جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پارادایم طب مدرن در برابر باکتریها و ویروسها عبارت از تولید داروهای دفاعی از جمله داروهای آنتی‌باکتریال و آنتی‌ویرال برای نابودی آنها است یعنی رویکرد تهاجم را در پیش گرفتند و لکن ویروسها و باکتریها هوشمندانه جهش یافته و در برابر داروهای آنتی‌باکتریال و آنتی‌ویرال مقاومت نشان می‌دادند و‌ خطرناکتر وارد صحنه مبارزه با انسان می‌شدند! پاستور، پارادایم دیگری در برابر این آسیب‌ها پیش گرفت و آن پارادایم مقاوم‌سازی بدن از طریق واکسن و ورود باکتری و ویروس ضعیف به بدن بود، این رویکرد به‌دنبال مرگ و نابودی ویروس نبود و لکن ویروس جدید، زحمت دیگری در تولید واکسن جدید برای بشر فراهم می‌ساخت. پارادایم طب سنتی بدون جنگ با ویروس و باکتری، مقاوم‌سازی بدن از هرگونه آسیب است؛ با توصیه‌های سبک زندگی و چگونگی خوردن و آشامیدن و تجویز داروهای گیاهی تقویت و کمک‌کننده طبیعت مدبره بدن که هم توان و مقاومت بدن را مقابل هرگونه آسیب میکروبی بالا می‌برد و هم عفونت‌ها را زایل می‌سازد.

كتاب الشكوك على جالينوس كه نام كامل آن، «كتاب الشكوك للرازى على كلام فاضل الاطباء جالینوس» است، تأليف ابوبكر محمد بن زكرياى رازى، طبيب مشهور ایرانى است و به زبان عربى نگاشته شده است. رازى، در اين كتاب، بسيارى از آراء فلسفى و پزشکى جالینوس را مورد نقد و بررسى قرار مى‌دهد. البته بايد توجه داشت كه نقد افكار و آراء طبيب مشهورى همانند جالینوس، از عهده هركسى ساخته نيست و چه‌بسا ادعاى اشكال بر او باعث هجمه بر منتقد شود. رازى خود به اين مطلب واقف بوده است؛ ازاين‌رو، در اوايل كتاب، در عين اعتراف به عظمت و جلالت شأن جالینوس، خاطرنشان مى‌كند كه صناعت طب و فلسفه، تسليم محض در برابر بزرگان و تقليد از آنان را برنمى‌تابد؛ چنان‌كه جالینوس خود در كتابى كه راجع به منافع اعضاء نگاشته، كسانى را كه پيروان و رهروان خود را به پذيرش بدون دليل از خويش وامى‌دارند، سرزنش نموده است (الشكوك، ص39 - 41). رازى، نقد آراء جالینوس را از كتاب البرهان شروع مى‌كند و اين كتاب را چنين معرفى مى‌نمايد: «انه كان اجل الكتب عندى و انفعها بعد كتب الله المنزلة (همان، ص42 - 43). وى بيش از 20 رأى از آراء جالینوس را به نقل از سى و چند كتاب او نقل و آن‌گاه نقد مى‌كند. طب اسلامى، ازجمله علومى است كه بعضى از مستشرقان، آن را ترجمه و يا شرح طب يونانى مى‌دانند و كسانى مثل رازى و ابن سينا را مترجم و حداكثر شارح آثار بقراط و جالینوس مى‌خوانند؛ درحالى‌كه تأليفاتى همانند «الشكوك»، نشان‌گر بطلان اين گمان است. «الشكوك» تنها نقد آراء طبى جالینوس نيست، بلكه آراء فلسفى او را نيز نقد و بررسى كرده است. علاوه بر اين، رازى آراء بعضى ديگر از حكماى يونان، همانند ارسطو، اقليدس، ابرقلس و... را نيز نقد و كنكاش كرده است. نكته ديگر اينكه تمام نقدهایی كه رازى بر جالینوس وارد مى‌داند، در اين كتاب نيامده است، بلكه رازى خود تصريح مى‌كند كه قصد ندارد با ذكر شكوك و نقدهاى فراوان اين كتاب را مفصل و حجيم كند. در پایان، ذكر يك نكته خالى از فايده نيست كه على‌رغم خبرويت رازى در علم پزشکى و فلسفه، بسيارى از اطباء و حكمايى كه پس از او آمده‌اند، شكوك و انتقادات او را بر جالینوس وارد ندانسته‌اند و اين كنكاش‌ها را پاسخ داده‌اند؛ از جمله اين اطباء، مى‌توان به على بن رضوان مصرى مشهور به ابن رضوان (متوفاى 453ق) اشاره كرد. همچنين ابوالقاسم عبدالرحمن بن ابى‌صادق نيشابورى (قرن پنجم هجرى) و نيز ابوعلاء بن زهر (متوفاى 525ق) در كتاب «البيان و التبيين في الانتصار لجالینوس»، از جمله اين افراد بوده‌اند.