جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

توانمندسازی (التمکین) یعنی شناخت ارزش افراد و نقشی که می توانند در امور مربوط به خود از جمله مسائل معیشتی داشته باشند. هدف غایی تمام نظریه های توسعه انسانی، تلاش در جهت فراهم نمودن فضای مناسب برای افراد جامعه است؛ به طوری که بتوان زمینه را برای اعضای جامعه به منظور برخورداری افراد از منابع موجود و شناخت قابلیت ها و ارزش های خود ایجاد کرد. توزیع درآمد و امکانات از مباحث اقتصادی در اسلام است. رسیدن به رفاه عمومی در جامعه، برقراری عدالت اقتصادی و معیشتی، ریشه کنی فقر و محرومیت، عدم تکدی گری و نیازمندسازی و اجرای درست احکام وضعی اقتصادی که در قرآن و سنت به آنها تاکید شده است، شامل انفاق، خمس، زکات، قربانی، کفاره، صدقه، وقف و... است. این عوامل می توانند فرد و جامعه را به سمت توانمندی اقتصادی و معیشتی پیش ببرد.

زکات، یک نوع مالیات و حقوق واجبه که از نه چیز وصول می شود، اطلاق می گردد که در یک زمان خاص محقق می شود و یکی از منابع عالی اسلامی است بر اغنیاء واجب شده تا بدین وسیله فقر مستضعفین از بین برود و ثروت جامعه به طور مساوی بین تمام مردم تقسیم شود. محدوده تحقیق در خصوص زکات از دیدگاه قرآن و روایات می باشد. این پایان نامه در 6 فصل تنظیم شده است که کلیات تحیق شامل تعاریف لغوی و اصطلاحی واژه زکات، اهداف و دامنه تحقق و پیشینه تحقیق می باشد. اقتصاد و زکات، رابطه بین زکات و اقتصاد را بیان می کند و این که چه نقشی را از بین بردن فقر ایفا می کند؟ دست اندرکاران حکومت اسلامی باید بدانند که از منبع مالی [ زکات] اسلامی چگونه استفاده کنند که دچار مشکل نشوند. با برنامه ریزی صحیح از افراط و تفریط اقتصاد جامعه جلوگیری کنند. زکات از دیدگاه قرآن: خداوند منان با نزول آیات، و این که در بین آیات بیش از 30 آیه در مورد زکات وجود دارد جایگاه و منزلت زکات را در نزد خداوند برای ما مشخص می سازد. زکات در قرآن بعد از نماز آمده که نسبت به آن تأکید فراوانی شده است. خدای متعال در آیات خود این مطلب را به ما می فهماند که در اموال اغنیاء سهمی برای فقرا وجود دارد و در این مورد نباید با منت حقشان را پرداخت، بلکه باگشاده رویی با مسکینان برخورد کنیم. زکات از دیدگاه روایات: پیامبران و ائمه ( ع) به این نکته توجه داشته اند که ما نباید فقط به اصول دین بپردازیم بلکه باید فروع را هم در نظر داشته و به آن اهیمت بدهیم و زکات یکی از مهمترین اعمال فرعیه ماست. احادث و روایات متفاوتی در این مورد توسط راویان به ما رسیده و اهمیت آن را بازگو کرده است، و این مشخص می کند که پرداخت زکات در هر عصری و برای هر شخص مسلمانی واجب می باشد. احکام کلی زکات می باشد که باید بر اساس رعایت کامل شرایط و موازین احکام زکات را بپردازیم در چه موقع، چه شرایطی، به چه کسی و به چه اندازه باید به احکام زکات رجوع شود. تجزیه و تحلیل و نتیجه بحث، نقد و بررسی کلی مسئله مورد بحث زکات و نتیجه ای که از آن بدست می آوریم را شامل می شود. نتیجه این که با پرداختن به فلسفه زکات، پرداختن زکات را در این مردم ترویج دهیم و یک نوع دفاع از قشر ضعیف جامعه می باشد و اغنیاء باید بدانند که حق مستضعفان در اموال آنها وجود دارد و این که تصور می کنند با پرداخت زکات از ثروتشان کاسته می شود، سخت در اشتباهند. واژه کلیدی: 1)زکات، پاک و پاکیزه گردیدن. فقه، بلایی است که شیطان با آن انسانها را می ترساند. ایثار اقتصادی، یک حرکت عمومی دائمی الهی است که همه انسانها به آن نیاز دارند. اسراف، بیرون شدن از حد است، اما بیرون شدن از حد اعتدال به طرف زیاده روی در خصوص انفاق. انفاق، بذل مال و صرف آن در رفع حوائج خویشتن و دیگران است. قوام، به فتح قاف حد وسط معتدل است، به کسره ما به قوام هر چیز است. صدقه، بخشش بری رضایت خداوند. غنی، تأمین تمام نیازمندیهای که توده های مردم در هر زمان متناسب با شرایط زمان و مکان خود احتیاج دارند. زکوه: اصل زکوه چنانچه طبرسی و راغب گفته به معنی نمو و زیاده است. همچنین است قول قاموس و اقرب و صحاح زکاه را نمو کردن گفته است. زکوه از اسماء مشترکه است و بر عین و معنی و معنی هر دو اطلاق می شود. ناگفته نماند زکوه در قرآن گاهی به معنی طهارت و پاکیزگی آمده گاهی به معنی مدح است. ناگفته نماند پاکیزگی و مدح که ذکر شد مخالف معنی اولی که نمو و زیارت باشد نیست، بلکه پاکیزگی همان نمو نفس و ترقی و ارتقاء آن است. فقراء آنها کسانی اند که درآمدشان به مخارچ سالانه کفایت نمی کند می توانند کسر مخارج خویش را از زکاه دریافت دارند. مساکین مسکین کسی است که حالش از فقیر بدتر است یعنی کسانیک درآمدی ندارند. ناقص العضوند، مضطر و آواره عاملین زکاه حکم زکاه آنست که حاکم شرع برای جمع آوری آن و نیز برای توزیع و مصف آن مأموراین هستند از طرف خود تعیین کند.

فرضیه این تحقیق آن است که زکات، متعلق به حاکم اسلامی است. پس از زمان حضرت رسول(ص) و امیر مؤمنان(ع)، متولی امر زکات ائمه(ع) بودند که به دلیل نداشتن حکومت، زکات می‌بایستی با اجازه آنها ادا می‌شد. در زمان غیبت، فقیه مأمون از امامیه از باب نیابت عامه، متصدی این مسند است. در فقه شیعه. دو نظریه اساسی به چشم می‌خورد: 1. وجوب ادای زکات به پیامبر(ص)، امام(ع)، نواب امام و فقهای مأمون: شیخ مفید، ابوالصلاح، شیخ طوسی در تهذیب، صاحب دعائم الاسلام، صاحب جواهر و آقای منتظری بر این نظرند. 2. جواز تولی فرد در زمان غیبت: شیخ در خلاف، محقق، علامه و شیخ انصاری از طرفداران این نظریه‌اند. در فقه اهل سنت نیز دو نظریه عمده وجود دارد: 1. وجوب پرداخت زکات اموال ظاهری به امام: حنفیه، شافعیه و ابوعبید بر این نظرند. 2. وجوب به طور مطلق(اموال ظاهری و باطنی): مالکیه، شعبی، ابورزین، فخر‌رازی، کمال‌الدین همام، قرضاوی و نیز زیدیه بر این رأیند. با استعانت از آیه تشریع زکات، سیره عملی حضرت رسول(ص) و امیر مؤمنان(ع)، دلایل مربوط به نیابت عامه فقهای جامع‌الشرایط در عصر غیبت، وجود اصناف «عاملین علیها» و «مؤلفه قلوبهم» در مصارف زکات و برخی روایات، نظریه منتخب عبارت از وجوب تولی زکات، به وسیله فقیه جامع‌الشرائط خواهد بود. در این مقاله با ارائه آیات و روایات مورد استناد در نظریات فوق‌الذکر و نیز بیان فشرده‌ای از آرای فقهای شیعه و اهل سنت، نظریه منتخب در قالب نتیجه‌گیری ارائه می‌شود.

این مقاله در پی بیان مفهوم زکات و جایگاه و اهمیت آن در دین مبین اسلام است و به بررسی نقش آن و نیز فلسفه وضع قانون زکات به عنوان یکی از ارکان همه جانبه و در عین حال اقتصادی نمای اسلام می پردازد. تتبّع در آیات و سنت و بررسی آرای فقهی مربوط با تکیه بر فلسفه تشریع زکات, این نظریه را محتمل می سازد که زکات در تأمین بودجه عمومی دولت اسلامی, قادر است نقشی بسیار قدرتمند داشته باشد و با استفاده از شئون حکومتی حاکم اسلامی در توسعه و احیاناً تعمیم بخشیدن این منبع عظیم مالی و در عین حال دریافت اجباری و قانونی آن, بخش وسیعی از نیازمندیهای جامعه اسلامی را برطرف سازد. بررسی فرض تحدید موارد مشمول زکات به اقلام تسعه مشهور و نظریه تعمیم موارد آن و نیز بررسی تقیید نقدین (درهم و دینار) به طلا و نقره مسکوک و تطبیق موضوعی آن بر انواع پولهای رایج عصر حاضر و تعلیق حکم زکات بر موضوع مطلق و کلی پول (بماهو پول) از جمله دیگر مباحث این نوشتار را تشکیل دهد. در خاتمه نیز تطبیق و مقایسه دو مقوله زکات و مالیات و جهات اشتراک و یا آثار متفاوت و متمایز آنها در وضع قوانین مالی-اقتصادی اسلام آورده می شود که در این زمینه مبدأ و مبنای عدالت در چارچوب تعریفی مشخص لحاظ شده است.

آداب و رسوم متصوفه که متضمن ابعاد و زوایای مختلف عقاید و اندیشه های آنها است، از تعالیم اسلامی مایه گرفته است، اما بنا به دلایلی در مسیر تطور و تحول خود، شکلی متفاوت یافته است. زکات به عنوان فریضه ای دینی و سوال به عنوان پدیده ای اجتماعی، از جمله آدابی هستند که صوفیه نگاهی متمایز از شریعت بدان دارند؛ از جمله این تفاوت نگرشها، اعتقاد به واجب نبودن زکات بر صوفیان، تجویز سوال و دریوزگی و ترجیح آن بر دریافت زکات بوده است. در این مقاله، ضمن بیان دیدگاه های اهل شریعت و طریقت درباره زکات و سوال، به بررسی و تحلیل عواملی که سبب شکل گیری رویکرد متفاوت متصوفه به این دو موضوع شده است، می پردازیم.