاثیر آن در پذیرش و کسب باور را دنبال می­کند. هیل در شکل­دهی باورها، اراده­ باوری مستقیم را که مبتنی بر تصور مشهور دکارتی است نمی­پذیرد؛ اما با تفکیک میان اراده ­باوری مستقیم و غیرمستقیم، شرح مفهوم فعل پایه و غیرپایه و بیان روش ­ها و تکنیک­هایی هم چون تغییر رفتاری، تلاش می­ کند پذیرش و شکل­ دهی باورها را نیز تحت کنترل ارادی اما غیرمستقیم افراد تفسیر کند. در این پژوهش با بکارگیری روش تحلیلی- انتقادی برآنیم تا نشان دهیم با اصلاح و تعدیل دیدگاه هیل، پذیرش مسئولیت معرفتی براساس دیدگاه اراده­ باوری غیرمستقیم معنادار است.

تربیت، امری بنیادی در اجتماع است وجوامع بشری براساس ساحت‌های تربیتی استوار است. هر جامعه­ای که ساحت‌های تربیتی آن رشد یافته باشد، پویاست. از طرفی زیربنای همه ساحت‌های تربیتی، ساحت عقلانی است. اگر ساحت عقلانی ضعیف باشد، نمی­توان به ساحت اخلاقی رشد داد وعقل سلیم، اخلاق سالم را به­دنبال دارد و بدون اخلاق سالم نمی­توان به ساحت عبادی رشد داد؛ زیرا زیربنای عبادت، شناخت معبود و خالق هستی است. زیرا مهمترین دلیل شناخت، عقل است. پس اگر پایه عقل محکم نباشد ساحت تربیتی عبادی و سایر ساحت‌های تربیتی از ارزش می‌افتد لذا پژوهش حاضر به­روش تحلیلی-توصیفی بااستفاده از قواعد فقهی، حکم فقهی تربیت عقلانی جامعه را بررسی می­کند. با بررسی ادله فقهی به­خوبی ثابت می‌شود که تربیت عقلانی در فقه جایگاه ویژه‌ای دارد و بااستفاده از آیات، رجحان استحبابی ویا وجوب تربیت عقلانی ثابت می‌شودو اگر این تربیت عقلانی ، مصداق یا مقدمه امور واجب و ضروری قرار گیرد حکم وجوب برای همه مکلفین ثابت می شود و ازآنجاکه حاکم نسبت به سایر مکلفین جایگاه منحصربه­فردی دارد و قدرت و توانایی اجرای تربیت عقلانی را دارد این حکم برای حاکم هم ثابت می گردد. ووظیفه حاکم در تربیت عقلانی در امور الزامی، وجوب و در امور غیر الزامی، استحباب مؤکد است.