جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از موضوعات مهم و بحث برانگیز در اندیشه‌ توحیدی،موضوع رؤیت خداست که جایگاه مهمی در دیدگاه کلامی و عرفانی داشته و بانام حضرت موسی گره­خورده­است. درعین­حال، متکلمین ناگریز از بحث درباره آن بوده و در آن اختلافات عمیق­دارند. این موضوع دربیش از بیست آیه قرآن ذیل عبارات «لقاءالله» و «نظر در وجه­الله» و درباره انواع رؤیت و شهود ذات الهی مانند شهود و رؤیت خدا نسبت به ذات خود و شهود موسی(ع) در شجره طور مطالبی بیان­گردیده­است. تقاضای رؤیت خداوند، مهم‌ترین بخش زندگانی حضرت موسی(ع) است که از دیرباز مورد­توجه عرفا بوده­است. به­نحوی­که هریک تلاش­نموده‌اند. از دیدگاه خود به بیان علت پاسخ خداوند مبنی‌­بر «لن­ترانی» پرداخته و نظرات گوناگونی را در این زمینه ارائه­دهند. از­این­رو، استقراء آرای تفاسیر عرفانی دراین زمینه و جمع­بندی آن­ها از اعتبار خاصی برخورداراست. این پژوهش نشان­می­دهد که عرفا و برخی از حکمای متأله، مسأله رؤیت­وشهود باطنی و رؤیت تجلیات خداوند را معادل لقاءالله در قرآن تلقی­نموده ولی برخی از فلاسفه و متکلمین شیعی و معتزلی باتکیه­بر مبنای تنزیه کلامی صرف و با­تمسک­به مسأله نفی جسمانیت و اعتقاد به انحصار امکان شهود خداوند در رؤیت مادی، به نفی­ امکان این موضوع پرداخته­اند. این مقاله باروش پژوهشی - توصیفی از نوع تحلیل محتوا و واحد تحلیل مضمون بوده­است.

آیه 31 سوره بقره ضمن ترسیم جایگاه انسان در هستی و رابطه او با خداوند، بسیاری از پرسش های انسان شناسی را پاسخ گفته است. اما وجود برخی ابهام ها و چالش ها در ذیل آیه، آن را به یکی از آیات پرچالش قرآن تبدیل ساخته است. اگر خلافت در این آیه به معنای نیابت و جانشینی از اسلاف اعم از جانشینی جنیان، نسناس و دیگر انسان های ماقبل حضرت آدم (ع) باشد، فضیلت قابل توجهی برای آن حضرت و ذریه او به دنبال نخواهد داشت، زیرا سیاق قبل و بعد از این آیه به طور عام دلالت بر این دارد که خلیفه الهی از موضوعات بسیار مهمی است که خداوند از آن به فرشتگانش خبر داده است. این مقاله با واکاوی دیدگاه مفسران فریقین مهم ترین مولفه ها و آثار نظریه «خلافت انسان» را مورد بررسی قرار می دهد.