جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خطر انحراف فکری همیشه تهدید کننده جوامع بوده و هست، بویژه اگر در مسائل اعتقادی باشد. به همین جهت پیامبراکرم(ص) هنگام رحلت، کتاب و عترت را میزان و ملاک عقیده صحیح معرفی کردند، اما متاسفانه همیشه در بین مسلمانان و شیعیان عده ای گرفتار افراط و عده ای دیگر درگیر تفریط یا به نوعی افکار انحرافی هستند و بسیاری از ائمه(ع) با این افراد رو به رو بوده اند. به نظر می رسد در عصر امامین کاظمین نیز ( امام موسی کاظم و امام جواد نیز هریک از ائمه با انحرافات فکری و فرق مختلف چون واقفیه، اسماعیلیه، مرجئه، اهل حدیث و غلات و ... درگیر بودند، ولی این دو امام بزرگوار هر یک با شیوه های گوناگون با این فرق انحرافی برخورد و مقابله نمودند. از آنجا که امامت این دو بزرگوار در عصر خلفای عباسی بود و به گواهی تاریخ، خلفای عباسی برای کسب پیروزی نهایی و قطعی بر اندیشه شیعه و حذف امامت از عقاید بسیار کوشیدند و از جریان های انحرافی حمایت می کردند. در چنین عصری امامین کاظمین قاطعانه و با اقتدار الهی و به برکت علم خداوندی خویش، در برابر انحرافات، مسامحه ها و توهین ها و دیگر انحرافات و مکرهای باطل ایستادند و از حقانیت دین اسلام و شیعه دفاع کردند. البته مبارزه این دو امام بزرگوار بیشتر به صورت علمی و فرهنگی بود. آنان با تربیت شاگردان و علما و همچنین سازمان وکالت ظرفیت های تازه ای پدید آوردند. این شبکه ارتباطی زمینه ساز هدایت سیاسی و فرهنگی و پاسخ به شبهات را فراهم آورد. امامین کاظمین(امام موسی کاظم و امام جواد همچنین در جلسات و مناظره ها که خلفای عباسی به قصد تهدید امامت ایجاد می کردند، فعالانه شرکت کرده و از این فرصت طلایی ایجاد شده در جهت هدایت مردم و مشخص کردن انحرافات فکری بهره می جستند و گامی بزرگ در گسترش تشیع برمی داشتند.آنان بطلان وبی اساس بودن بسیاری از فرقه ها چون واقفیه و مرجئه و... را ثابت کردند.این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانه ای نگاشته شده است.که می تواند الگویی برای مبارزه با خطرات انحرافی در جامعه ی شیعه باشد.

شیعه از زمان پیدایش تا دوران حیات امام موسی کاظم (ع) از نوسانات زیادی برخوردار بوده در این میان نقش امام در تثبیت و شکوفایی تشیع بی بدیل می باشد. به طوری که هم در تربیت شاگردان و مبارزه با خلفای بنی عباس که به دنبال تضعیف تعالیم و سنت پیامبر(ص) برآمده بودند و همچنین سیره ی نظری و عملی امام به عنوان الگویی برای افراد هم عصر خود از اهمیت زیادی برخوردار است.تحقیق حاضر، با تکیه به روش تاریخی و اسنادی درصدد آن است تا با توجه به منابع اصیل و متقن با این فرض که امام (ع) نقش مهمی در تثبیت تشیع داشته است این دوران را به تصویر بکشد.در این میان مهم ترین نتیجه ی تحقیق، الگوبرداری از شخصیت ایشان در ارائه ی مدلی صحیح در پیروی از تشیع راستین می باشد.

غیر از شناخت گفتمان سیاسی امامان معصوم شیعه^ که در تعارض با گفتمان سیاسی امویان و عباسیان بود، توجه به عنصر مقتضیات زمانه یا فضا و شرایط حاکم بر دوره آنان ضرورت تام دارد. زیرا تأثیر این عنصر، سبب اختلاف در مواضع و عملکرد سیاسی آنان در دوره های مختلف تاریخی است. در این پژوهش برآنیم با استناد به شواهد تاریخی و تحلیل آنها، تأثیر عنصر زمانه را به لحاظ سیاسی، بر مواضع سیاسی امام موسی کاظم(ع) بررسی کنیم و نشان دهیم که هرچند آن حضرت متناسب با زمانه سیاسی دوره امامت خود، سیاست تقیه را اتخاذ و از هرگونه همکاری با عباسیان و یا اقدام بر ضد آنان کناره گیری کرد، اما بنا به ضرورت و بر مبنای گفتمان سیاسی پدران خود، نسبت به حکومت عباسی، به اعتراضِ آشکار یا ضمنی می پرداخت، و سرانجام همین مواضع و مبارزه با سلطه و اقتدار بلامعارض سیاسی عباسیان در عصر خلافت هارون بود که به حبس و شهادت آن حضرت انجامید.