جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این رساله، از دیدگاه ناصرخسرو، درباره‌ی انبیایی که در دیوان نام آنها بیان شده است، سخن گفته ایم . او گاهی به شیوه‌ی تمثیلی و گاه تذکاری به زندگی هر پیامبر پرداخته است و گاهی نیز از نام پیامبر، به تأویل، مقصود دیگری را دنبال می کرده است؛ به طور مثال گاهی خلیفه‌ی فاطمی را سلیمان ، گاهی نوح و گاهی موسی خوانده است و مضامین مربوط به هر پیامبر را با زندگی خود در آمیخته است . او تقریباً در همه‌ی دیوان در حال تبلیغ مذهب اسماعیلی خویش است که از آن به عنوان دین حق یاد می کند و با دلایل و استدلالات منطقی سعی دارد مخاطب را قانع کند که مذهب او ، مذهب راستین است . ناصرخسرو با بهره گیری از نام پیامبران و زندگی آنان ، در عین اینکه سخنانش را اعتبار و ارزش می بخشد، گامی بلند در اثبات حقّانیت سخنانش بر می دارد. او در زمره‌ی شاعران مذهبی است و سخنان و سروده هایش رنگ و بوی دینی دارد. این شاعر تونان پس از گذراندن مراحل روحانی دیگر ، مرتبه‌ی حجّت را در میان اسماعیلیان کسب کره و به عنوان مبلّغ سرزمین خراسان به آنجا بازگشته است ؛ بنابراین شیوه ای اتّخاذ کرده تا بتواند اهداف و مقاصد خویش را از طریف آن به مخاطب منتقل کند . البته این مربوط به جهان بینی اوست که ترجیح می دهد باطن را به جای ظاهر و تأویل را به جای تنزیل بنشاند . او به عنوان یک باطنی مذهب ، اصل تأویل را در همه موارد خلقت و پدیده های مادی و معنوی جهان ، جاری می داند.مفاهيم مورد نظراو عبارت اند از : مفاهیم حکیمانه و فلسفی ، اجتماعی و تاریخی ، دینی و پند و اندرز .