جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش کیفی، با روش توصیفی تحلیلی و اسنادی و با هدف تبیین و شناخت مفاهیم قرآنی متناظر با عوامل و عناصر تشکیل دهندة برنامة درسی، دربارة اهداف، محتوا، روش ها و ارزشیابی تعلیم و تربیت در قرآن کریم تدوین یافته است. در نظام تعلیم و تربیت قرآن، اهداف به دو صورت اهداف غایی و اهداف میانی ترسیم شده اند. از لحاظ محتوایی، به طور کلی قرآن دربردارندة مجموعه ای از مفاهیم، اصول، قوانین، روش ها و فعالیت هاست که با استفاده از معیارهایی همچون توالی، استمرار، تعادل، وسعت و وحدت و روش های تربیتی همچون تمثیل و شبیه سازی، مشاهده، پرسش، اردوی علمی، الگویی، موعظه و تذکر، و استدلال، در صدد دستیابی به تربیت معنوی و جسمی یا پرورش همه جانبة انسان است. رسیدن به این مقصود نیازمند خودارزیابی و ارزیابی بیرونی از طریق روش هایی مانند ابتلا، فتنه، محاسبه و مراقبه می باشد.

‫موضوع پایان‌نامه، تحلیل رابطه خاتمیت و امامت است، خاتمیت رسالت و نیاز به امامت تلازم محتوایی و جدی دارند. خاتمیت، نشانه ابلاغ همه احکام الهی به بشر است، که تا پایان و فرجام کار جهان مطرح مي‌باشد. با توجه به اهداف مهمی که در خاتمیت مطرح است، رابطه‌اي ساختاری بین خاتمیت و امامت وجود دارد. این مسئله در دو بخش کلی مورد تحلیل قرار گرفته، در بخش اول کلیات و مفاهیم کلیدی از قبیل خاتمیت، امامت و... ، مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم فلسفه رسالت‌های پیامبران و دلایل تنوع کتب آسمانی و اهداف پیامبران الهی به بحث نهاده شده است. در فصل دوم، به علل تجدید نبوت‌ها از قبیل تحریف در ادیان پیشین، توجه به نیازهای اصیل انسانی در دوره‌های بعدی رسالت‌ها، مأموریت مقطعی پیامبران پیشین، تغییر در زندگی اجتماعی انسانها، و ... پرداخته شده است. در فصل سوم این مسئله به بحث نهاده شده که، دین تدریجاً به کمال و بلوغ خود دست می‌یافت، تا اینکه به مرحله‌ای رسید که همه احکام و تکالیف و آموزه‌های مورد نیاز بشر، به وی داده شد و دفتر نبوت، به پایان رسید. رسالت جهانی پیامبر اسلام (ص) ، رسالتی ابدی برای همه انسان‌ها و برای همه دوره‌های تاریخی است و کتاب او سرآمد کتب آسمانی و در بردارنده همه نیازهای بشر تا پایان کار جهان و فرجام هستی می‌باشد، بدین روی شریعت پیامبر خاتم خصوصیاتی، همچون عمومیت،جاودانگی و ابدیت، و انعطاف پذیری را پیدا نمود. در فصل چهارم، رازهای ختم نبوت مبتنی بر براهین عقلی، مورد تحلیل قرار گرفته است. بخش سوم: در این بخش با توجه به مطالبی که در بخش دوم مورد بررسی قرار گرفته، امامت به عنوان یک نیاز دائمی بررسی گردیده، این بخش نیز در چند فصل به این شرح تنظیم شده است. در فصل اول؛ مفاهیم و شئون امامت مورد بحث قرار گرفته است. در فصل دوم فلسفه امامت از قبیل فلسفه‌های اجتماعی، سیاسی، اخلاقی، معرفتی و معنوی آن به تحلیل نهاده شده است. در فصل سوم، مسئله امامت، از دیدگاه متون دینی بررسی شده است. در فصل چهارم، شرایط و ویژگی‌های امامت از قبیل، افضلیت امام و انتصابی بودن مقام امامت از جمله مباحث این فصل است. و در فصل پنجم به مقوله عصمت، اقسام عصمت و عصمت امام با براهینی نقلی و عقلی و اثبات آن به تفصیل بررسی شده است. در بخش چهارم شبهات را مطرح کرده‌ایم و در نهایت می‌توان چنین ارزیابی نمود که نیاز به امامت، پس از ختم نبوت با همان ملاکاتی قطعی و ابدی است که اهداف خاتمیت و آموزه‌های شریعت خاتم، بدون کم و کاست و درپی آن می‌باشد. و بر این مقوله نیز، براهین عقلی و نقلی فراوانی اقامه شده است. در خاتمه به تحلیل رابطه امامت و خاتمیت پرداخته‌ایم. كليد واژه: نبوت، خاتمیت، شریعت، امامت، عصمت، علم لدنی.

ارسطو نخستین کسی بود که مطلق دانش را مورد تقسیم قرار داد و براساس ملاک غایت آنها را به سه دسته، علوم نظری، عملی و تولیدی تقسیم کرد و پس از آن برمبنای موضوع به تقسیم هریک از این علوم پرداخت. اما فارابی برخلاف ارسطو رشته های علمی را تقسیم کردو علوم را براساس سودمندی، به دو بخش علوم ابزاری که علومی نافع میباشند و علوم غیرابزاری تقسیم کرد، که علوم ابزاری شامل زبان و منطق، و علوم غیرابزاری شامل علوم نظری و عملی میباشد.اخوان الصفا نیز همچون ارسطو مطلق دانش را مورد تقسیم قرار دادند، آنان در ابتدا علوم را به دو دسته صنایع علمی و صنایع عملی تقسیم میکنند، که صنایع عملی شامل حفّاری و نجّاری و غیره می‌شود. امّا صنایع علمی به سه دسته، علوم ریاضی، علوم شرعی و علوم فلسفی تقسیم می شوند، خود علوم فلسفی شامل چهار قسم، ریاضیات، طبیعیات، الهیات و منطقیاتمیشود. در تقسیم بندی اخوان الصفا جایگاه نفس، سیاست، منطق و اخلاق متفاوت تر از جایگاه این مسائل نزد حکمای مشایی است، و ملاک آنان در تقسیم علوم بیشتر حول محور غایت علوم می باشد. اما ابن سینا در تقسیم علوم دونوع رویکرد دارد: ابتدا رویکرد ارسطویی که در آن به تبعیت از ارسطو به تقسیم علوم پرداخته، با این تفاوت که وی تنها علوم فلسفی را تقسیم میکند. رویکرد دوم ابن سینا دیدگاه شخصی اوست. ابن سینا در تقسیم ابتکاری خویش همانند فارابی دست به تقسیم رشته های علمی می زند و براساس آن علوم را به دو دسته علوم حکمی و غیرحکمی تقسیم میکند. بدین صورت او امور عامه را از الهیات بالمعنی الاخص تفکیک می نماید. ابن سینا در حکمت عملی نیز صناعت شارعه را وارد نمود و به این صورت تقسیمی رباعی در هر دو قسم حکمت نظری و عملی انجام می دهد. ابن سینا علاوه بر دو ملاک غایت و موضوع، علوم را از حیث دوام و کارایی نیز تقسیم کند، بنابراین می کوشد تا با ارائه تقسیم بندی جدیدی تا حدی از مشکلات نظرات پیشینیان بکاهد و علوم بسیاری را در تقسیم خویش بگنجاند.