جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دست یابی سریع و آسان به دست آوردهای معرفت دینی چزو آرزوهایی است که هماره پژوهشگران حقیقت جو در پی تحقق آن بوده اند. اما این آرزو هنگامی برآورده می شود که بتوان همه داشته های معارف و فرهنگ دینی را به گونه ای نظام مند سامان داد و ارتباط معنایی و منطقی میان آنها برقرار نمود. تهیه اصطلاح نامه علوم قرآنی نیز کوششی است برای همین منظور تا بتوان بر اساس آن، مدیریت شبکه ای تحقیق را در قرآن پژوهشی طراحی کرد.

از نخستین نیازهاى نگارش دائرة المعارف، شناسایى مدخل‌هاى آن است. شیوه انتخاب مدخل‌ها و دسته بندى آنها نقش مؤثرى در ساختار دائرة المعارف دارد. مرکز پژوهشى دائرة المعارف علوم عقلى اسلامى، بر خلاف دائرة المعارف‌هاى دیگر، براى مدخل‌گزینى شیوه اى جدید برگزیده است. این شیوه هرچند زمانى طولانى مى طلبد، محصول آن کارى بنیادى و ماندنى خواهد بود. در این شیوه با استفاده از اصطلاح‌نامه هر یک از علوم، مدخل‌ها شناسایى شده، سپس در یک دسته بندى کلى به دو مقام «تحقیق» و «عرضه» تقسیم مى شود. در این مقاله، ویژگى‌هاى هر مقام تبیین شده است.

محققان برای دستیابی به مطالب مورد نظر خود به بررسی، جستجو و تحلیل متون و منابع و مدراک نیاز دارند، معمولا پژوهشگران فرهیخته تا متن مورد نیاز خود را ملاحظه و تحلیل نکنند اقناع نمی شوند و این امر در حوزه علوم اسلامی تشدید می شود. ولی مشکل اساسی؛ حجم وسیع منابع و کثرت تعداد آنها است که برآوردن این نیاز را برای اندیش مندان مشکل می کند، زیرا: 1- وقت و امکانات زیادی را از محقق می گیرد. 2- مراجعه دستی از سرعت مناسب برخوردار نبوده و چون کار انسانی است دقت لازم را ندارد. 3- فکر و ذهن محقق را به مقدماتی مشغول می کند که امکان تفکر جدید را از او خواهد برد (ذی المقدمه فدای مقدمه می شود). 4- بررسی دیدگاه دیگران برای او فرصت سوز شده و زمینه ی اظهار نظر جدید و به موقع نخواهد یافت.

ارزیابی اصطلاحنامه، ضامن بقا و پویایی آن است. مطابقت اصطلاحنامه با استانداردهای ملی و بین المللی، یکی از شیوه های ارزیابی است. اصطلاحنامه های علوم اسلامی به عنوان تنها اصطلاحنامه های منتشر شده در این زمینه، اهمیت ویژه دارند. هدف پژوهش حاضر ارزیابی اصطلاحنامه های علوم اسلامی فارسی با استاندارد ایزو 1-25964 است. جامعه پژوهش عبارتند از: اصطلاحنامه های کلام اسلامی، منطق، فلسفه اسلامی، اصول فقه، اخلاق، علوم قرآنی، علوم حدیث. ارزیابی اصطلاحنامه ها از چهار دیدگاه کنترل واژگان، روابط معنایی، نمایش و مدیریت اصطلاحنامه صورت گرفته است. روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و از سیاهه وارسی به عنوان ابزار پژوهش استفاده شده است. در نرم افزار اس پی اس اس صفحه ای برای گردآوری و تحلیل داده ها طراحی شد. در بخش کنترل واژگان، از هر اصطلاحنامه 450 اصطلاح انتخاب شد. در هر مولفه چنانچه استاندارد رعایت شده بود، به آن کد یک، درصورت عدم رعایت استاندارد،کد 2 و در صورتی که فاقد مولفه مورد نظر بودند، به آن کد صفر اختصاص داده شد. فراوانی و میزان رعایت استاندارد، مبنایی برای امتیاز دهی به مولفه ها قرار گرفت. در بخش کنترل واژگان، بیشترین میزان رعایت استاندارد به اصطلاحنامه فلسفه (70 %) و بعد از آنبه اصطلاحنامه های اصول فقه و کلام اسلامی (65%) مربوط می شود. اصطلاحنامه های علوم قرآن و اخلاق 5/62% و اصطلاحنامه های منطق و علوم حدیث 55% استاندارد را رعایت کرده اند. اصطلاحنامه های علوم اسلامی از نظر روابط معنایی در وضعیت مطلوب قرار داشتند. تأکید استاندارد بر تشکیل کمیته اصطلاحنامه و برگزاری جلسات منظم، به منظور تصویب اصطلاحات و روابط میان آنها زیر نظر خبرگان هر رشته است که این امر در اصطلاحنامه های علوم اسلامی رعایت شده است. نمایش و مدیریت اصطلاحنامه های علوم اسلامی به ترتیب 68% و 8/81% با استاندارد مطابقت داشتند.

چکیده ندارد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی کارآمدی قابلیتهای هستیشناسی در مقایسه با اصطلاحنامه در ساختار سنتی آن است. به منظور ارائه مدلی از هستی‌شناسی در حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی و با هدف گسترش این ابزار به عنوان ابزار معناشناسی در بازنمون دانش و بازیابی مفاهیم حوزه، با روش تحلیل حوزه به ساخت نمونه اولیه‌ای از هستی‌شناسی در حوزه «نمایه‌سازی» با عنوان ASFAOnt پرداخته شد. هستی‌شناسی طراحی شده، حاصل تبدیل مفاهیم حوزه «نمایه‌سازی» اصطلاحنامه اصفا به هستی‌شناسی است که در چهار مرحله شامل گردآوری مفاهیم، کشف و تعیین روابط میان مفاهیم، ایجاد کاربرگه برای هر مفهوم مطابق با ویژگی‌های هستی‌شناسی و طراحی ساختار هستی‌شناسی در محیط نرم‌افزارProtégéطراحی گردید. به منظور ارزیابی کارآمدی ساختار هستی‌شناسی طراحی شده با روش تحلیل حوزه در بازنمون دانش و بازیابی مفاهیم، در یک مطالعه «کاربردپذیری» به سنجش هستی‌شناسی در مقایسه با اصطلاحنامه پرداخته شد. جامعه آماری پژوهش با توجه به انتخاب روش «آزمون کاربردپذیری»، دانشجویان کارشناسی ارشد رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی بودند که واحد درسی «نمایه‌سازی» را گذرانده و با حوزه «نمایه‌سازی» آشنایی داشتند. ابزار گردآوری اطلاعات، دو پرسشنامه عامل‌بندی شده منطبق با روش آنتومتریک، یکی برای ارزیابی اصطلاحنامه اصفا و دیگری برای ارزیابی هستی‌شناسی بود. در آزمون ارزیابی، هر کاربر کلیدواژه‌های مورد نظرش در حوزه «نمایه‌سازی» را در هر دو ابزار، جستجو می‌کرد و پس از انجام جستجو، پرسشنامه مربوط به ابزارها را تکمیل می‌نمود. همچنین از روش بلند فکر کردن در حین جستجو و از مصاحبه پس از انجام جستجو به منظور گردآوری اطلاعات تکمیلی در زمینه نقاط ضعف و قوت هستی‌شناسی و نیز برای گسترش هستی‌شناسی استفاده شد. سوالات پرسشنامه‌ها به پنج معیار اصلی «امکانات تصویری در بازنمون دانش»، «نمایش محتوا»، «محتوا» (مفاهیم، روابط و نمونه‌ها)، «درک کاربر از محتوا» و «جستجو و بازیابی محتوا» تقسیم شد. چهار معیار اول در آزمون فرضیه یک (مقایسه کارآمدی بازنمون دانش) و آخرین معیار در آزمون فرضیه دو (مقایسه کارآمدی بازیابی مفاهیم حوزه موضوعی) بررسی گردید. نتایج آزمون فرضیه یک نشان داد میانگین پاسخ‌های کاربران در مورد متغیرهای مربوط به معیارهای مرتبط با کارآمدی بازنمون دانش در هستی‌شناسی از میانگین پاسخ‌های مربوط به اصطلاحنامه اصفا بیشتر است و اختلاف معناداری میان این دو ابزار وجود دارد. نتایج آزمون فرضیه دو نیز نشان داد میانگین پاسخ‌های کاربران در مورد متغیرهای مربوط به معیار مرتبط با کارآمدی بازیابی مفاهیم موضوعی در هستی‌شناسی از میانگین پاسخ‌های مربوط به اصطلاحنامه اصفا بیشتر است. با توجه به اثبات هر دو فرضیه آزمون می‌توان نتیجه گرفت، از نظر کاربران میزان کارآمدی هستی‌شناسی در بازنمون دانش و بازیابی مفاهیم بیشتر از میزان کارآمدی اصطلاحنامه اصفا است. همچنین با رویکرد تحلیل حوزه می‌توان ابزارهای معناشناختی کارآمدتری در بازنمون دانش و بازیابی مفاهیم حوزه‌های موضوعی در مقایسه با ابزارهای سنتی نظیر اصطلاحنامه‌ها طراحی نمود.

چکیده ندارد.

مقایسه کارآمدی اصطلاحنامه و هستی‌شناسی در بازنمون مفاهیم و روابط معنایی: مطالعه موردی اصطلاحنامه تحت وب ASIS و هستی‌شناسی طراحی شدهبه کوششمریم نوروزیهدف: هدف اصلی اینپژوهش، شناخت کارآمدی هستیشناسی در مقایسه با اصطلاحنامه در بازنمون مفاهیم و روابط معنایی میان آنها از دیدگاه نمایه‌سازاناست.روش‌شناسی: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است و در دسته پژوهش های کیفی و مطالعه موردی قرار می‌گیرد. همچنین از روش آزمون کارآمدی برای مقایسه دو ابزار استفاده شده است. جهت گردآوری داده‌های این پژوهش از مصاحبه نیم‌ساخت‌یافته و روش بلنداندیشی استفاده شد و کار گردآوری و تحلیل داده‌ها تا رسیدن به حد اشباع، انجام شد. بر این اساس، جامعه پژوهش شامل 9 نفر نمایه‌ساز است که به زبان انگلیسی مسلط بودند؛ درس "بازنمایی اطلاعات" را با موفقیت گذرانده‌ اند و تجربه کار با اصطلاحنامه را داشتند. یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد که در قیاس دو ابزار معنایی از حیث کارآمدی در بازنمون مفاهیم و روابط بین آنها از دیدگاه نمایه سازان، هستی‌شناسی ایسیست آنتو از کارآمدی بیشتری نسبت به اصطلاحنامه ایسیست برخوردار است.