جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

داستان‌پردازی و مدل‌سازی: هستی‌شناسی داستان‌انگارانه و مسئلۀ بازنمایی در مدل‌های علمی

نویسنده:

حسین شیخ رضایی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF اصل مقاله مراجع

چکیده :

دانشمندان جهان را به کمک ابزارهایی گوناگون بازنمایی می‌کنند و یکی از مهم‌ترین ابزارهای آنان مدل‌های علمی است. در بسیاری مواقع، پدیده‌های پیچیده در جهان واقعی با ساخت مدل‌هایی ساده و ایدئال‌شده بازنمایی می‌شوند. مدل‌ها سؤالات مهمی در فلسفة علم مطرح می‌کنند، اما از میان آنها دو سؤال اساسی‌تر از بقیه است. نخست اینکه مدل‌ها اصولاً چیستند، و دوم اینکه مدل‌ها چگونه جهان را بازنمایی می‌کنند. ما در این نوشته عمدتاً به پرسش نخست، هستی‌شناسی و چیستی مدل‌ها، در چهارچوب داستان‌انگاری مدل‌های علمی می‌پردازیم، اما نشان می‌دهیم این دو پرسش درهم‌تنیده‌اند و پاسخی که به پرسش هستی‌شناختی می‌دهیم، پاسخ‌های ما به پرسش بازنمایی را محدود و مقید می‌کند. در مدل‌سازی نظری، دانشمندان معمولاً فرض‌هایی مطرح می‌کنند که در جهان فیزیکی برقرار نیست. از سوی دیگر، دانشمندان چنین «وانمود» می‌کنند که «گویی» چیزهایی در جهان وجود دارند که آنچه مدل توصیف می‌کند دربارة آنها صادق است. یکی از راه‌حل‌های جذابی که در سال‌های اخیر در خصوص هستی‌شناسی مدل‌های نظری مطرح شده رویکردی موسوم به «داستان‌انگاری» است که در آن برای پاسخ به سؤال هستی‌شناختی به مفهوم «بازی وانمودی» و «باورآوری» توسل می‌شود. ادعا شده است مدل‌های علمی از سنخ داستان‌هایی هستند که از آنها در بازی‌های تخیلی استفاده می‌شود.

صفحات :

از صفحه 238 تا 264

مشخصات اثر

عنوان :

درسگفتار زبان، ذهن و جامعه

مدرس:

مهدی نسرین، حسین شیخ رضایی، علی کرباسی زاده

نوع منبع :

صوت , درس گفتار،جزوه وتقریرات

منابع دیجیتالی :

صوت کتاب زبان، ذهن و جامعه (جان سرل)

مشخصات اثر

عنوان :

دیدگاه‌های فلسفی در علوم شناختی در گفتگو با حسین شیخ رضایی

سخنران:

حسین شیخ رضایی

نوع منبع :

سخنرانی , فیلم , کتابخانه عمومی

مشخصات اثر

عنوان :

واقع‌گرایی در فلسفه علم در گفتگوی میرسعید موسوی و حسین شیخ رضایی

سخنران:

میرسعید موسوی و حسین شیخ رضایی

نوع منبع :

سخنرانی , فیلم , درس گفتار،جزوه وتقریرات , کتابخانه عمومی

مشخصات اثر

عنوان :

فیزیکالیسم غیرتقلیلی: فیزیکالیسم و رابطۀ تحقق

سخنران:

حسین شیخ رضایی

نوع منبع :

سخنرانی , فیلم , درس گفتار،جزوه وتقریرات , کتابخانه عمومی

مشخصات اثر

عنوان :

برساخت اجتماعی سلامت

سخنران:

حسین شیخ رضایی

نوع منبع :

سخنرانی , فیلم , کتابخانه عمومی

مشخصات اثر

عنوان :

انسان معلق؛ استدلالی موسوم به ابداعات ابن سینا

سخنران:

نوع منبع :

مقاله , سخنرانی , فیلم , درس گفتار،جزوه وتقریرات , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

متن

کلیدواژه‌های اصلی :

برهان انسان معلق درفضا , تجرد نفس ناطقه , انسان معلق , انسان معلق در فضا , آزمایش فکری , آزمایش فکری در فلسفه اسلامی , ابن سینا و انسان معلق , آزمایش‌‌‌‌ فکری در فلسفه

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

ابن‌سینا در پاره‌ای از آثار خود، و از همه معروف‌تر در فن ششم از طبیعیات شفا که در باب نفس است، استدلالی موسوم به انسان معلق عرضه کرده است. این استدلال که برخی آن را از ابداعات ابن‌سینا دانسته‌اند و از قرار معلوم بسیار مورد علاقه و توجه او نیز بوده، در جهان لاتین‌زبان بسیار نفوذ و شیوع پیدا کرده و در سده‌های میانه بحث‌های فراوانی برانگیخته است. در سال‌های اخیر نیز محققان و فیلسوفان متعددی به بررسی ابعاد این برهان (آزمایش فکری) پرداخته‌اند. هدف اصلی این برهان نشان دادن تجرد نفس به‌واسطه فرض موقعیتی است که در آن انسانی در فضا معلق است و هیچ ورودی حسی‌ای از اندام‌های خود دریافت نمی‌کند. از نظر ابن‌سینا، صرفا با درون‌نگری و با توسل به مفهوم آگاهی نفس از خود، تجرد نفس نشان داده می‌شود. در این درس گفتار، پس از معرفی صورت برهان ابن‌سینا، به دو قرائت معاصر از آن اشاره می شود. در قرائت اول، دالّ اصلی در این برهان «نفس» است و ابن‌سینا می‌کوشد تجرد نفس را از راه توانایی آن در کسب آگاهی به خود نشان دهد. در قرائت دوم، دالّ اصلی در این برهان «ذات» است و ابن‌سینا می‌کوشد تجرد نفس را از راه توانایی آن در شناخت ذات خود نشان دهد. استدلال خواهیم کرد که قرائت اول به دور دچار است و قرائت دوم نگاه غیرتاریخی و مطلق‌انگار ابن‌سینا را به انسان و قوای شناختی او نشان می‌دهد که در پرتو رویکردهای تاریخ‌نگر و فرهنگ‌محور معاصر چندان قابل‌دفاع نمی‌نماید.

مشخصات اثر