جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «بینش تاریخ نهج البلاغه» نوشته یعقوب جعفری، بحث و بررسی درباره عبرت آموزی تاریخ و ارائه نمونه هایی از آن در نهج البلاغه است. نویسنده ضمن بیان کلیاتی در زمینه تاریخ، به طرح مباحث تاریخی در نهج البلاغه پرداخته و معتقد است که از دیدگاه علی (ع) نگرش عمیق به حوادث تاریخی ابزار مناسبی در نحوه عملکرد نسل های موجود جامعه می باشد. به گفته نویسنده، هدف از طرح مسائل و رویدادهای تاریخی در نهج البلاغه صرفاً قصه گویی نیست و اهداف بلند عقیدتی و اخلاقی و تربیتی در طرح آنها لحاظ شده است. نویسنده سعی دارد تا از عبارات نهج البلاغه در مورد حوادث تاریخی استفاده کند و پندها و نتایج مترتب بر آنها را ارزیابی نماید. وی بدین منظور ابتدا به عبرت آموزی از گذشتگان و سنن الهی جاری در مورد آنان پرداخته و سپس برخی از پیشگویی های حضرت علی (ع) را در مورد خوارج، بنی امیه، قوم مغول و نیز در باره امام مهدی (ع) ارائه داده است. همچنین نمونه هایی از زندگی قوم بنی اسرائیل، پیامبران الهی، اقوام مختلف و سرگذشت های آنان و عوامل تباهی و هلاکت آنها از منظر نهج البلاغه مطرح شده و عوامل قوت و ضعف حکومت ها و تمدن های بزرگ در تاریخ از دیدگاه علی (ع) تبیین گردیده است.

ازجمله شبهاتی که دربارۀ نهج‌البلاغه مطرح شده، اعتبار مطالب و استناد آن به امیرالمؤمنین علی (ع) است که اندکی بعد از تدوین نهج‌البلاغه ادعا شده است و افرادی آگاهانه یا ناآگاهانه به آن دامن زده‌اند. در این مقاله، با تکیه بر شواهد درون‌متنی نهج‌البلاغه بر این نکته تأکید شده است که اگر هیچ سند معتبری هم در این باره پیدا نشود، باز هم می‌توان ادعا کرد که این جملات و سخنان از آن امام همام (ع) صادر شده است؛ زیرا شواهدی چون علو محتوا و جامعیت، بداعت کلام، تأثیرگذاری و جاذبۀ عجیب، فصاحت و بلاغت، سخن از رؤیت ملائکه، شنیدن و دیدن نشانه‌های آفاقی و انفسی، اخبار غیب و خبردادن از آینده، تحدی‌طلبی در باب علم و آگاهی و هماهنگی وقایع در نهج‌البلاغه با تاریخ، ثابت می‌کند که حقایق و معارفی که در این مجموعۀ عظیم در قالب‌ گفتارهای بدیع و جذاب مطرح شده، از عهدۀ بشر عادی خارج است و این متن در عین صامت ‌بودن، به استنادش به علی (ع) گواهی می‌دهد.