جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان آشنایی طلاب حوزه‌های علمیه با موضوع ولایت فقیه با تاکید بر اندیشه سیاسی امام خمینی است. روش تحقیق پیمایشی بوده و داده‌‌ها از طریق پرسشنامه گردآوری و با کمک نرم‌افزار spss تحلیل شدند. یافته‌‌های تحقیق نشان می‌‌دهد که میزان آشنایی طلاب با ابعاد مختلف ولایت فقیه، در مفهوم و پیشینه 75، در مبانی، شرایط، وظایف، و اختیارات 11/65، در عملکرد 95/62، در قانون اساسی 14/44، در منابع 04/22 و در مجموع حدود، 54 درصد است که متوسط ارزیابی می‌شود. سه متغیر زمینه‌‌ای جنسیت، تابعیت و محل سکونت در میزان آشنایی طلاب با موضوع ولایت فقیه مؤثر نبوده است، ولی پنج متغیر زمینه‌‌ای وضع تأهل، سن، سطح تحصیلی، محل تحصیل و سنوات تحصیلی طلاب در میزان آشنایی آنان تاثیر‌‌گذار است. میزان آشنایی طلاب با موضوع ولایت فقیه در آن دسته از گویه‌‌هایی که جنبه محوری داشته و از اصول اساسی اندیشه امام خمینی در موضوع ولایت فقیه به‌‌حساب می‌آید، در حد عالی است؛ اما آن دسته از گویه‌‌هایی که به‌‌صورت محدود مورد توجه هستند، در حد ضعیف است.

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان آشنایی طلاب سطوح مختلف حوزه‌‌های علمیه با عملکرد ولایت فقیه در چهار دهه گذشته جمهوری اسلامی ایران است. روش پژوهش پیمایشی بوده و شاخص‌‌های عملکرد ولایت فقیه مطابق وظایف و اختیارات ولی فقیه در قانون اساسی و به تفکیک سه منصب ولایت دینی، قضایی و اجرایی فقیهِ حاکم بررسی شد. جمعیت آماری این پژوهش، طلاب مرد و زن بین سنین ۱۸ تا 70 سال هستند که در چهار سطح ۱، ۲، ۳ و ۴ در مدارس و مراکز حوزوی در سال ۱۳۹9 در حال تحصیل و انجام فعالیت‌‌های علمی و تبلیغی می‌‌باشند. حجم نمونه آماری 1109 نفر بوده و داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌‌های پژوهش نشان داد که 54/69 درصد طلاب با عملکرد ولایت فقیه طی چهار دهه گذشته در مناصب مختلف، آگاهی دارند که در مجموع، خوب ارزیابی شده است. همچنین نتایج نشان داد که متغیرهای زمینه‌‌ای جنس، تابعیت و تحصیل والدین در میزان آشنایی طلاب با عملکرد ولایت فقیه تأثیر ندارند، اما متغیرهای زمینه‌‌ای وضعیت تأهل، محل سکونت، سن، مدت زمان تحصیل، مقطع تحصیلی، محل تحصیل و شغل والدین در میزان آشنایی طلاب با عملکرد ولایت فقیه مؤثر بوده است.

اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) مبنای تأسیس نظام جمهوری اسلامی ایران می‌باشد و حفظ و انتقال درست و به‌موقع آن اندیشه، موجب بقا و استمرار حاکمیّت نظامِ بر آمده از آن می‌شود؛ بنابراین، « بررسی میزان آشنایی نسل سوم انقلاب اسلامی ایران با اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)» حایز اهمیّت است؛ چون مرحله آشنایی، مقدمه و پایه مرحله التزام و رفتار است؛ پس لازم است بدانیم، نسل سوم انقلاب اسلامی که فرزندان نسل دوم انقلاب هستند و دوران مبارزه با رژیم پهلوی و دفاع مقدس را درک نکرده‌اند، به چه میزان با اندیشه سیاسی امام در ابعاد مختلف آشنایی دارند؟ تا به میزان امیدواری خود در استمرار حاکمیت نظام توسط نسل سوم پی ببریم. برای انجام این پژوهش، پس از تعیین مهم‌ترین شاخص‌های مربوط به ابعاد گوناگون اندیشه سیاسی امام، موضوع تحقیق با روش پیمایش مورد بررسی قرار گرفت. جمعیت آماری این پژوهش، جوانان مرد و زن 20 تا 30 ساله حوزوی و دانشگاهی هستند. حجم نمونه آماری تحقیق حاضر، 600 نفر از طلّاب حوزه علمیه قم و دانشجویان دانشگاه‌های شهر قم در دو مقطع تحصیلی کارشناسی/ سطح دو و کارشناسی ارشد/ سطح سه می‌باشند. با اجرای پیمایش و تکمیل پرسش‌نامه محقق ساخته، داده‌ها، استخراج و طبقه بندی شد و پس از آن با کمک نرم افزار spss و تکنیک‌های آمار توصیفی و استنباطی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برابر یافته‌های پژوهش، میزان آشنایی طلّاب و دانشجویان شهر قم با ابعاد فلسفه سیاسی، هستی شناسی، آثار سیاسی، اخلاق سیاسی، معرفت شناسی، مفاهیم بنیادی و فقه سیاسی اندیشه سیاسی امام به ترتیب 89/61 ، 82/89 ، 81/21 ، 78/02 ، 77/86 ، 75/48 و 74/01 و با میانگین 79/86 درصد است. در میزان آشنایی آنان با ابعاد مختلف اندیشه سیاسی امام، از نظر جنس مرد و زن، تأهل/ تجرد، شهری/ روستایی و مقطع تحصیلی رابطه معناداری وجود ندارد؛ ولی از نظر سن و محل تحصیل آنان رابطه معناداری وجود دارد؛ یعنی میزان آشنایی آنان در برخی از گروه‌های سنی و در بعضی از مدارس حوزه علمیه و در دانشگاه‌های دولتی بیش‌تر از مدارس و دانشگاه‌های دیگر بوده است. انجام پژوهش مستقل در بررسی میزان آشنایی قشرهای دیگر نسل سوم انقلاب اسلامی، مطالعه گروه وسیع‌تری از جمعیت نسل سوم، بررسی نقش عوامل جامعه پذیری سیاسی و تعیین سهم هر یک در انتقال اندیشه سیاسی امام و توجه مسوولان آموزشی و پژوهشی کشور، رسانه‌ها و نهادهای مذهبی به نتایج پژوهش در برنامه ریزی‌های آتی از مهم‌ترین پیشنهادهای این تحقیق است.

هدف پژوهش حاضر تبیین و شاخص­بندی موضوع ولایت فقیه با تأکید بر اندیشه سیاسی امام خمینی است. در این راستا و با روش توصیفی-تحلیلی ماهیت و ادلّه ولایت فقیه، وجوب تشکیل حکومت اسلامی بر فقها، فضایل و رذایل اخلاق سیاسی ولی فقیه، شرایط، وظایف و اختیارات ولی فقیه مورد بررسی قرار گرفت. براساس الگوی تقسیم سه بُعدی اسلام و چهارچوب اندیشه سیاسی امام خمینی، موضوع ولایت فقیه به سه قسم فلسفه سیاسی، اخلاق سیاسی و فقه سیاسی تقسیم شد. در مجموع، سی و سه شاخص در ابعاد مختلف موضوع ولایت فقیه استخراج گردید. نُه شاخص در بُعد فلسفه سیاسی، پانزده شاخص در بُعد اخلاق سیاسی و نُه شاخص در بُعد فقه سیاسی ولایت فقیه است. همچنین وجود رابطه منطقی میان سه قسم مذکور از دیگر یافته‌های پژوهش حاضر می‌باشد، یعنی نقص و کمال هر بُعد در ابعاد دیگر مؤثر است.

مقاله حاضر، میزان آشنایی طلاب و دانشجویان نسل سوم انقلاب اسلامی شهر قم با فقه سیاسی امام خمینی را بررسی کرده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد میانگین میزان آشنایی طلّاب و دانشجویان شهر قم با فقه سیاسی امام 01/74 درصد است. همچنین، بر اساس یافته‌های تحقیق، متغیرهای جنس، وضع تأهل و محل سکونت (شهری/ روستایی) پاسخ‌گویان در میزان آشنایی آنان با فقه سیاسی امام تأثیر نداشته است؛ اما متغیرهای محل تحصیل، سن و مقطع تحصیلی پاسخ‌دهندگان در میزان آشنایی آنان مؤثّر بوده است.

روشنفکران سده اخیر ایران پس از آشنایى با فرهنگ غربى و ورود آن به ایران، واکنشهاى متفاوتى را از خود نشان داده‏اند . عده‏اى بر این باور شدند که حرکت‏به سمت الگوهاى صنعتى و فرهنگى غرب مى‏تواند جامعه ایرانى را به رشد و تعالى رسانده و به عظمت گذشته برگرداند . بنابراین، در علوم و فنون و در ابعاد ادارى و آموزشى با نگاه به غرب، اصلاحاتى را صورت دادند (غرب‏گرایى .) دسته‏اى دیگر، راه پیشرفت و سعادت جامعه ایران را تقلید از غرب پنداشتند . با این نگاه، کوشیدند تا ایران را هم در شکل و هم در محتوا به سمت الگوهاى غرب سوق دهند (غرب‏زدگى .) دسته سوم، ضمن تاکید بر نظام ارزشها، فرهنگ، تاریخ، دین، عقیده و ایدئولوژى خویش، راه حل اصولى براى رسیدن به سعادت و بهروزى را در نهضت «بازگشت‏به خویشتن‏» معرفى کرده‏اند . جریان فکرى سوم خود به دو گروه تقسیم مى‏شود: اول آنان که به اخذ جنبه‏هاى مثبت فرهنگ و تمدن غربى و رد جنبه‏هاى منفى و استعمارى آن معتقد مى‏باشند . و دوم کسانى که به رد مطلق غرب و نفى یکسره غرب و تجدد معتقد هستند، البته گروه اول از جریان سوم، داراى طرفداران بیشتر بوده و موفق به تشکیل حکومت و جمهورى اسلامى شدند . در این گزارش سعى شده است تا به برخى از مفاهیم، تاریخچه آشنایى روشنفکران ایرانى با غرب و تاثیرات آن بر ایران و واکنش سه جریان فکرى مذکور نسبت‏به فرهنگ غربى به طور مختصر اشاره شود .